ادعای دوباره درباره وجود منابع گسترده آب ژرف در منطقه سیستان از سوی معاون وزیر نیرو و کارشناسان رد شد
افسانه آبهای ژرف
معاون آب و آبفای وزارت نیرو: آبدهی نخستین چاه حفر شده در منطقه سیستان ۷ لیتر بر ثانیه و شوری آن نزدیک به آب دریا بود
۲۵ خرداد ۱۴۰۰، ۲۳:۰۷
سیستان و تشنگی سالهاست که سرنوشتشان به هم گره خورده و گویا قرار هم نیست مسیر این سرنوشت جایی از هم جدا شود. اما نکته قابل تامل درباره مشکلات مربوط به آب در این منطقه این است که هر بار سخن از کمآبی و بیآبی میشود، سرنخ ماجرا تنها به عوامل طبیعی متصل نیست، بلکه همواره یک عامل انسانی در سوی دیگر ماجرا خودنمایی میکند. حالا باز هم مشکل بیآبی در سیستان خود را به صدر خبرها رسانده اما این بار با یک امیدواری موهوم بزرگ به نام «دستیابی به آبهای ژرف برای حل مشکل آب منطقه» موضوعی که در روزهای اخیر ویدیوی آن –که مربوط به سال 98 است- در فضای مجازی دست به دست میشود و آنقدر حاشیهساز شده که معاون وزیر نیرو را به واکنش واداشته است. قاسم تقیزاده خامسی معتقد است: «انتشار مطالبی از این قبیل، صرفا باعث افزایش انتظارات در بخش قابل توجهی از مردم شده و نتیجه آن کاهش بهرهوری در آب کشور خواهد بود» اما ماجرای استحصال آبهای ژرف در منطقه سیستان چیست؟
نخستین بار تیرماه سال 1395 موضوع استحصال آب ژرف برای حل مشکل آب کشور، در مجلس مطرح و اجرای آن به معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری سپرده شد. موضوع دستیابی به آبهای ژرف از همان ابتدا با مخالفت کارشناسان حوزه آب روبهرو شد، اما بودند کسانی که اجرای آن را بهترین راه برون رفت از بحران آب کشور میدانستند. اظهار نظرها در نهایت باعث شد مدتها مفهوم «آب ژرف» از میان خبرها به گوشهای بخزد و مجریان پروژه در سکوت کار خود را ادامه دهند، تا اینکه دوباره با اظهارات سورنا ستاری معاون علمی و فناوری رئیسجمهور پای این موضوع به خبرها باز شد. ستاری اردیبهشت ماه امسال و پس از اجرایی شدن عملیات حفر سومین چاه ژرف در این منطقه، در اظهاراتی در خصوص اجرای این پروژه جنجالی اعلام کرد: «نتایج باورنکردنی است و مطمئناً با ادامه این پروژه اتفاق عجیبی در سیستان و بلوچستان میافتد» پیش از این در منطقه سیستان دو حلقه چاه ژرف یکی به عمق 3800 هزار متر و دیگری 1800 متر حفر شده بود. حفاریها منجر به دسترسی به لایههایی هم شده بود اما کیفیت آب به دست آمده از این چاهها محل چالش بود. با این حال چاه سوم با عمق 1200 متر همچنان با امید دستیابی به آبهای ژرف در حال حفر است. اما به زعم متخصصان، این امر –که در دنیا هم مورد توجه است- منجر به اتفاقی «عجیب» نمیشود بلکه شاید بتواند در خوشبینانهترین شکل، منجر به حل بخشی از مشکل آب منطقه شود، چرا که نه میزان آب و نه کیفیت آبی که از این چاهها به دست میآید این توان را ندارد که بتواند مشکل آب را در منطقهای مثل سیستان حل کند. هر چند محمد پورحمید، کارشناس انرژی و یکی از کارشناسان مطلع در گفتوگو با خبرگزاری فارس علت اجرای این پروژه در سیستان که سالهاست هزینههای هنگفتی برای خشکسالیهای طبیعی و غیرطبیعی میپردازد، را اینطور ذکر