پیام ما؛ رسانه توسعه پایدار ایران | اصلاحِ ناصواب

معاون ویژهٔ رئیس‌جمهوری در امور افغانستان پس از اعلام اصلاح بند کمال‌خان می‌گوید این اقدام نادرست انجام شده است

اصلاحِ ناصواب

جریان آب از هیرمند به‌سمت ایران قطع و حدود سه میلیارد مترمکعب آب به شوره‌زار گودزره فرستاده شده است





اصلاحِ ناصواب

۷ خرداد ۱۴۰۳، ۲۲:۱۴

تصاویر ماهواره‌ای نشان می‌دهد جریان آب محدودی که از هیرمند به‌سمت ایران جریان داشته، قطع شده است؛ اما مسیر آب به‌سمت گودزره همچنان باز و آب به‌سمت این شوره‌زار در جریان است. ۱۷ اردیبهشت امسال یعنی حدود ۲۰ روز پیش حجم آب منحرف‌شده به‌سمت شوره‌زار گودزره ۲.۷ میلیارد مترمکعب بوده که مساحتی حدود ۸۰۰ کیلومتر را در آب فرو برده است. حجم مساحت اشغال‌شده تا امروز، ۶ خرداد با افزایش حدود ۱۰ درصد به حدود ۹۰۰ کیلومتر رسیده است. می‌توان محاسبه کرد احتمالاً تا این زمان حدود سه میلیارد مترمکعب آب به‌سمت گودزره منحرف شده است. دو سال پیش که آب سیلاب هیرمند به‌سمت سیلاب گودزره هدایت شده بود، وزارت نیرو مساحت آب را در حدود ۳۰۰ کیلومتر برآورد کرده بود. یعنی حالا طالبان آبی با حجم سه برابر را به گودزره فرستاده است. نمایندهٔ ویژهٔ رئیس‌جمهوری در امور افغانستان در نخستین روزهای اردیبهشت امسال اعلام کرده بود بند کمال‌خان به درخواست ایران و با پذیرش طالبان، اصلاح شده است. حالا اما «حسن کاظمی قمی» می‌گوید «اصلاح اشتباه در تاج بند انحرافی کمال‌خان» آب را به‌سمت شوره‌زار هدایت کرده است.

براساس آنچه تصاویر ماهواره‌ای نشان می‌دهد طی چندروز اخیر مقدار ورودی آب در کانال فیدر یک (ورودی چاه‌نیمه در جاریکه) بسیار ناچیز بوده و اکنون به‌طور کامل قطع شده است. همچنین، حجم آب موجود در چاه‌نیمه‌های ۱ و ۳ در مجموع تا تاریخ ۲۹ اردیبهشت امسال ۲۹۳ میلیون مترمکعب برآورد شده است. بررسی این تصاویر گویای این موضوع است که جریان آب از سرریز بند کمال‌خان به گودزره اندکی کاهش یافته، اما استمرار دارد. 

آب موجود در چاه‌نیمه‌های ۱ و ۳ از تاریخ ۲۹ اردیبهشت ۱۴۰۳ تا ۶ خرداد، در مجموع، ۲۹۳ میلیون مترمکعب برآورد شده است

به‌نظر می‌رسد به‌دلیل کاهش آب در بالادست هیرمند دریچه‌های خروجی بند کمال‌خان بسته شدند. حسن کاظمی قمی، نمایندهٔ ویژهٔ رئیس‌جمهوری در امور افغانستان اما اعلام کرده است به‌دلیل اصلاح نادرست تاج سد کمال‌خان، قسمتی از آب به‌سمت گودزره هدایت شد و بیش از ۳۰۰ میلیون مترمکعب حقابهٔ ایران دریافت شد. با وجود اینکه آخرین وضعیت چاه‌نیمه‌های ایران از سوی شرکت آب‌و‌فاضلاب سیستان‌ و بلوچستان رصد و اعداد مربوط به مخازن اعلام می‌شود، کاظم قمی اعلام کرده است «در سال آبی جاری و در پی رایزنی‌ها و توافقات انجام‌شده در چارچوب دیپلماسی آبی ایران، بیش از ۳۰۰ میلیون مترمکعب حقابهٔ جمهوری اسلامی از سوی افغانستان تأمین شده است.»

