پیام ما؛ رسانه توسعه پایدار ایران | پنجره‌ای به اروپا

چطور هنرمندان شهری از دیوارهای سنت پترزبورگ برای نه گفتن به جنگ استفاده کردند؟

پنجره‌ای به اروپا





پنجره‌ای به اروپا

۸ آذر ۱۴۰۱، ۹:۳۶

از آغاز جنگ روسیه علیه اوکراین، امنیتی و حساس بودن موضوع در روسیه خیلی سریع فضای گفت‌وگوی عمومی درباره جنگ و تبعات آن را کوچک و کوچک‌تر کرد و کم‌کم برگزاری رخدادها، گردهمایی‌ها و حتی پوشش رسانه‌ای نظرات شهروندان (به ویژه فعالان ضد‌جنگ) دشوار و حتی غیرممکن شد. گروه هنری «یاو» اما بی‌تفاوت ننشست و از دیوارها و وسایل همگانی شهر سنت‌ پترزبورگ، این پایتخت فرهنگی روسیه، برای «نه گفتن به جنگ» و گشایش فضا برای گفت‌وگوی مردمی استفاده کرد.

 

«پنجره‌ای به اروپا»؛ این ایده پتر کبیر برای ساختن شهر سنت پترزبورگ در ابتدای قرن 18 میلادی بود. از آن زمان به بعد عبارت «پنجره‌ای به اروپا»، از ادبیات کلاسیک روسیه و اشعار پوشکین گرفته تا ترانه‌های راک زیرزمینی دوران شوروی، همواره نمادی برای توصیف شهر سنت پترزبورگ و فرهنگ هنری و شهری‌اش و همچنین ارتباط تاریخی مردمان این شهر با مردمان اروپای غربی بوده است.

آیا گرافیتی‌ها می‌توانند به دولت پوتین برای پایان دادن به جنگ فشار بیاورند، یا فقط به قول آن هنرمند معترض روسی راهی هستند که به هم نشان دهند آشغال‌های بی‌تفاوت نیستند؟

سنت پترزبورگ فضای شهری بسیار پویایی دارد و همیشه میزبان گالری‌ها، رخدادهای هنری-ادبی و موسیقی خیابانی است. آب و هوای سرد روسیه و فضای خاکستری و مه‌آلود شهر را در بیشتر ماه‌های سال اما نمی‌توان تغییر داد مگر با خلق گرافیتی‌های رنگی، استیکرهای طنازانه و خلاقانه، و شعارهایی که از ادبیات و هنر روسی الهام گرفته شده‌اند و معمولا طنز تلخ به همراه دارند. گرافیتی‌ها گشاینده گفت‌وگوی شهری، اعتراضی، سیاسی و فرهنگی در سنت پترزبورگ هستند. یک هنرمند به مجله اینترنتی «بوماگا» (کاغذ در روسی) می‌گوید: «گرافیتی‌ها روش ما برای امید دادن به یکدیگر است. اینکه به هم بگوییم: ما یک مشت آشغال بی‌تفاوت نیستیم»
در روزهایی که هر دو طرف پنجره رو به اروپا درگیر جنگ و ناآرامی است، کولکتیو هنری «یاو»، گروهی از هنرمندان شهری در روسیه، اما با خلق یک اثر اعتراضی ضد‌جنگ معنایی تازه به این عبارت کلاسیک دادند. آنها پنجره‌ای را در یکی از خانه‌های متروک با سنگ‌های سنگین خاکستری پوشانده‌اند و گویی از میان این سنگ‌ها و بسته شدن پنجره (اشاره به تعبیر هنرمند از جنگ اوکراین) خون بی‌گناهان و قربانیان بیرون زده است. این اثر که فقط یک روز دوام آورد و توسط پلیس جمع‌آوری شد، یک نمونه از هزاران گرافیتی ضد‌جنگ در شهر سنت ‌پترزبورگ است.
دیمتری پیلیکین که پژوهشگری در «انستیتو تحقیقاتی هنر خیابانی» در سنت ‌پترزبورگ است به بوماگا می‌گوید که هر گرافیتی ضد‌جنگ، بسته به مکان و حساسیت آن، چیزی بین دو ساعت تا دو هفته عمر می‌کند و سپس توسط پلیس نابود یا پاک می‌شود. مثلا نقاشی «زنده‌باد قهرمانان اوکراین» روی یک سرسره در زمین بازی بچه‌ها چند هفته باقی مانده بود و شهروندان از «کودکان قهرمان» در حال سر خوردن عکس می‌گرفتند. اما از آنجا که تعداد گرافیتی‌ها بسیار زیادند و بر اساس تحقیقات این انستیتو احتمالا هر هنرمند چند صد گرافیتی خلق کرده، با وجود پاک شدن تصاویر و نابود شدن آثار همچنان شهروندان روزانه با حجم چشمگیری از این هنرها روبه‌رو هستند. او همچنین معتقد است هرچند گرافیتی‌هایی در حمایت از جنگ نیز وجود دارند، اما تعداد گرافیتی‌های اعتراضی چندین برابر گرافیتی‌های مدافع ادامه جنگ هستند.
از میان پیام‌های جالب به جز «نه به جنگ»، «صلح» و «لعنت به جنگ» که رایج‌ترین شعارهای شهری هستند، می‌توان به «انسان، برای دیگری انسان است» که طعنه‌ای به ضرب‌المثل روسی «انسان، برای انسانِ دیگری گُرگ است»، اشاره کرد. «ما روس هستیم، خدا می‌دونه سمت ما چه خبره!»، «نیرو در کشف حقیقت است (اشاره به فیلم کلاسیک و بسیار محبوب برادر که در آن می‌گفتند: نیرو نیوتن است»، و «سکوت جرم است» از دیگر این شعارها هستند.
آناستازیا ولادیچکینا از هنرمندان گروه یاو می‌گوید او ترجیح می‌دهد از هنر خود برای بیان کردن احساساتش استفاده کند، چرا‌که حضور حتی چند فعال کنار هم خیلی زود توسط نیروها کنترل می‌شود و کسی آن را نمی‌بیند و نمی‌شنود، اما هنر اعتراضی، حتی برای چند ساعت هم که شده، توجه افراد بسیاری را جلب می‌کند و مهم‌تر، باعث ایجاد فضا برای گفت‌وگو و پاسخگویی به زبان هنر می‌شود. یکی از خوانندگان وب‌سایت بوماگا در یک کنش جالب ماه‌ها از گرافیتی‌های ضد‌جنگ عکس گرفته و با آنها به تناسب رنگ و اندازه کلاژهایی ساخته است.
آیا گرافیتی‌ها می‌توانند به دولت پوتین برای پایان دادن به جنگ فشار بیاورند، یا فقط به قول آن هنرمند معترض روسی راهی هستند که به هم نشان دهند آشغال‌های بی‌تفاوت نیستند؟
از ابتدای جنگ روسیه علیه اوکراین، پلیس حداقل 12 هزار نفر معترض به جنگ را بازداشت کرده که البته بیشتر آنها با پرداخت جریمه آزاد شده‌اند. رسانه‌های جریان اصلی کمتر به مقاومت شهروندان روس علیه جنگ اشاره می‌کنند.

به اشتراک بگذارید:





پیشنهاد سردبیر

مسافران قطار مرگ

مسافران قطار مرگ

نظر کاربران

نظری برای این پست ثبت نشده است.

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *