پای غیرمجازها روی گلوی هتل‌داری

خانه‌مسافرها، تورهای بدون مجوز و سایت‌های جستجوی اقامتگاه ارزان، هتل‌ها را در وضعیت سختی قرار داده است

۲۶ فروردین ۱۴۰۳، ۲۰:۲۸

عوامل متعددی این روزها دست‌به‌دست هم داده‌اند که آمار اقامت مسافران در هتل‌ها را کاهش دهند؛ آماری که روند نزولی آن دقیقاً از تابستان و مهر ۱۴۰۲ تشدید شد. هتل‌ها از اواسط سال گذشته ۲۵ درصد گران‌تر شدند و همچنین رقبای جدی برای فعالیت پیدا کردند؛ وضعیتی که در نوروز امسال هم ادامه داشت. براساس آمارهای ارائه‌شده هتل‌های چهار و پنج ستاره با حداقل ظرفیت پر شدند و هتل‌های دو و سه ستاره هم خالی ماندند. البته هنوز وضعیت هتل‌داری در کشور به آستانهٔ خطر نرسیده، اما فعالان این حوزه تأکید می‌کنند درصورت تداوم این وضعیت، قطعاً می‌تواند آسیب جدی برای این بخش از صنعت گردشگری کشور رقم بخورد.

هیچ استانی افزایش اقامت نداشت

پیش از شروع نوروز ۱۴۰۳ و آغاز تعطیلات بود که زمزمه‌های کم‌رونقی گردشگری هتل‌ها شنیده شد. ایران هزار‌ و ۲۶۰ هتل دارد که از این تعداد ۶۵ هتل پنج ستاره، ۱۶۰ هتل چهار ستاره و مابقی هتل‌های یک تا سه ستاره هستند، اما پیش از آغاز سال بود که «جمشید حمزه‌زاده»، رئیس جامعهٔ هتل‌داران اعلام کرد «هتل‌های کشور در تعطیلات ۱۴۰۳ همچون سال‌های گذشته متضرر خواهند شد و فقط سه روز اول نوروز ممکن است برخی استان‌های گردشگرپذیر کشور با ضریب اشغال کامل هتل‌ها مواجه شوند.»

دو روز مانده به پایان ۱۴۰۲ نیز اعلام شد ظرفیت‌های هتل‌های ایران برای هفتهٔ اول تعطیلات هنوز پر نشده و در هفتهٔ دوم حتی در شهرهای گردشگرپذیر هنوز به ۵۰ درصد ظرفیت هم نرسیده است.

رئیس اتحادیهٔ هتل‌داران خراسان‌رضوی: روند نزولی اقامت مسافران در هتل‌ها از شهریور و مهر سال گذشته تشدید شد؛ چون افزایش سالانهٔ هزینه خدمات هتل‌داری را داشتیم. در تعطیلات نوروز هیچ افزایش قیمتی وجود نداشت، اما با کاهش میزان اقامت مسافران مواجه بودیم

فروردین رو به پایان است و حالا رئیس جامعهٔ هتل‌داران دربارهٔ ضریب واقعی اشغال هتل‌ها از سوی گردشگران به «پیام ما» می‌گوید: «تا ۱۵ فروردین همهٔ استان‌ها کاهش اقامت داشتند و آمار هیچ استانی افزایشی نبوده است. آمارها نشان می‌دهد در هفتهٔ اول تعطیلات ۲۰ درصد و در هفتهٔ دوم ۳۰ درصد کاهش اقامت در هتل‌ها رقم خورده است. هتل‌های چهار و پنج ستاره هم در مقایسه با هتل‌های دو و سه ستاره بیشتر پر شدند که متأثر از وضعیت اقتصادی و تورم است. یک دلیل آن این است که مسافران هتل‌های چهار و پنج‌ ستاره بیشتر از قشر مسافران خارج‌رو بودند که در تعطیلات نوروز به کشورهای همجوار سفر می‌کردند، اما امسال به‌دلیل افزایش نرخ ارز ترجیح دادند سفر داخلی انجام دهند و بیشتر در هتل‌های چهار و پنج‌ ستاره اقامت داشتند.»

همچنین، در‌حالی‌که وزارت میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی از رشد سفر به سیستان‌و‌بلوچستان و یا کردستان خبر داده، به‌گفتهٔ حمزه‌زاده «هتل‌ها و اقامتگاه‌های رسمی و دارای مجوز در این مناطق افزایش تقاضا نداشته‌اند،‌ بلکه با کاهش اساسی مسافر هم روبه‌رو بوده‌اند. آمارهای اعلام‌شده هم بیشتر مربوط به رشد تردد است و مقصد اکثر مسافران سیستان‌و‌بلوچستان، چابهار بود که غالب آنها زمینی سفر کردند.»

