برخی فعالان محیط زیست در استان فارس معتقدند حقابهٔ رهاسازی‌شده به بختگان به‌شکل نمادین در این یکی دو سال رهاسازی شده است؟ آیا این انتقاد را می‌پذیرید؟

 در سال آبی جاری، رهاسازی از سدهای بالادست برای تأمین حقابهٔ تالاب بختگان انجام نشده است. اما در سالهایی که رهاسازی حقابه را داشتیم، از جمله دو سال گذشته، با نظارت‌های شدید و جدی جلوی برداشت‌های غیرقانونی گرفته شد و گشت‌های ۲۴ساعته، هم از طرف محیط زیست و هم از طرف شرکت آب‌منطقه‌ای انجام می‌گرفت که مستندات آن موجود است و با برداشت‌های کشاورزی از حقابه برخورد می‌شد. بنابراین، نمی‌توان رهاسازی حقابه را فرمالیته و نمایشی و بی‌اثر دانست، پیگیری رهاسازی حقابه و مقادیری که با اقدامات محیط زیست و حمایت‌های دکتر ایمانیه، استاندار فارس، و مدیریت ارشد استان محقق شد، قابل ستایش و باارزش است.

 

برای حل این مشکل، اجرای برنامه‌های جامع و مدون برای مدیریت منابع آب، با در نظر گرفتن حقابهٔ تالاب‌ها و محیط زیست، افزایش آگاهی عمومی ‌در مورد اهمیت تالاب‌ها و ضرورت حفظ آنها، تغییر الگوی کشت در بخش کشاورزی و استفاده از روش‌های نوین آبیاری برای کاهش مصرف آب، جلوگیری از هدر رفتن آب در بخش‌های مختلف، از جمله مصارف کشاورزی، استفاده از منابع آب جایگزین، مانند پساب فاضلاب تصفیه‌شده ضروری است. از طرفی باید بپذیریم که محیط زیست نمی‌تواند به‌تنهایی تمامی ‌مشکلات محیط زیست را رفع کند و لازم است که فعالان محیط زیست و مردم محلی، مطالبات خود را در مورد حقابهٔ تالاب بختگان از طریق مراجع قانونی و رسانه‌ها پیگیری کنند. البته با وجود چالش‌های موجود، امید است که با اتخاذ تدابیر مناسب، شاهد احیای تالاب بختگان و حفظ این گنجینهٔ ارزشمند طبیعی باشیم.

 

ارزیابی شما از پروژهٔ احیای بختگان چیست؟ آیا به‌خلاف گروهی از فعالان مدنی و محیط زیست استان فارس آن را موفق می‌دانید؟ و آیا از کارشناسان برای اجرای این پروژه کمک گرفته‌اید؟

برنامهٔ جامع مدیریت زیست‌بومی‌ تالاب بختگان با محوریت دانشگاه شیراز و برخورداری از دیدگاه‌های کاملاً تخصصی استادان و پژوهشگران دانشگاه و مشارکت ذی‌نفعان و ذی‌مدخلان تدوین شده و به تصویب شورای برنامه‌ریزی و توسعهٔ استان رسیده است. این برنامه گامی ‌مهم برای احیای تالاب محسوب می‌شود.

 

گرچه، این برنامه هنوز به‌عنوان اولویت اول دستگاه‌های مسئول تلقی نشده و این موضوع باعث شده است اجرای برنامه با کندی مواجه شود و به‌طور کامل عملیاتی نشود؛ اما خوشبختانه، موضوع احیای تالاب بختگان در ستاد احیای تالاب‌های استان که به ریاست استاندار فارس تشکیل جلسه می‌دهد، دنبال می‌شود و این ستاد می‌تواند به تسریع در روند احیای تالاب کمک کند.

 

 سرشماری بمو باعث نارضایتی‌هایی بین گروهی از فعالان محیط زیست شده است. آنها می‌گویند آمار منتشرشده در این سرشماری اشتباه است و نه‌تنها شاهد افزایش جمعیت حیات‌وحش در این پارک ملی نیستیم بلکه روند کاهشی در این منطقه اتفاق افتاده است. شما آمار ارائه‌شده را دقیق می‌دانید؟

سرشماری‌ها زیرنظر کارشناسان خبره، کارآزموده و با‌تجربه راست‌آزمایی می‌شود. آمار در سرشماری پارک ملی بمو بدون شک بارها تست و راست‌آزمایی شده است و شواهد نیز بیانگر افزایش گونه‌های حیات‌وحش در این پارک است که جای بسی امیدواری است. برگزاری جلسات متعدد با تشکل‌های مردم‌نهاد در زمان سرشماری پارک ملی بمو، نشان‌دهنده‌ٔ اهتمام اداره‌کل حفاظت محیط زیست به مشارکت این فعالان در امر حفاظت از محیط زیست است.

