واردات چوب موضوعی پرمناقشه بین کارشناسان است. برخی معتقدند با وارد کردن چوب‌، نیاز ما به قطع درختان جنگلی مرتفع و از فشار روی عرصه‌های جنگلی کاسته می‌شود. در مقابل مخالفان می‌گویند واردات چوب اگر با حساسیت‌های لازم همراه نباشد می‌‌تواند با ورود آفات مختلف به کشور، ضربه‌ای سهمگین‌تر از برداشت چوب از جنگل‌ها بزند. آنها همچنین اذعان می‌کنند که واردات چوب‌، صنعت داخلی چوب را هم از اعتبار انداخته و در نهایت آن را نابود می‌کند.

اولادزیمیر کرچ، معاون وزارت جنگلداری بلاروس می‌گوید 40 درصد کشورش که بالغ بر 10 میلیون هکتار می‌شود، شامل عرصه‌های جنگلی است. او از ذخیره دو میلیارد متر مکعبی چوب حرف می‌زند و اینکه به ازای هر نفر شهروند بلاروسی در این کشور 200 متر مکعب چوب وجود دارد. به گفته او 100 درصد نهال‌های کاشته شده در این کشور به ثمر می‌نشیند و سالی تا 30 میلیون متر مکعب برداشت چوب دارند که به کشورهای مختلف آنها را صادر می‌کنند. اولادزیمیر کرچ در نهایت می‌خواهد نتیجه بگیرد که بلاروس مدلی موفق از نهال‌کاری و کشوری مناسب برای واردات چوب به ایران است. او می‌خواهد حاضران در نشست دوجانبه مدیران سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری ایران و مسئولان وزارت جنگلداری بلاروس عصر را متقاعد کند که از بلاروس به ایران چوب وارد کنند،‌ آیا این اتفاق خواهد افتاد و چوب‌های بلاروس در صنایع ام‌.ای.اف و سایر صنایع‌ چوب‌بر به کار گرفته خواهند شد؟ در حاشیه این نشست با دکتر عباسعلی نوبخت، رئیس سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری درباره دلایل انتخاب بلاروس و تبعات واردات چوب به ایران گفت‌وگو کردیم.

ایران در منطقه‌ای نیمه‌خشک و خشک قرار گرفته و همین امر باعث شده وسعت مناطق معتدل کمتر باشد،‌ از سوی دیگر به هر دلیلی آفات و امراض در پوشش جنگلی ما بالا است به طوری که در جنگل‌های شمال از سال 70 تاکنون، 69 بیماری شناسایی شده و برخی مانند شب‌پره شمشاد به طغیان رسید‌ه‌اند. بنابراین نیاز بود هر نوع بهره‌برداری از جنگل‌های شمال و… را ممنوع کنیم