میکند: «آقای دکتر ستاری و آقای چیتچیان خیلی اصرار داشتند به واسطه اینکه آنجا منطقه محروم بود، گفتند اگر هم قرار است اکتشافی بکنیم، اولین ثمرات آن باید به مناطق محروم برسد. دلیل دوم اینکه معلوم بود، سرچشمه آب این منطقه از بیرون کشور است، یعنی مخالفتها برای این منطقه طبیعتاً باید کمتر باشد» حبیبالله دهمرده نماینده مردم زابل در مجلس، درباره روند اجرای این پروژه گفته است: «در تیرماه سال 95 جلسهای با حضور کارشناسان در دفتر دکتر ستاری معاون رئیسجمهور برگزار شد، مطالعات طرح چند ماه زمان برد و در نهایت دکتر ستاری اعلام کردند به این جمعبندی رسیدهاند که در سیستان آب ژرف وجود دارد. در اسفند ماه سال 96، اولین چاه مطالعاتی آب ژرف ایران در سیستان حفاری شد و ما در اعماق 900 تا 2200 متری، به سه آبخوان برخورد کردیم. نمونهها برداشت و آزمایش شد و طبق نتایج، این آبخوانها فاقد فلزات سنگین و عناصر آلاینده بود، همچنین از نظر رادیواکتیویته فاقد آلودگی بود. تشخیص کارشناسان هم این بود که منشا این آبها از جنس برف ذوب شده است» چاهی که مصوبهای با بودجه 25 میلیارد تومان از هیئت دولت داشت و بعد توانست 13 میلیارد اعتبار مجدد نیز دریافت کند تا عمق چاه به 3800 متر برسد. با وجود سخنان دهمرده در خصوص اینکه مطالعات نشان داده که آبها از جنس برف ذوب شده هستند و بعضی کارشناسان منبع آن را کوههای هندوکش بیان کردند، رضا اردکانیان سال گذشته در خصوص نتایج مطالعات انجام شده روی آب استحصال شده از این چاهها گفته بود: «نتایج آزمایش نمونههای آب برداشت شده از چاه حفاری شده در زابل تا عمق 2191 متر نشان داد که آب شور است و برای مصارف شرب، صنعت و کشاورزی مناسب نیست. حفاری این چاه تا عمق 3000 متر ادامه پیدا کرد و پاسخی که گرفتیم این بود که همچنان EC آب (میزان املاح موجود در آب) بسیار بالاست و درجه حرارت بالایی نیز دارد؛ در نهایت برای جمعبندی نهایی باید با همکاری سازمان انرژی اتمی، نمونهبرداریها به یک مرجع بینالمللی که مجهز به تجهیزات لازم است ارسال شود که سن آب را تشخیص دهند و متوجه شویم این آب یک آب فسیلی است یا یک منبع دینامیکی است که این کار هم در حال انجام است»
جنجال بر سر یک موضوع تکراری
«هزار میلیارد مترمکعب آب زیرزمینی در سیستان و بلوچستان وجود دارد که میتواند تا ۱۷۳ سال آب شرب کشور را تامین کند» این ادعایی است که سال 1397 در فضای مجازی جنجال به پا کرد و باز هم با انتشار ویدیویی در روزهای اخیر مطرح شده است. موضوعی که همان روزها با استدلالهای علمی از سوی کارشناسان رد و اعلام شد: «ساختار زمینشناسی ایران به گونهای است که وجود این حجم از آب در عمقهای زیاد آن محال است» اما باز هم در پی حفر چاه سوم در منطقه سیستان به صدر خبرها آمده تا شاید این بار در سالی کم بارش و خشک بتواند جنجال به پا کند. جنجالی که مشخص نیست به نفع چه کسانی خواهد بود؟
