|پیام ما| بیست ‌و هفتمین اجلاس اقلیمی سازمان ملل متحد (COP27) در حالی وارد هفته دوم برگزاری شد که روز گذشته علی سلاجقه، رئیس سازمان محیط زیست، به عنوان نماینده ایران به شرم‌الشیخ رسید. این در حالی است که مصر به هشت نفر از شرکت‌کنندگان بخش خصوصی ایران ویزا نداد. در کنار ورود هیئت ایرانی، روز گذشته و با شروع هفته دوم این نشست بین‌المللی، کبود آب و تاثیر تغییر اقلیم بر مسئله آب، یکی از اصلی‌ترین مواردی بود که مورد بحث و تبادل نظر قرار گرفت. همچنین سه کشوری که بزرگ‌ترین جنگل‌های بارانی دنیا را دارند با یکدیگر توافق کردند تا با ایجاد یک مکانیسم پرداخت، از جنگل‌زدایی جلوگیری کنند.

مشکل سوخت و انرژی که امسال بسیاری از کشورهای دنیا به‌ویژه کشورهای اروپایی با آن درگیرند، در این کنفرانس اقلیمی وجهه عمیق‌تری از خود بروز داده است. سید حسن موسوی‌فر، رئیس مرکز امور بین‌الملل و کنوانسیون‌های سازمان حفاظت محیط زیست به ایرنا گفته چشم‌انداز ریاست کاپ27 مصر مبنی بر حرکت از برنامه‌ریزی و مذاکره به سوی اجرا و عمل است که این اقدام باید با هماهنگ شدن تلاش‌های جهانی در راستای کاهش گازهای گلخانه‌ای و سازگاری با اثرات ناشی از تغییرات آب و هوایی در زمان مناسب و به صورت جامع و فراگیر و متناسب با شرایط حاضر دنیا باشد.
او همچنین گفته پیشنهادات ایران در قالب بیانیه‌ای مطرح و در این اجلاس خوانده می‌شود: «این پیشنهادات فنی است که از دستگاه‌های مختلف عضو کارگروه تغییر اقلیم که شامل وزارتخانه‌های مرتبط است گرفته و جمع‌بندی شده‌اند که در این کنفرانس مطرح می‌شود، این پیشنهادات سازنده و برای مذاکرات رو به جلو است اما به هر حال می‌دانیم که شرایط دنیا دیگر مانند قبل نیست. با این حال ایران هم تلاش می‌کند در این کنفرانس بر اساس منافع و امکانات فنی خود مذاکرات سازنده‌ای داشته باشد.»

اتفاق دیگری که روز گذشته شرم‌الشیخ به خود دید، تظاهرات گسترده در محوطه اجلاس بود. آنطور که یورونیوز نوشته، صدها نفر به راهپیمایی در داخل اجلاس آب و هوای COP27 در مصر پیوستند و این اولین اعتراض بزرگ این منطقه بود. سازمان دهندگان این تظاهرات گفتند که این اعتراضات در کنفرانس برگزار شد زیرا مقامات مصری اجازه حضور در خیابان‌ها را نمی‌دهند

آب، محور مذاکرات
با آغاز هفته دوم، از دیروز بررسی موشکافانه آب و اثرات بحران اقلیمی بر کمبود آب در نشست اقلیمی شرم‌الشیخ آغاز شده است اما جزئیات موضوعات مطرح شده هنوز روشن نیست. در حالی که به دلیل تغییر اقلیم، رشد جمعیت و سوء مدیریت، آب شیرین در حال کمیاب شدن است، برخی نمایندگان فناوری‌های شرکت‌کننده در کاپ27 به دنبال این هستند که بتوانند با نوآوری به حل بحران آب شیرین کمک کنند. همچنین در کنار کمبود آب، امنیت غذایی هم در این اجلاس مورد بحث قرار می‌گیرد. پیش‌بینی می‌شود کشورهای آمریکای لاتین نگرانی‌های مربوط به آب را به عنوان یک مشکل اساسی در این اجلاس مطرح کنند و از ناامنی غذایی، تخریب‌ها و آسیب‌های ناشی از تغییر اقلیم و لزوم ترویج کشاورزی پایدار بگویند.
زنان، جامعه مدنی و تغییر اقلیم
روزهای آینده مذاکرات، زمانی برای بحث در مورد موضوعاتی مانند حقوق زنان و جامعه مدنی در کنار مذاکرات رسمی است. از دیروز با بحث درباره چگونگی مواجهه زنان با مشکلات خاص در زمان بحران اقلیمی، موضوع «جنسیت» هم در کانون توجهات قرار گرفته است. تحقیقات پیشین نشان داده که زنان و دختران در مناطقی که تحت تأثیر بلایای آب و هوایی قرار دارند با خشونتی فزاینده روبه‌رو هستند. دو سال پیش اتحادیه بین‌المللی حفاظت از طبیعت (IUCN) گزارشی منتشر کرد که نشان می‌داد: «فروپاشی آب و هوا و بحران جهانی تخریب محیط زیست، خشونت علیه زنان و دختران را افزایش می‌دهد، در حالی که استثمار مبتنی بر جنسیت به نوبه خود توانایی ما را برای مقابله با بحران‌ها مختل می‌کند.» طبق این گزارش جامع تلاش‌ها برای ترمیم تخریب محیط زیست و سازگاری با فروپاشی آب و هوا، به ویژه در کشورهای فقیرتر، با شکست مواجه می‌شوند و منابع به هدر می‌روند چرا که نابرابری جنسیتی و اثرات آن بر زنان و دختران را در نظر نمی‌گیرند.