بررسی‌ها نشان می‌دهد پدیدهٔ چادرخوابی امسال در شمال کشور به‌دلیل هوای سرد و بارانی کاهش داشته اما در استان‌های جنوبی به‌دلیل آب‌وهوای مناسب افزایشی بوده است؛ آن‌هم در شرایطی که همین حالا هم هزینه یک شب اقامت در هتل‌های یکی از شهرهای جنوبی کشور مثل چابهار برای چهار ستاره‌ها بیش از دو میلیون تومان و برای دو ستاره‌ها نزدیک به یک میلیون تومان است؛ رقمی که در تعطیلات نوروز حداقل دو برابر بوده.

وضعیت خوبی نداریم

«حرمت‌الله رفیعی»، رئیس انجمن دفاتر خدمات مسافرت هوایی و جهانگردی ایران، نیز در پایان تعطیلات نوروز از ریزش مسافر به انتخاب خبر داده و گفته بود «اخبار متفاوت و متناقضی در رسانه‌ها دربارهٔ سفر‌های نوروز منتشر شده و نشان می‌دهد نسبت به سال گذشته هم ریزش مسافر داشتیم و تعداد مسافر‌ها کمتر شده است. سال گذشته فقط هتل‌های چهار و پنج ستاره در برخی نقاط پر شدند و هتل‌های دو و سه ستاره خالی ماندند. ریزش امسال نشان می‌دهد نسبت به سال گذشته هم وضعیت خوبی نداشتیم.»

رفیعی در گفت‌وگویی دیگر به افزایش شکاف طبقاتی در سفرهای نوروزی هم اشاره کرده و به «ایسنا» گفته است «آمار اقامت در هتل‌ها تأیید می‌کند وضعیت اقتصادی به‌گونه‌ای بوده که قشری از مردم نتوانستند در نوروز سفر کنند، چون بخش زیادی از هتل‌های چهار و پنج ستاره که گرانتر است تکمیل شد، اما هتل‌های دو و سه ستاره که ارزان هستند، خالی ماندند. این یعنی قشر متوسط و ضعیف یا نتوانستند سفر بروند یا رفتار را در سفر تغییر دادند و به اقامتگاه‌های غیررسمی از جمله مدارس، زائرسراها، حسینه‌ها، کمپ‌های موقف شهرداری‌ها گرایش پیدا کردند.»‌

دلایل نرفتن مسافران به هتل‌ها

برخی فعالان حوزهٔ گردشگری هم تغییر رویکرد مسافران برای حضور در اقامتگاه‌های گردشگری را تأیید می‌کنند و معتقدند علاوه‌بر گرانی هتل‌ها و مشکلات اقتصادی گردشگران، دلایل دیگری هم وجود دارد که این حوزه را تحت‌تأثیر قرار داده است؛ از جمله افزایش سفرهای گروهی به‌صورت تیمی -نه به‌صورت خانوادگی- که در هتل‌ها به این افراد اجازهٔ اقامت داده نمی‌شود.

یکی از برگزارکنندگان تورهای گردشگری که به‌گفتهٔ خودش در فضای مجازی اقدام به تبلیغ تور و برگزاری آن می‌کند، در این باره به «پیام ‌ما» می‌گوید: «همین حالا هم ما تیم‌های زیادی داریم که هیچ ارتباطی با هم ندارند و فقط برای سفر دور هم جمع می‌شوند. اگر هریک از این افراد بخواهند در هتل اقامت کنند، هزینهٔ سفرهایشان دو تا سه برابر می‌شود، اما با سفرهای این‌چنینی با یک‌سوم هزینه می‌توانند سفر کنند و مشکلی هم نخواهند داشت.»