قاسم تقیزادهخامسی معاون وزیر نیرو در امور آب و آبفا در واکنش به این اخبار و انتشار ویدیویی مربوط به سال 98 در صفحه اینستاگرام خود نوشت: «مطالعات اکتشاف آب با عنوان آب ژرف چند سالی است که توسط معاونت علمی و فناوری رئیس جمهور آغاز شده است. حاصل همکاری آن معاونت با وزارت نیرو در این زمینه منجر به حفاری یک حلقه چاه عمیق به عمق ۲۲۰۰ متر (و بعدها به طور مستقل توسط حوزه معاونت علمی و فناوری ریاست جمهور تا عمق ۳۱۰۰ متر) بود. آبدهی این چاه با استفاده از پمپاژ توسط پمپ شرکت نفت ۷ لیتر بر ثانیه و شوری آن نزدیک به آب دریا بود که با حفر یک حلقه چاه کم عمق آبدهی مذکور و البته با کیفیت خیلی بهتر و با هزینههای کمتر قابل دسترسی است. لازم به ذکر است چاه مذکور در ابتدا به صورت آرتزین (با آبدهی حدود ۴ لیتر بر ثانیه) بود اما پس از گذشت مدت کوتاهی به سرعت از حالت آرتزین [آب بدون نیاز به پمپاژ به سطح زمین میرسد] خارج شد و بنابراین خروج آب به صورت پمپ امکانپذیر است.» تقیزاده خامسی در خصوص ویدیوی منتشر شده در فضای مجازی هم نوشت: «ویدیویی که به صورت گستردهای در فضای مجازی منتشر شده مربوط به عملیات شستشوی یک چاه معمولی بوده و هیچگونه ارتباطی با چاه حفاری شده در سیستان ندارد. این ویدیو چند سال پیش نیز در فضای مجازی پخش و اخیرا بازنشر شده است. قابل به ذکر است عملیات شستن چاه یک روش معمول پس از حفاری به روش دورانی در آبرفت یا سازند سخت است و منبع ویدیو منتشر شده نامشخص بوده و بنابراین حتی ممکن است مربوط به ایران هم نباشد همچنین دکل حفاری مورد استفاده در این ویدیو با دکل حفاری چاه سیستان متفاوت است. لازم به توضیح است انتشار گسترده مطالبی بدون پشتوانه علمی و بدون ارتباط از این دست از سوی افرادی با عناوین دکتر، مهندس، کارشناس آب ژرف و غیره، بدون هیچگونه تخصصی در خصوص آبهای زیرزمینی مسبوق به سابقه بوده و به همین دلیل به جای انتشار مبانی علمی موضوع در محافل علمی و مجلات رسانههای تخصصی از طریق فضای مجازی منتشر میشود. انتشار مطالبی از این قبیل ویدیوها، صرفا باعث افزایش انتظارات در بخش قابل توجهی از مردم را فراهم می سازد که نتیجه آن کاهش بهره وری در آب کشور خواهد بود.»
تهیه و تامین آب به هر قیمتی، این سیاستی است که میتوان در میان اظهارات مدافعان پروژه استحصال آبهای ژرف ردپای آن را دید. موضوعی که نشان از نگاهی کوتاه مدت دارد. سوء مدیریت منابع آب موجود و تمام تصمیمات اشتباهی که در طول سالها در خصوص مدیریت منابع آب گرفته شده، سرزمینی خشک و کمآب را با بحرانی روبهرو کرده که حالا بسیاری راه حل آن را در اعماق زمین جست و جو میکنند. جایی که دسترسی به منابع موجود در آن نه از نظر اقتصادی به صرفه است و نه از منظر کارشناسی میتواند اقدامی اصولی باشد. هر چند هنوز نتایج قطعی مطالعاتی که در خصوص آسیبهای ناشی از اجرای چنین پروژههایی صورت گرفته منتشر نشده، اما آنچه بسیاری از متخصصان زمینشناسی و منابع آب در مورد آن اتفاق نظر دارند، غیر اصولی بودن اجرای چنین پروژهای با اعلام اعداد خیالی درباره منابع موجود و اظهارات جنجالی در مورد نتایج مثبت و گسترده آن در کشور و ادعای حل بحران ریشهدار آب از این طریق است. موضوعی که جز ایجاد امیدی واهی در دل مردم منطقه سیستان که سالهاست خشکسالی را با تمام وجود لمس میکنند، نتیجه دیگری ندارد و راه نجاتی برای آنان از این بحران دامنهدار نیست.