روزهای آینده مذاکرات، زمانی برای بحث در مورد موضوعاتی مانند حقوق زنان و جامعه مدنی در کنار مذاکرات رسمی است. از دیروز با بحث درباره چگونگی مواجهه زنان با مشکلات خاص در زمان بحران اقلیمی، موضوع «جنسیت» هم در کانون توجهات قرار گرفته است. تحقیقات پیشین نشان داده که زنان و دختران در مناطقی که تحت تأثیر بلایای آب و هوایی قرار دارند با خشونتی فزاینده روبه‌رو هستند

در همین رابطه الجزیره با اشاره به اهمیت طرح موضوع حقوق زنان در کاپ27 نوشته است که در میان افراد آسیب از وقایع آب و هوایی که امسال هم تجربه شد، زنان و دختران هم دیده می‌شوند. هرچند داستان آنها اغلب فقط یک پاورقی در اخبار است: «بارها و بارها دیده‌ایم که چگونه زنان و دختران برای کمک مشکلات مالی که خانواده‌ها در طول خشکسالی یا سیل با آن مواجه می‌شوند، مجبور به ترک تحصیل یا ازدواج زودهنگام می‌شوند. تحقیقات ActionAid در کنیا، رواندا، زامبیا و نیجریه نشان داده است که تغییر اقلیم همچنین خشونت مبتنی بر جنسیت را افزایش داده و به سلامت روان زنان آسیب می‌رساند.»
اتحاد برای نجات بزرگ‌ترین جنگل‌های بارانی
از جمله اتفاقات دیگری که دیروز در جریان COP27 رخ داد این بود که سه کشور که بزرگ‌ترین جنگل‌های بارانی استوایی را دارند، یعنی برزیل، اندونزی و جمهوری دموکراتیک کنگو، به اتحادی استراتژیک برای هماهنگی در حفاظت از خود در G20 دست یافتند.
آنطور که گاردین می‌نویسد، این توافقنامه توسط دولت رئیس جمهور مستعفی جایر بولسونارو، که بر جنگل‌زدایی عظیم آمازون نظارت داشته، امضا شده است و به گفته او این سه کشور در مورد مذاکرات آب و هوا و تنوع زیستی سازمان ملل در ارتباط با جنگل‌های استوایی، با تمرکز بر امور مالی، مدیریت پایدار و احیاء، هماهنگی خواهند داشت.
برزیل، اندونزی و جمهوری دموکراتیک کنگو، 52 درصد از جنگل‌های استوایی اولیه باقی مانده در جهان را شکل داده‌اند که وجودشان برای جلوگیری از فاجعه آب و هوایی بسیار مهم است. ائتلاف جدید همچنین می‌گوید که یک مکانیسم پرداخت مبتنی بر نتیجه برای کاهش جنگل‌زدایی و ماندگاری آنها از طریق گفت‌وگوهای آب و هوایی سازمان ملل در اولویت است.
اعتراضات ادامه‌دار در مصر و سایر کشورها
اتفاق دیگری که روز گذشته شرم‌الشیخ به خود دید، تظاهرات گسترده در محوطه اجلاس بود. آنطور که یورونیوز نوشته، صدها نفر به راهپیمایی در داخل اجلاس آب و هوای COP27 در مصر پیوستند و این اولین اعتراض بزرگ این منطقه بود. سازمان دهندگان این تظاهرات گفتند که این اعتراضات در کنفرانس برگزار شد زیرا مقامات مصری اجازه حضور در خیابان‌ها را نمی‌دهند.
مردم برای شرکت در راهپیمایی، در جاده طولانی بین دو ساختمان محل برگزاری تجمع کردند. گروه بزرگی از معترضان شعارهایی مانند «عدالت اقلیمی بدون حقوق بشر وجود ندارد» سر دادند و فعالان گفتند که نشست آب و هوای سازمان ملل اکنون «از دست رفته و آسیب دیده است». پلاکاردهایی در میان جمعیت شامل پیام‌هایی مانند «بدهی آب و هوایی خود را بپردازید» هم دیده می‌شد.