 

 ادعای ناصواب

کاظمی قمی همچنین تأکید کرده است در سال گذشته، سه اقدام اصلاحی از سوی طالبان صورت گرفت که یک مورد آن ناکارآمد بود و آب به‌سمت «گودزره» رفت؛ اما دو مورد دیگر که منجر شد تاکنون این مقدار آب به ایران بیاید اثربخش بود: «به‌دلیل اصلاح نادرست تاج سد کمال‌خان، قسمتی از آب بار دیگر به‌سمت شوره‌زار گودزره هدایت شد و این امر مانع از تأمین بخشی از حقابهٔ ایران شد. درنتیجه، دو اقدام دیگر طالبان یعنی اصلاح دریچه‌های سد کمال‌خان و لایروبی مسیر انتقال آب به‌سمت سیستان، بیش از ۳۰۰ میلیون مترمکعب حقابهٔ ایران تأمین شد. با توجه به تعهدات طرف افغانستانی و تمرکز و توجه مستمر دستگاه دیپلماسی ایران و به‌طور خاص نمایندگی ویژهٔ ریاست‌جمهوری بر این امر، انتظار می‌رود تا پایان سال آبی جاری، حقابهٔ ایران از رودخانهٔ هیرمند به‌طور کامل تأمین شود.»

 

دوم اردیبهشت‌ماه نیز معاون ویژهٔ رئیس‌جمهوری از وفای به عهد طالبان سخن می‌گفت. همان زمان هم تصاویر ماهواره‌ای نه‌فقط تأیید می‌کرد رودخانهٔ هیرمند یک‌بار دیگر پس از اسفند سال گذشته سیلابی شده بلکه نشان می‌داد حجم قابل‌توجهی از این سیلاب از بند «کمال‌خان» به‌سمت شوره‌زار «گودزره» روان شده است و طی یک تا دو روز آینده به این شوره‌زار می‌رسد.

 

نمایندهٔ ویژهٔ رئیس‌جهموری در امور افغانستان پس از سفر وزیر نیرو به این کشور اعلام کرد طالبان بند کمال‌خان را به‌لحاظ فنی اصلاح کرده است. بااین‌حال، تصاویر ماهواره‌ای و بررسی کارشناسان گویای این موضوع است که خلاف گفتهٔ «حسن کاظمی قمی» و ادعای نمایندهٔ طالبان در سال گذشته که می‌گفت قرار نیست آب به ایران نرود، اما به شوره‌زار روانه شود، خبری نه از حقابهٔ ایران شده است و نه حتی از سیلاب‎هایی که لااقل طی سال‌های گذشته به ایران می‌رسید. تصاویر ماهواره‌ای مؤید این حقیقت است که آب نه به‌عنوان حقابهٔ ایران بلکه به‌عنوان سیراب کردن «گودزره»، منطقه‌ای بیابانی و شوره‌زار با سرعتی در حدود سه هزار مترمکعب برثانیه به‌سمت این منطقه جریان داشت.

 

 طغیان بی‌فایده

همزمان با سفر وزیر نیرو به افغانستان، وزیر آب و انرژی طالبان طی مصاحبه‌ای اعلام کرد به مقامات جمهوری اسلامی ایران اطمینان می‌دهیم‌ اجازه نخواهیم داد که حتی یک قطره آب به‌سمت گودزره منحرف شود. حکومت مقامات طالبان هرگونه انحراف آب به‌سمت گودزره را حرام اعلام کرده است و رهبر طالبان از این موضوع که آبی به‌سمت این شوره‌زار برود، ناراحت است.

احتمالاً تا زمان تنظیم این گزارش حدود سه میلیارد مترمکعب آب به‌سمت گودزره منحرف شده است

طی سه ماه گذشته هیرمند دو طغیان بزرگ را از سر گذارند، اما هیچ خبری از حقابهٔ ایران نیست. رد و نشان حقابه فقط در خبرها وجود دارد. بند کمال‌خان اصلی‌ترین مانع رسیدن آب به ایران است. این سد انحرافی دارای طولی حدود دو کیلومتر و ارتفاعی معادل ۲۰ متر است. همچنین، در کنار آن در سمت چپ، سد کنترلی دیگری به طول ۵۴۰ متر احداث شده است که اختلاف ارتفاع آن نسبت به تاج سد کمال‌خان، ۱۰ متر پایین‌تر است که در عمل این سازه نقش انحراف آب از مسیر رودخانهٔ هیرمند را دارد و بخش قابل‌توجهی از سیلاب‌های رودخانه هیرمند از این مسیر به‌سمت «بیابان» می‌رود. پس از ۱۰ کیلومتر، مجدداً بر روی رود بیابان، سدی به‌نام «قلعه افضل» احداث شده است که دارای سرریزی است که سیلاب‌ها را نهایتاً به‌ دشت «رام‌رود» هدایت می‌کند.

 

«پیام ما» مستندات مربوط به آخرین وضعیت رودخانهٔ هیرمند، بند کمال‌خان و جریان‌های آبی این حوضه را در اختیار شرکت مدیریت منابع آب کشور قرار داده است. تا زمان تنظیم این گزارش هیچ اظهارنظری از سوی این دستگاه به این رسانه ارائه نشده است.

به اشتراک بگذارید:





نظر کاربران

نظری برای این پست ثبت نشده است.

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

بیشترین بازنشر