برچسب ها:
آب، افسانه آب های ژرف، تشنگی، خشکسالی، سیستان و بلوچستان، عامل انسانی، عامل طبیعی
مطالب مرتبط
بارش برف و باران امروز ادامه دارد
۲۲ استان کشور تا پایان هفته بارش برف و باران سنگین را تجربه میکنند
انسداد راه دسترسی ۱۶۰ روستای لرستان
گزارش «پیام ما» از نشست بررسی کاربرد فناوریهای نوین در صنایع خلاق
اکوسیستم استارتاپی عامل آشتی کسبوکاری مردم و نوآوران
گروهی از زنان مکزیک جان خود را برای رساندن غذا به مهاجران به خطر میاندازند
مسافران قطار مرگ
دود نیشکرهای سوخته هوای خوزستان را آلوده کرد
چتر سیاه بر آسمان اهواز
کشمکش بین ارگانهای دولتی و تولیدکنندگان کمبود شیرخشک را تشدید کرد
مداخلهٔ بینتیجهٔ دولت در بازار شیرخشک
وزیر نیرو و رئیس سازمان حفاظت محیط زیست با معاون رئیسالوزرای طالبان دیدار کردند
موضعگیری دوگانه دربارهٔ حقابهٔ هیرمند
فعالان جهانی هشدار میدهند
میراث «غزه» زیر بمباران
پیگیری برای ثبت یک میراث ناملموس ادامه دارد
فصل انارچینی
بیماران «آتروفی عضلانی نخاعی» معطل پاسکاری وزارت بهداشت برای تدوین پروتکلهای توزیع دارو هستند
توزیع قطرهچکانی داروهای بیماران SMA
نظر کاربران
نظری برای این پست ثبت نشده است.
تبلیغات
وب گردی
- ۱۰ ماده غذایی که به شما در سفر به سوی کاهش وزن کمک میکنند
- چاپ ترافارد؛ هر آنچه که باید درباره این نوع چاپ دستی بدانید
- اقدامات لازم برای اسباب کشی و جابجایی منزل
- بسته بندی مواد پودری با دستگاه ساشه: شغل پردرآمد این روزها
- طبع روغن زیتون در طب سنتی چیست؟ معرفی 4 خواص روغن زیتون
- خرید ساک دستی تبلیغاتی چه مزایایی برای هر برند دارد؟
- تعریف درست هوش مصنوعی (AI) چیست؟
- 10 ایده شغل دوم با سرمایه اولیه کم برای کارمندان
- مقایسه تعرفه پنلهای پیامکی و تبلیغاتی
- مقاصد جذاب و معروف برای کمپ زدن در طبیعت بیشتر
بیشترین نظر کاربران
معمای ریاست محیط زیست در کابینه رئیسی
بیشترین بازنشر
ستاندن حیات از غزه
پربازدیدها
1
به نام حیوانات به کام باغوحشداران
2
«بمو» را تکهتکه کردند
3
سوداگران گنج پل تاریخی ۳۰۰ ساله در بابل را تخریب کردند
4
محیطبانها با رد زنی چرخهای موتورسیکلت به شکارچیان رسیدند
5
کبوتر نماد مناسبی برای صلح است؟
دیدگاهتان را بنویسید