ناسا یک ماه پیش از انتشار توده ابر 5 کیلومتری متان در جنوب تهران خبر داد و مدیران شهری بی‌درنگ تصاویر ماهواره‌ای اداره کل ملی هوانوردی و فضای آمریکا را دروغ خواندند. پس از آن با وجود اینکه کارشناسان متعددی وجود گاز متان در مراکز دفن زباله را بدیهی دانستند، زاکانی باز هم اصرار بر انکار این ادعا داشت. اما یک استارت‌آپ دانش‌بنیان با «پیام ما» گفت‌وگو کرد و گفت که ساماته پایش تصاویر ماهواره‌ای این شرکت در بررسی‌های سری زمانی یک ساله سال 2022 ثابت کرده که توده گاز متان نه تنها وجود دارد بلکه در ماه شهریور به طور چشم‌گیری افزایش یافته و میانگین غلظت یک ساله آن در این محدوده به 1.9 ppm (واحد در میلیون) رسیده و نتایج این پژوهش با ادعای ناسا یکسان است. اما این گزارش هم شهردار را قانع نکرد و هفته گذشته باز هم در آخرین واکنش‌ به موضوع، وجود توده متان و مواجهه ناسا را سیاسی خواند. اما استارت‌آپ «تیزنگر» در آخرین گزارش خود موضوع وجود متانن را از تهران و واکنش‌های زاکانی فراتر برده و نشان داده که 14 استان در سراسر کشور در تولید گاز متان نقش دارند و استان فارس با 23 نقطه پیشتاز تولید این گاز گلخانه‌ای است. با وجود اینکه یاسر عشورزاده، مدیرعامل این استارت‌آپ از دقت این نقشه دفاع کرده و به «پیام ما» می‌گوید که ماهواره سنتیل5 مستقیماً موارد را با سنجنده خود اندازه‌گیری کرده و مقادیر گزارش شده همان‌هایی هستند که ماهواره ارائه کرده و ما این اعداد را از روش یا مدل خاصی به دست نیاورده‌ایم. همچنین او گفته اعداد این گزارش با شفافیت 3.5 در 7 کیلومتر است که ما با روش‌های خودمان این دقت را افزایش داده‌ایم. این درحالی است که هلنا کعبی، مدیرکل دفتر پایش فراگیر سازمان حفاظت محیط زیست درباره این نقشه می‌گوید: «باید این نقاط بررسی و صحت و سقم آن مشخص شود زیرا ممکن است که شناسایی بر اساس طیف‌های نوری و تغییر رنگ باشد و تداخلاتی در آن وجود داشته باشد.»

متان، گازی گلخانه‌ای است که این روزها اسمش را زیاد می‌شنویم. پس از انتشار گزارش ناسا از توده ابر 5 کیلومتری متان در تهران و بعد تکذیب چندین و چند باره زاکانی شهردار تهران و سپس چمران، رئیس شورای شهر تهران و جنب و جوش رسانه‌ها برای پیگیری موضوع بر سر زبان‌ها افتاد. با وجود تکذیب‌ها و تایید‌های پشت سر هم از وجود گاز متان ابتدا در تهران بعد در فارس، یک استارت‌آپ دانش‌بنیان برای اینکه به قائله اخبار ضد و نقیض پایان دهد، گزارشی از پایش ابر متان در جنوب تهران منتشر کرد. طبق گفت‌وگویی که «پیام ما» پیش از این با مدیرعامل تیزنگر-استارت‌آپ دانش‌بنیان پایش ماهواره‌ای- داشت، نتایج بررسی‌های سری زمانی یک ساله سال 2022، ثابت کرده که توده گاز متان نه تنها وجود دارد بلکه در ماه شهریور به طور چشم‌گیری افزایش یافته و میانگین غلظت یک ساله آن در این محدوده به 1.9 ppm (واحد در میلیون) رسیده و نتایج این پژوهش با ادعای ناسا یکسان است. اما انتشار این گزارش و تایید برخی دیگر از کارشناسان که وجود گاز متان به‌ویژه در مراکز دفن زباله را بدیهی می‌دانستند، کافی نبود و مرغ زاکانی یک پا داشت.

کعبی: این داده‌ها نتیجه پژوهش‌های دانشجویی است و خیلی نمی‌توان آنها را مستند و قابل استناد دانست

شهردار تهران در آخرین واکنش خود به وجود گاز متان، مواجهه ناسا را سیاسی خواند و تاکید کرد که باید صحت و سقم این ادعا بررسی شود. حالا تیزنگر در تازه‌ترین گزارش خود، میزان غلظت متان در سطح کشور را بررسی کرده و نشان داده که گاز متان در آبان‌ماه 1401، در 14 نقطه در سراسر کشور با میانگین غلظت بالای 1.372 میلی‌گرم بر مترمکعب تولید شده است. سامانه سهم که سامانه ویژه پایش ماهواره‌ای آلاینده‌ها و گرد و غبار در تیزنگر است، توانسته با پایش سری زمانی نسبت به آبان‌ماه 1397 رشد 5.1 درصدی متان در کشور را اندازه‌گیری کند.
جولان گاز متان به غیر از غرب و شمال غربی؛ همه جا
طبق نقشه منتشر شده از سوی این شرکت دانش‌بنیان و نوآور، استان‌ فارس با 23 نقطه پیشتاز تولید گاز متان است. پس از آن، استان‌های سمنان با 17، خراسان رضوی با 13، سیستان و بلوچستان با 13 و هرمزگان با 8 نقطه در تولید گاز متان در کشور سردمدارند. همچنین استان‌های بوشهر و تهران دارای 6 و اصفهان و کهگیلویه و بویراحمد 4 نقطه تولید گاز متان هستند. در همه استان‌های خوزستان، یزد، کرمان و خراسان جنوبی هم 3 نقطه تولیدکننده گاز متان دارند. کمترین میزان گاز متان در خراسان شمالی و قم با 1 نقطه تولیدکننده مشاهده شده است. اما استان‌های شمالی و غربی بر اساس این نقشه هیچ نقطه تولیدکننده گاز متانی ندارند.

عشورزاده: این اطلاعات و داده‌ها، علم است و چیزی نیست که مخصوص و در انحصار شرکت ما باشد

این پژوهش‌ها بدون صحت‌سنجی، قابل استناد نیست
هلنا کعبی، مدیرکل دفتر پایش فراگیر سازمان حفاظت محیط زیست در رابطه با آمار منتشر شده در این نقشه تعجب می‌کند و می‌گوید: «این آمار درباره استان فارس و خراسان جالب توجه است زیرا محل‌های اصلی دفن زباله کلانشهرهای این استان‎ها دارای کارخانه کود کمپوست هستند و دفن زباله آنها به شکل اصولی با جمع‌آوری گاز متان است.» مدیرکل دفتر پایش فراگیر سازمان حفاظت محیط زیست در رابطه با این نقشه تاکید می‌کند که باید داده‌های این پژوهش کنترل و صحت‌سنجی شود و ادامه می‌دهد: «باید این موارد را موردی بررسی کرد و با محیط تطبیق داد تا ببینیم که چه مراکزی قابلیت انتشار متان را دارند. پژوهش‌هایی که در این موارد انجام می‌شود حتما باید با منطقه مطابقت داده شوند تا بتوان درباره صحت و سقم آن اظهار نظر کرد. تشخیص گاز‌هایی مثل متان به وسیله تغییر طول موج، رنگ و طیف‌های نوری شاید تداخلاتی داشته باشد و تشخیصی غیرواقعی بدهد. از این رو کالیبراسیون باید از طریق تطبیق با محیط انجام شود.» او تشریح می‌کند: «پژوهشگران باید روشن کنند که از چه شیوه‌ای و به چه روشی این تصاویر هوایی و ماهواره‌ای را به دست آورده‌اند تا بتوان به شکل موردی روی موضوع قضاوت کرد زیرا ممکن است منبع انتشار گاز متان در گزارش‌های مختلف، متفاوت باشد. همچنین تصاویر ماهواره‌ای قابلیت ارائه غلظت متان در حجم را ندارند بلکه تنها در سطح می‌توانند اعداد را گزارش کنند. از این رو به طور کلی این داده‌ها نتیجه پژوهش‌های دانشجویی است و خیلی نمی‌توان آنها را مستند و قابل استناد دانست.»
این داده‌ها علمی است
یاسر عشورزاده، مدیرعامل تیزنگر از داده‌های سامانه سهم در مقابل اظهار نظر مدیرکل دفتر پایش فراگیر سازمان حفاظت محیط زیست دفاع می‌کند و به «پیام ما» می‌گوید: «منبع انتشار گاز گلخانه‌ای متان در این گزارش بیشتر سوخت‌های فسیلی و فعالیت‌های انسانی است. ما در سامانه، تصاویر ماهواره‎ای را بر اساس روش‌های استاندارد از سطح به حجم تبدیل کرده‌ایم. همچنین لازم به ذکر است که این اطلاعات و داده‌ها، علم است و چیزی نیست که مخصوص و در انحصار شرکت ما باشد. گزارش ناسا و سایر گزارش‌های مشابه آن، نمونه‌ای از همین پایش‌های علمی است. در همه دنیا از همین روش برای پایش‌های ماهواره‌ای استفاده می‌کنند و این ابزار در اختیار همه متخصصان قرار دارد و می‌تواند نشان دهد که کدام نقطه در چه وضعیتی قرار دارد.»