واردات چوب آنهم با پوست با انتقاد جدی کارشناسان حوزه جنگل مواجه است و آنها نسبت به ورود آفات و بیماری‌ها هشدار می‌دهند. چرا باید چنین گزینه‌ای روی میز دولت و سازمان منابع طبیعی قرار گیرد؟
متولی واردات چوب سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری نیست بلکه متولی آن وزارت صنعت،‌ معدن و تجارت است. برای اینکه صنایعی که مواد اولیه و ثانویه آنها به چوب وابسته هستند در کشورمان با تمام ظرفیت‌شان کار کنند حدود 16 میلیون متر مکعب چوب نیاز دارند. از طرف دیگر وسعت جنگل‌هایی که تحت مدیریت سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری است به 14 میلیون و 375 هزار هکتار می‌رسد. ایران در منطقه‌ای نیمه‌خشک و خشک قرار گرفته و همین امر باعث شده وسعت مناطق معتدل کمتر باشد،‌ از سوی دیگر به هر دلیلی آفات و امراض در پوشش جنگلی ما بالا است به طوری که در جنگل‌های شمال از سال 70 تاکنون، 69 بیماری شناسایی شده و برخی مانند شب‌پره شمشاد به طغیان رسید‌ه‌اند. بنابراین نیاز بود هر نوع بهره‌برداری از جنگل‌های شمال و… را ممنوع کنیم. این مقوله در قانون برنامه توسعه ششم مدنظر قرار گرفت. همچنین برای اینکه فشاری به جنگل‌های کشور وارد نشود و مباحثی مانند قاچاق چوب را نداشته باشیم و قیمت چوب جهت جلوگیری از قاچاق پایین نگه داشته شود، از واردات چوب استقبال می‌کنیم.
البته این استقبال به این مفهوم نیست که بیماری و آفت جدیدی را به کشور وارد کنیم. ما در وزارت جهاد کشاورزی، معاونت اصلاح و نباتات را داریم که متولی این کار است و تمام پروتکل‌ها و شیوه‌نامه‌ها و بخش‌نامه‌هایی که کارشناسان تدوین کرده‌اند را رعایت می‌کند. از آنجا که در موضوع واردات چوب، از شمال کشورمان این کار انجام می‌‌شود و فاصله جنگل‌های ما نسبت به دریا و بنادر کم است بایستی تمام نکات و استانداردها را رعایت کنیم. از این رو بناست کارشناسانی از وزارت جهاد کشاورزی بازدیدی از کشور صادرکننده داشته باشند تا موارد مربوط به قرنطینه و هر نوع مبارزه‌ای را که در تخصص من نیست برای کنترل بیماری‌ها انجام دهند. اطلاع دارم که قرار است در همان کشور مبدا تمهیدات لازم را داشته باشند و پروتکل‌های مرتبط را در نظر بگیرند.

وظیفه سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری تامین چوب نیست و تمام دولتمردان و وزیران سه قوه باید به آن توجه کنند. وظیفه ما این است که امنیت زیستی را برای نسل بعدی تضمین کنیم. امنیت زیستی حلقه‌ای بین دو حلقه امنیت ملی و امنیت غذایی است. اگر این حلقه گسسته شود مدیریت امنیت ملی و غذایی ما دچار مشکل و چالش اساسی می‌شود

