خسارت سد آتاتورک
اثر زلزله بر سد آتاتورک
گزارشهایی وجود دارد که پس از دو زمینلرزه ویرانگر 7.5 با بزرگای و 7.8 در ششم فوریه در جنوب شرقی ترکیه به سد آتاتورک خسارتهایی وارد شده است
۲۳ بهمن ۱۴۰۱، ۹:۲۲
گزارشهایی وجود دارد که پس از دو زمینلرزه ویرانگر 7.5 با بزرگای و 7.8 در ششم فوریه در جنوب شرقی ترکیه به سد آتاتورک خسارتهایی وارد شده است. البته در این زمینه مطالب غیرمستند هم فراوان منتشر شده است. مثلا گزارشهایی منتشر شد که در آن گفته به «ایجاد شکافهای زیادی در سد» اشاره شده بود. محور سد آتاتورک در فاصله 106 کیلومتری کانون زمینلرزه 7.8 و 120 کیلومتری کانون زلزله 7.5 قرار دارد. اگر چنین سدی تخریب شود، و ویرانیهای ناشی از آن میتواند منطقهای به وسعت 30 کیلومتر مربع در نزدیکی سد را تحت تأثیر قرار دهد. از سوی دیگر سد میدانکی در عفرین در شمال سوریه هم ترک خورده است.
سد آتاتورک ساختار اصلی پروژه «گاپ» جنوب شرقی آناتولی (پروژه Güneydou Anadolu) است که هدف آن استفاده از منابع آبی چشمههای دجله و فرات برای ترکیه است.
در حال حاضر پروژه گاپ شامل 13 سد است که 7 سد آن کنترل آب رودخانه فرات و 6 سد آن کنترل آب رودخانه دجله است. انتظار میرود یک سد دیگر تکمیل شود و تعداد کل سدها از 22 سد که در ابتدا پیشبینی شده بود به 14 مورد برسد. سد آتاتورک بخشی از محیط فرات است که دریاچهای به همین نام را تشکیل میدهد که سومین دریاچه بزرگ ترکیه است. مساحت مخزن 817 کیلومتر مربع و حجم تخمینی آب 48.7 کیلومتر مکعب است.
سطح آب این دریاچه در سال 1994 در ارتفاع 546 متری از سطح دریا به حداکثر خود رسید، اما از آن زمان تاکنون بین 526 متر از سطح دریا و 537 متر بالاتر از سطح دریا در نوسان بوده است. همچنین حداکثر ارتفاع مجاز برای ایمنی سد 546 متر از سطح دریا و حداقل برای بهرهبرداری از نیروگاه برق آبی 526 متر از سطح دریا است.
گسلهای فعال که به پی سدها بسیار نزدیکند، پتانسیل ایجاد جابجایی مخرب سازه را دارند. خسارات وارده به سدها و تاسیسات وابسته به آنها ممکن است ناشی از جنبایی مستقیم گسل در محدوده محور و مخزن سد یا از جنبایی زمین ناشی از زمینلرزه واقع در فاصلهای از سد باشد. مورد دوم معمولاً دیده میشود، اما اولی به مشکلات جدیتری برای خود سد و سازههای وابسته به آنها منجر میشود. نمونه بارز خسارات ناشی از زلزله شدید بر سدها، سد سفیدرود ایران است که در اثر زلزله 31 خرداد 1369 منجیل با بزرگای 7.4 به طور جدی آسیب دید ولی خوشبختانه فرو نریخت. زلزله چیچی تایوان در 21 سپتامبر 1999 با بزرگای 7.3 نیز با خرابی تاسیسات هیدرولیکی مانند سواحل رودخانهها، سیلابها، سدها، سرریزها، کانالها و سیستمهای آبیاری، و زلزله 9 فوریه 1971 سان فرناندو کالیفرنیا با بزرگای 6.6 با آسیب جدی به سد همراه شدند. سدهای مستقر بر روی گسلهای فعال خطر قابل توجهی از نظر پایداری و ایمنی عمومی دارند.
روانگی به پدیدهای گفته میشود که در آن استحکام خاک دانهای اشباع شده در اثر لرزش زمینلرزه کاهش مییابد و فرو میریزد. سد سنفرناندو در ایالات متحده برای اولین بار در اثر پدیده روانگی در زلزله به شدت آسیب دید و حدود 3.0 میلیون مترمکعب از خاکریز سد به داخل مخزن فروریخت. در زمینلرزه 17 ژانویه 1994 نورتریج نیز برخی حرکتهای زمین با ترکهای جزئی در محلهای سد لسآنجلس همراه شد که برای جایگزینی مخزن سانفرناندو ساخته شده بود. در زلزله 2001 بوج در گجرات هند، 245 سد تحت تاثیر قرار گرفت.