 

با وجود حضور تشکل‌های مردم‌نهاد در زمان سرشماری، برخی از آنها به آمار ارائه‌شده اعتراض دارند. این موضوع نشان می‌دهد که در زمینهٔ جمع‌آوری و تفسیر داده‌ها، اختلاف‌نظرهایی وجود دارد. مدارک و مستندات مربوط به سرشماری موجود است. این مدارک می‌تواند به‌عنوان مبنایی برای بررسی و رفع اختلاف‌نظرها مورد استفاده قرار گیرد. اداره‌کل حفاظت محیط زیست فارس همواره از حضور و مشارکت تشکل‌های مردم‌نهاد در چارچوب قانون و اصول و قواعد حفاظتی بهره می‌برد و استقبال می‌کند و به نقش تشکل‌های مردم‌نهاد در امر حفاظت از محیط زیست واقف است.

 

 در جلسهٔ اخیر شورای‌عالی محیط زیست بحث جدا شدن بخشی از پارک ملی بمو از محدودهٔ این پارک و تبدیل شدن به منطقهٔ آزاد مطرح شد. گروهی از انجمن‌ها می‌گویند حتی اگر این اتفاق اجتناب‌ناپذیر بود،‌ اداره‌کل فارس می‌توانست بخش‌های دیگری از استان را که نیازمند ارتقای درجهٔ حفاظت هستند، در جلسهٔ شورای‌عالی به مناطق چهارگانه اضافه کند. پاسخ شما به این انتقاد چیست؟

با توجه به اطلاعات ارائه‌شده، در جلسهٔ اخیر شورای‌عالی محیط زیست موضوع اصلاح مرز در بخش غربی پارک ملی بمو مطرح شده است. این اصلاح مرز منجر به کاهش سطح پارک خواهد شد، اما هنوز مصوبهٔ نهایی به استان ابلاغ نشده و میزان دقیق کاهش سطح مشخص نیست. در همین حال، پنج منطقه از جمله کوه هوا به‌عنوان مناطق پیشنهادی جهت ارتقای سطح حفاظتی به سازمان حفاظت محیط زیست اعلام شده است. منتظر نظر سازمان و تصویب نهایی در شورای‌عالی برای ارتقای سطح این مناطق هستیم.

 

 سازمان حفاظت محیط زیست و اداره‌کل فارس بارها بر «حفاظت مشارکتی» تأکید کرده‌اند. با‌این‌حال، نارضایتی انجمن‌ها نشان می‌دهد شما در این زمینه چندان موفق نبوده‌اید.

حفاظت مشارکتی تعریف خاص خود رو دارد که در آن حافظ محیط زیست و قرق‌بانان  نیز  منفعت می‌برند و به حفاظت از گونه یا گونه‌هایی از حیات‌وحش یا بخشی از تنوع زیستی نیز کمک می‌کند و مصادیق بارزی در استان وجود دارد که مورد حمایت و استقبال اداره‌کل بوده و هست. حفاظتی که سازمان‌های مردم‌نهاد در آن همکاری دارند، حفاظت داوطلبانه است، بدون منفعت برای حافظان که همان تشکل‌ها هستند.

 

بنابراین، باید در تعریف و پیگیری، این موارد به‌درستی تفکیک شوند. برخی از مناطق محیط زیست در سال‌های گذشته با حفاظت مشارکتی پایش و مدیریت‌ شده‌اند و اکنون شاهدیم شاخص‌های حفاظت در این مناطق ارتقا پیدا کرده است و در روزهای گذشته آمارهای مقایسه‌ای این ارتقای حفاظت در اختیار رسانه‌ها قرار گرفت. استان فارس پیشتاز در اجرای طرح حفاظت مشارکتی است و برخی شاخص‌های این طرح فراتر از متوسط شاخص‌های کشوری برآورد شده است.

 

نقد شیوهٔ مدیریت محیط‌زیست