اگر همه پروتکل‌ها قرار است در مبدا رعایت شود، در صورت ایجاد اشکال در مقصد چگونه می‌توان انتظار پاسخگویی داشت؟
اطلاعات من در این زمینه دقیق نیست ولی متولی‌اش اینطور عنوان کرده که گیاه‌پزشکان متخصص وزارت جهاد کشاورزی این کار را انجام می‌دهند. به دلایل خاصی قرار است این متخصصان، کارشناسان ثابتی نباشند و در دوره‌های مختلف عوض شوند و موارد مختلف را بررسی کنند. این آفات تنها به پوشش گیاهی عرصه‌های منابع طبیعی صدمه نمی‌زند بلکه در مواردی شاهدیم آفاتی نظیر ابرشیم‌باف ناجور 600 گونه گیاهی میزبان دارد که قطعا بسیاری از آنها گونه‌های زراعی هستند. در همین راستا وزارت جهاد کشاورزی که مسئولیت کنترل آفات و بیماری‌های مختلف را بر عهده دارد در این زمینه حساسیت زیادی به خرج می‌دهد که آفات جدید وارد نشود. البته بار دیگر باید گفت که متولی امر در زمینه واردات، وزارت صنعت و معدن و تجارت است.
چرا برای واردات بلاروس را انتخاب کردید؟
قرار نیست که به شکل قطعی ما با بلاروسی‌ها قرارداد ببندیم یا منحصر به آنها شویم. تاکنون با روس‌ها یا کشورهای دیگر هم نشست داشتیم. در زمینه واردات چوب با هر کشوری که کمترین هزینه را متقبل شویم به نتیجه خواهیم رسید. بلاروس برای ما مانند دیگر کشورهاست و فعلا در حال تبادل اطلاعات هستیم.
برخی کارشناسان معتقدند واردات چوب در حجم بالا به صنعت چوب داخلی صدمه می‌زند و آن را دچار اختلال می‌کند،‌ نظر شما دراین‌باره چیست؟
بنده به عنوان جنگل‌بان و نه به عنوان رئیس سازمان منابع طبیعی عنوان می‌کنم که چوب تنها 20 درصد کالاهایی است که از جنگل به دست می‌آید و 80 درصد آن به کالاهای غیرقابل تجاری مانند تولید آب، اکسیژن و… برمی‌گردد. از آنجا که بهره‌برداری از جنگل‌های کشور ممنوع است واردات چوب نمی‌تواند به صنعت چوب داخلی صدمه بزند. همین ممنوعیت و غیرقانونی بودن برداشت چوب از جنگل‌ها نیاز به واردات را ایجاب می‌کند ضمن اینکه بخشی از نیازهای کشور را بایستی در قالب زراعت چوب حل کنیم. زراعت چوب،‌ چوبی است که در کشور تامین می‌شود و امیدواریم با این کار، چوب مورد نیاز صنایع را تامین کنیم.
برخی معتقدند با پایان یافتن برنامه ششم طرح جایگزینی هم ارائه نشد و جنگل‌های ما بدون مدیریت رها شده‌اند؟ شما با این گزاره موافقید؟
طرح جایگزین یکی از کامل‌ترین طرح‌ها است و اگر این طرح به موقع اتفاق می‌افتاد می‌توانست برندی برای کشور ما باشد. این طرح به درستی با مطالعه 75 لایه مطالعاتی یک بحث آمایشی برای شمال کشور مشخص می‌کرد که 9 کاربری در آن دیده شده بود. افراد مختلفی که نمی‌خواهم متهم‌شان کنند نخواستند این طرح اتفاق بیفتد. ما در کشورمان 16 میلیون متر مکعب چوب نیاز داریم در حالی که صنایع ما با 5.5 متر مکعب در سال در حال فعالیت هستند. چوبی که از جنگل‌های کشور حتی به شکل شکسته و افتاده خارج می‌شد کمتر از نیاز این صنایع بود. من فکر می‌کنم خیلی‌ها علاقه‌مندند ما را متهم کنند که بیت‌المال را حیف می‌کنیم و به آن ضرر می‌زنیم. در حالی که اگر کسانی که طبیعت را می‌شناسند ارزش کالاهای غیربازاری جنگل را برآورد کنند،‌ می‌بینند در این زمینه اهمیت بسیار بیشتری دارد.
سطح جنگل‌های کشور دو میلیون و 4 هزار هکتار است. متوسط آبی که در هر هکتار جذب خاک می‌شود 1500 متر مکعب است که اگر آن را با دو میلیون و 4 هزار ضرب کنیم به رقم سه میلیارد و 6 میلیون متر مکعب در سال می‌رسیم. این عدد بزرگتر از سد کارون 3 بزرگترین سد ماست. سد کارون 3‌‌، گنجایشی برابر سد سه میلیاد مکعب آب را ذخیره می‌کند که ظرف چند سال می‌تواند آن را تامین کند. در مقابل جنگل‌های کشور بیشتر از آن در هر سال تولید می‌کنند و به تدریج این آب را در شمال و جنوب البرز آزاد و نیمی‌ از جمعیت ایران در قسمت شمالی و جنوبی البرز را از این آب بهره‌مند می‌کنند.
نکته مهم دیگر اینکه وظیفه سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری تامین چوب نیست و تمام دولتمردان و وزیران سه قوه باید به آن توجه کنند. وظیفه ما این است که امنیت زیستی را برای نسل بعدی تضمین کنیم. امنیت زیستی حلقه‌ای بین دو حلقه امنیت ملی و امنیت غذایی است. اگر این حلقه گسسته شود مدیریت امنیت ملی و غذایی ما دچار مشکل و چالش اساسی می‌شود.