یکی از برگزارکنندگان تورهای گردشگری: ما تیم‌های زیادی داریم که هیچ ارتباطی با هم ندارند و فقط برای سفر دور هم جمع می‌شوند. اگر هر یک از این افراد بخواهند در هتل اقامت کنند، هزینهٔ سفرهایشان دو تا سه برابر می‌شود، اما با سفرهای این‌چنینی با یک‌سوم هزینه می‌توانند سفر کنند و مشکلی هم نخواهند داشت

او که خودش را «ترانه» معرفی می‌کند، دربارهٔ تدارک چنین سفرهایی توضیح می‌دهد: «عمده سایت‌های اینترنتی یا اپلیکشن‌های رزرو اقامتگاه، چنین فضایی را در اختیار ما قرار می‌دهند. به‌عنوان مثال برای یک گروه ۲۰ نفره، ما دو خانه اجاره می‌کنیم و به‌صورت مجزا در اختیار گروه‌های مردانه و زنانه قرار می‌دهیم، هزینهٔ اجارهٔ این خانه‌ها روی هم چیزی برای یک شب حدود دو تا سه میلیون می‌شود و تقسیم این عدد برای هر نفر قطعاً عدد مقرون‌به‌صرفه‌ از هتل‌هاست. البته هزینه‌های دیگر مثل حمل‌ونقل و غذا هم اضافه می‌شود، اما مجموع آن حتی به یک شب اقامت در هتل‌های سه و چهار ستاره هم نمی‌رسد.»

او ادامه می‌دهد: «علاوه‌براین، در بسیاری از هتل‌ها به افراد مجرد، به‌ویژه زنان، به‌راحتی اتاق نمی‌دهند و این یکی از چالش‌های جدی برای افرادی است که دوست دارند تنهایی سفر کنند، اما با مشکل اقامت مواجه می‌شوند.»

این نکته را البته حمزه‌زاده تأیید نمی‌کند. او پیش‌ازاین در این باره به «مهر» گفته است «هتل‌ها به‌ویژه دربارهٔ دختران و زنان مجرد بدون مدرک شناسایی هم مجاز به پذیرش هستند، اما باید ادارهٔ اماکن را مطلع کنند. اگر چنین رفتاری دیده شد، باید به ما اطلاع داده شود تا پیگیری کنیم. حتی اگر خانمی مدرک شناسایی نداشته باشد، هتل موظف است پذیرش کند و پس از پذیرش به ادارهٔ اماکن اطلاع دهد، ولی آقایان در هر حال باید کارت شناسایی داشته باشند. این موارد جزو ضوابط اقامتی نیروی انتظامی است.»

خانه‌مسافرها رقیب هتل‌ها شده‌اند

بررسی‌ها هم نشان می‌دهد سفرهای گروهی آمار رو‌به‌رشدی دارند، افراد بدون هیچ ربط قانونی یا روابط خانوادگی تیم‌های گردشگری تشکیل می‌دهند و در گروه‌های دوستانه تصمیم به سفرهای ارزان می‌گیرند. عمده سفرهایشان هم از سوی تورهایی انجام می‌شود که در صفحات فضای مجازی تبلیغات دارند یا اقامتشان را با اپلیکشین‌هایی نهایی می‌کنند که اقامتگاه‌های شخصی یا به‌اصطلاح خانه‌مسافرهای بدون مجوز رسمی را به قیمت‌های ارزان‌تر در فهرست خود دارند.

این نکته را رئیس اتحادیهٔ هتل‌داران خراسان‌رضوی هم تأیید می‌کند. «محمد قانعی» با گلایه از رشد قارچ‌گونهٔ خانه‌مسافرها در تمام استان‌ها به «پیام ‌ما» می‌گوید: «ما با پدیده‌ٔ خانه‌مسافر مواجه شده‌ایم که رقیب جدی هتل‌ها شده‌اند. خانه‌های شخصی را به مسافران اجاره می‌دهند که تأثیر منفی بر بخش گردشگری به‌ویژه اشغال هتل‌ها خواهد داشت. سال‌ها با این موضوع مخالفت و اعلام کردیم که جلوی آن گرفته شود، اما ترتیب اثر داده نشد. این روند پیشتر در شهرهای شمالی رواج داشت، اما اکنون به تمام شهرهای کشور سرایت کرده است.»‌

این فعال حوزهٔ گردشگری دربارهٔ آسیب این خانه‌مسافرها هم عنوان می‌کند: «در هتل‌ها کنترل‌های لازم وجود دارد و نظارت‌ها هم انجام می‌شود، اما چنین مواردی در خانه‌مسافرها دیده نمی‌شود و می‌تواند تبعات جانبی هم داشته باشد. در کشور این موضوع شکل گرفته و حتی سایت‌های اینترنتی هم این پدیده را تقویت کرده‌اند.»