در زلزله 12 می 2008 ونچوان در چین، بسیاری از سازههای حدود 1803 سد و 403 نیروگاه آبی با ظرفیت نصب شده 3.3 گیگاوات به دلیل لرزش شدید زمین آسیب دیدند. اکثر سدها به استثنای چهار سد بزرگ با ارتفاع بیش از 100 متر، سدهای خاکی کوچک بودند. زمینلرزه در امتداد گسل Longmenshan رخ داد و گسیختگی 120 ثانیه به طول انجامید. در این رویداد طول گسیختگی و عمق کانونی به ترتیب حدود 300 کیلومتر و 10 کیلومتر بود و حداکثر جابجایی 9.0 متر ثبت شد. در اثر این زمینلرزه عناصر بسیاری از سد از جمله بدنه، سرریزها، نیروگاهها، ایستگاههای برق، سوئیچها، تجهیزات هیدرومکانیکی و الکترومکانیکی و سازههای موقت آسیب دیدند و ریزش سنگ، رانش زمین و سدهای زمینلغزشی نیز مشاهده شد. در این زمینلرزه هیچ سدی خراب نشد، هرچند سدهای آسیبدیده بسیار زیاد بود. در زلزله 11 مارس 2011 توهوکو در ژاپن هم حدود 400 سد خسارت دیده و سدی خاکی به ارتفاع 18 متر از کار افتاد و 8 نفر جان خود را از دست دادند.
سدهایی که در مناطق گسلش برشی قرار دارند، زمانی که در معرض حرکت شدید زمین قرار میگیرند، پتانسیل خطر بالایی دارند. نمونههایی در هند برای سازههای واقع در شمال این کشور وجود دارد. یکی از این سدها که در محل اتصال سه گانه پهنههای گسلی ساخته شده است، از نظر زمینساختی و زمینشناسی در شرایط بارگذاری دینامیکی موقعیت مشابهی دارد. سد ترهی ممکن است انرژی را در امتداد بخش گسل بین نپال و تبت آزاد کند و از سوی دیگر وقوع زلزلهای با بزرگی نزدیک یا بیشتر از 8 را تحریک کند. در ترکیه، چنین منطقه برشی وجود دارد که نزدیک محل اتصال سهگانه گسلهای معروف امتداد لغز در شرق ترکیه است. در سال 1986 سد سورگو در زلزله دوگانشهیر با بزرگای 5.8 ریشتر در چنین ناحیهای آسیب دید. لرزش شدید زمین میتواند منجر به ناپایداری خاکریز و از دست دادن استحکام در پایهها شود.
برچسب ها:
مطالب مرتبط
نظر کاربران
احمد رضا فلاح
وقتی متوجه شدم که این آقا عضو فرهنگستان علوم و رییس شاخه زمین شناسی اونجا هست فرو ریختم این آقا مترجم خوبی هم نبود تو این مقاله ، اصطلاحات بکار رفته که بماند حتا تبدیل آحادش هم افتضاح بود خیلی متاسفم که بگم این مسئولیت ها حتا در رشته های علمی و فنی هم شده کشک!
تبلیغات
وب گردی
- تعمیر رطوبت گیر پمپ باد
- دکوراسیون سبک مدرن: توصیه و ایده ها برای خانه شما
- بررسی سه محصول سرمایشی محبوب در فصل گرما
- بهترین تریدهای فارکس: 6 خفنترین تریدر تاریخ فارکس جهان!
- بازی ماکان آریا پارسا در قطب شمال در شعبه زعفرانیه پارس پندار نهاد + ویدیو
- چطور خودمان را برای پروازهای لحظه آخری آماده کنیم؟
- طریقه نصب دستگیره مخفی کابینت هوایی
- چالشهای رزرو هتل در جزایر جنوب کشور
- بهترین برند چرم ایران کدام برند است؟
- روغن صنعتی مایعی جادویی برای افزایش عمر مفید ماشین آلات بیشتر
بیشترین نظر کاربران
معمای ریاست محیط زیست در کابینه رئیسی
بیشترین بازنشر
ستاندن حیات از غزه
پربازدیدها
1
به نام حیوانات به کام باغوحشداران
2
«بمو» را تکهتکه کردند
3
سوداگران گنج پل تاریخی ۳۰۰ ساله در بابل را تخریب کردند
4
محیطبانها با رد زنی چرخهای موتورسیکلت به شکارچیان رسیدند
5
کبوتر نماد مناسبی برای صلح است؟
دیدگاهتان را بنویسید