این اعتراضات در حالی در مصر رخ داد که دو روز قبل هم اعضای گروه فعال محیط زیستی Futuro Vegetal خون و روغن تقلبی را روی نمایشگاه‌های موزه مصر بارسلون ریختند. آنها با این کار «انفعال» دولت‌هایی را که برای مذاکرات COP27 در مصر گرد آمده‌اند را محکوم کردند.
برنامه کاپ27 تا آخرین روز
قرار است گفت‌وگوها روز جمعه به پایان برسد، اگرچه با وجود برنامه اقدامات و تعهدات جدید درباره مسائلی چون کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای تا کمک مالی به کشورهای فقیر، احتمالاً مذاکرات دست‌کم تا روز شنبه ادامه خواهد داشت.
میزبانان مصری علاوه بر مذاکرات رسمی، مجموعه‌ای از موضوعات را برای هر روز ترتیب داده‌اند تا گفت‌وگو درباره نکات کلیدی بحران اقلیمی ادامه یابد. روز سه‌شنبه هم توجهات به جامعه مدنی معطوف خواهد شد. در حالی که از ماه‌ها پیش از برگزاری کاپ27 در مصر، انتقاداتی درباره سوابق این کشور در نقض حقوق بشر و زندان‌های مملو از مخالفان مطرح می‌شد، گاردین در گزارش خود از محدودیت‌های شدید برای فعالتی‌های مدنی و ارعاب معترضان در روزهای برگزاری کاپ27 خبر داده است. گروه‌های جامعه مدنی اما در روز سه‌شنبه از فرصت استفاده خواهند کرد تا درباره آزادی بیان به عنوان ابزاری برای فشار به دولت‌ها درباره وضعیت اضطراری اقلیمی بگویند.
انرژی، موضوع دیگر بحث‌ها در روز سه‌شنبه است و انتظار می‌رود انبوهی از اظهارنظرها درباره گذار از سوخت فسیلی به انرژی پاک مطرح شود. چهارشنبه هم روز گفت‌وگو درباره تنوع زیستی است. راهکارهای مبتنی بر طبیعت در Cop26 توجه زیادی را به خود جلب کردند، اما این موضوع در شرم‌الشیخ چندان مورد توجه نیست. نشست بزرگ بعدی سازمان ملل متحد در زمینه تنوع زیستی، COP15، چند هفته دیگر در کانادا برگزار خواهد شد، بنابراین انتظار می‌رود که روز چهارشنبه در مورد خواسته‌های مربوط به کنفرانس بعدی بیشتر صحبت شود.
پنج‌شنبه هم روز «راهکار» است؛ زمانی که بخش خصوصی می‌تواند فناوری‌ها و ایده‌های تازه‌اش را به نمایش بگذارد. مذاکرات در جلسات غیرعلنی برای حل اختلافات کشورها، ادامه خواهد یافت. این موضوعات شامل کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای برای رسیدن به هدف 1.5 درجه سانتیگراد و چگونگی کمک به کشورها برای سازگاری با اثرات پدیده‌های شدید آب و هوایی است. بحث‌برانگیزترین موضوع این میان «زیان و خسارت » است. این اصطلاح به تأثیرات پدیده‌های شدید آب ‌و هوایی اشاره دارد که کشورها نمی‌توانند با آنها سازگار شوند؛ مثل سیل ویرانگر پاکستان در ماه اوت و سپتامبر که باعث شد 20 میلیون نفر به کمک‌های بشردوستانه نیاز پیدا کنند و همینطور خشکسالی مدادم آفریقا که بدترین خشکسالی در چهل سال اخیر است و نزدیک به 150 میلیون نفر را با گرسنگی شدید تهدید می‌کند.
مذاکرات «زیان و خسارت» حول محور چگونگی ارائه کمک‌ مالی به کشورهای در حال توسعه متاثر از وقایع شدید آب‌ و هوایی است که می‌تواند زیرساخت‌های آنها را نابود کند و بافت اجتماعی را از هم بپاشد.