راهکار کاهش هزینهٔ اقامت

به‌گفتهٔ رئیس اتحادیهٔ هتل‌داران خراسان‌رضوی، در نوروز ۱۴۰۳ و در مقایسه با ۱۴۰۲ تقریباً تمام هتل‌ها خلوت‌تر بود؛ مسئله‌ای که کاملاً محسوس بود. قانعی دلیل این وضعیت را وضعیت معیشتی مردم، تورم و گرانی خدمات سفر، همچنین مصادف شدن تعطیلات با ماه رمضان می‌داند و می‌گوید: «این روند نزولی اقامت مسافران در هتل‌ها از شهریور و مهر سال گذشته تشدید شد؛ چون افزایش سالانهٔ خدمات هتل‌داری را داشتیم. در تعطیلات نوروز هیچ افزایش قیمتی وجود نداشت، اما با کاهش میزان اقامت مسافران مواجه بودیم.»

این فعال حوزهٔ گردشگری دربارهٔ تدبیری که می‌تواند منجر به برون‌رفت از چنین وضعیتی شود، عنوان می‌کند: «با توجه به مشکلات اقتصادی یکی از راهکارها کاهش هزینه‌ٔ خدمات هتل‌داری است. این مسئله، فقط درصورتی میسر می‌شود که هزینه‌های هتل‌داری از جمله مالیات، بیمه، آب، برق، گاز و… کاهش پیدا کند. در این صورت هتل‌ها می‌توانند نرخ پایین‌تری داشته باشند و قطعاً بر افزایش اشغال هتل‌ها تأثیر خواهد داشت. همین حالا هم افزایش هزینه‌های سفر باعث کاهش تعداد مسافران شده است و این مسئله امسال بیشتر دیده شد و باید راهکاری برای این شرایط اندیشیده شود.»

قانعی دربارهٔ تعطیلی هتل‌ها با تداوم چنین وضعیتی هم بیان می‌کند: «هنوز به این مرحله نرسیدیم و حتی در خراسان‌رضوی هتل‌های جدید هم به بهره‌برداری می‌رسند. اما نمی‌توان چندان خوش‌بین بود و اگر این روند ادامه پیدا کند، سال آینده اثرات منفی این وضعیت را شاهد خواهیم بود.»

رئیس اتحادیهٔ هتل‌داران خراسان‌رضوی دربارهٔ وضعیت اقامت در هتل‌ها از سوی مسافران خارجی نیز می‌گوید: «آمار مسافران خارجی در خراسان‌رضوی نسبت به سال قبل تفاوتی نداشته؛ چون آنها تحت‌تأثیر مسائل اقتصادی و افزایش قیمت‌های ما نیستند. ما همچنان مسافرانی از کشورهای کویت، بحرین و عراق داریم که آمارشان مشابه سال‌های قبل است. این کاهش اقامت در هتل‌ها دربارهٔ مسافران داخلی رقم خورده است.»

صنعت گردشگری به‌ویژه هتل‌داری کشور نیازمند تدبیر جدی است و البته همسو با آن باید پروتکل‌های جدیدی هم برای پدیده‌های نوظهور حوزهٔ گردشگری اندیشید. چند سالی است که به‌دلیل پایین آمدن سطح درآمدی و معیشت خانوارها اقامت مسافران در اماکن ارزان‌قیمت مثل مدارس، زائرسراها، حسینه‌ها و کمپ‌های شهرداری‌ افزایش پیدا کرده است، اما اخیراً افراد زیادی به این جرگه پیوسته‌اند که خانه‌های شخصی خود را به مسافران اجاره می‌دهند تا درآمد بیشتری برای خود و خانواده‌هایشان فراهم کنند. آنها پدیدهٔ خانه‌مسافر را رقم زده‌اند. از سال گذشته هم پدیدهٔ جدیدی در حوزهٔ گردشگری کشور شکل گرفته؛ «چادرسفر» که پیشتر در استان‌های شمالی وجود داشت اما اکنون به وضعیتی عادی در سایر استان‌های کشور بدل شده است. این درحالی‌است که وزیر میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی وعدهٔ سفرهای ارزان را داده بود، اما اکنون چادرخوابی و چادرسفر تقویت شده است که به تأکید فعالان حوزهٔ گردشگری ضربهٔ سنگینی نه‌تنها به این صنعت و بخش هتل‌داری‌اش بلکه به زیست‌بوم مناطق مختلف کشور وارد می‌کند؛ مسافرانی که چادرهایشان را در هر نقطه‌ای از مقاصد گردشگری مستقر می‌کنند و هیچ چارچوب خاصی هم برای حفاظت از محیط‌‌زیست، جمع‌آوری زباله‌ها و فرهنگ و آداب سفر برای آنها تعریف نشده است.

به اشتراک بگذارید:

برچسب ها:

اقامتگاه، صنعت گردشگری، گردشگری، میراث‌فرهنگی، وزارت میراث