در ساخت این دکان‌ها تمام ظرافت‌های معماری کیش به‌خوبی رعایت و اجرا شده است. تمامی نوشته‌های روی تابلوها دست‌نویس و مشابه رسم‌الخط‌های واقع در «مسجد ماشه» است. دیوارهایی از جنس مرجان و گچ سفید، سقف و سایه‌بان‌های ساخته‌شده از چوب و برگ درختان نخل که در عین سادگی، فضای بسیار زیبایی را خلق کرده و باعث شده این دکان‌ها‌ بسیار شبیه معماری کهن خلیجی شود. استفاده از میز و صندلی، دکورها، در و پنجره‌ و ستون‌‌های چوبی، همچنین انتخاب وسایل به‌کارگرفته‌شده مانند هاون سنگی و صندوق قدیمی،کوزه‌ها و حتی گل‌های کاغذی همه نشان‌دهندهٔ اصالت، توجه به اقلیم، سنت و فرهنگ بومیان جزیرهٔ کیش است. 

 

گامی به سوی توانمندسازی زنان بومی 

«نغمه نقیلو» و «حامد مشیری» از بنیانگذاران خانه‌ زنان بومی کیش، دکان «برایا» و «ره‌آورد» هستند. هر دو فعال اجتماعی و محیط‌زیستی و موسس انجمن طرح سرزمین (فعال در زمینهٔ حفاظت از طبیعت، تنوع‌زیستی و آموزش پایداری) هستند. در گفت‌وگو با نغمه نقیلو که تحصیلاتش مهندسی محیط‌زیست و اکوتوریسم است، متوجه شدم که او با توجه به فعالیت‌هایی که از سال 1375 تا به امروز در زمینهٔ حفاظت از محیط‌زیست، تورهای اکوتوریسم یا همان طبیعت‌گردی پایدار و همچنین همکاری با سازمان ملل، تجربه‌های با‌ارزشی در زمینهٔ فعالیت‌های اجتماعی، اقتصادی و محیط‌زیستی به‌دست آورده‌ است. 

 

از حفاظت دلفین و نهنگ‌ تا کارآفرینی برای زنان

علاقه و دغدغهٔ ‌این زوج به‌ویژه نقیلو به فعالیت با جامعه محلی و توسعهٔ گردشگری بومی به همین‌جا ختم نشد و با مهاجرت از تهران به کیش هم ادامه یافت. با اینکه دلیل اصلی مهاجرتشان به کیش برای زندگی و اجرای پروژه‌های حفاظت از دلفین و نهنگ‌های خلیج فارس بود اما با بررسی و تحقیقاتی که انجام دادند، دریافتند که در زمینهٔ توسعهٔ گردشگری بومی در جزیرهٔ کیش کار چندانی صورت نگرفته است. به‌همین خاطر این زوج تصمیم گرفتند به‌صورت جدی در این زمینه فعالیتشان را شروع کنند. آنها با زندگی در کیش و بعد از گذشت سال‌ها توانستند رفته‌رفته با جامعهٔ محلی کیش به‌ویژه زنان ارتباط بگیرند و اعتماد آنها را جلب کنند. نقیلو می‌گوید: «ما ابتدا با برگزاری چندین جلسه با زنان در مسجد محله توانستیم به‌خوبی آنها را بشناسیم و از خواسته‌هایشان مطلع شویم.» آنها متوجه شده بودند که زنان دوست‌ داشتند در جایی مناسب در نزدیکی خانه‌هایشان دور همدیگر جمع شوند و مهارتی مثل آشپزی و خیاطی را فرا گیرند. 

 

به‌همین خاطر مکانی را برای راه‌اندازی کارگاه خیاطی در خود بافت محلی اجاره و با کمک خیرین و صاحبان کسب‌و‌کار در جزیره، گارگاه را تجهیز کردند. آنها از قبل با نیازسنجی‌های صورت گرفته، دریافته بودند که در جزیره مصرف پلاستیک به‌شدت زیاد است و کارگاهی برای تولید کیسه‌های پارچه‌ای هم وجود ندارد. به‌همین منظور با موسسهٔ «مانیز» وارد همکاری شدند و به زنان دوخت ساک‌های پارچه‌ای را آموزش دادند اما بعد از چند سال به‌دلیل دریافت نکردن سفارش، گران‌شدن پارچه و با شیوع کرونا، فعالیت زنان در کارگاه خیاطی کاهش پیدا کرد. 

 

تا اینکه نقیلو و همکارانش تصمیم گرفتند در سال ۱۳۹۹ رویدادی را با زنان بومی و با حمایت و پشتیبانی معاونت گردشگردی سازمان منطقهٔ آزاد کیش به‌منظور معرفی خوراک‌های سنتی-بومی کیش برگزار کنند. چون یکی از اهداف این رویداد احیای خوراکی‌های قدیمی توسط زنان بود، این اتفاق موجب شد بسیاری از زنان بعد از این رویداد، از چنین کاری استقبال کنند و علاقه‌شان را برای فروش محصولات خوراکی به او اعلام کنند. 

 

به گفتهٔ نقیلو، ابتدا روی کیفیت و دستور پخت خوراک‌ها کار شد و هرکدام به‌صورت دقیق مورد ارزیابی قرار گرفتند و نحوهٔ پخت برخی از خوراکی‌ها، بدون اینکه تغییری در بومی‌بودن آن رخ دهد و فقط برای بهتر شدن کیفیت، تا حدی تغییر پیدا کرد. در کافه برایا تعدادی از زنان بومی به‌صورت فعال و دائمی در خانه‌هایشان خوراکی‌هایی نظیر سمبوسه، شعریه، فطایر پنیری، لقیمات و… را آماده می‌کنند و در نهایت محصولات در خانهٔ زنان بومی کیش بسته‌بندی می‌شوند. نقیلو می‌گوید: «هدف ما از این اقدام، ایجاد حس نشاط و کار برای زنان و فراهم‌کردن زیرساخت توسعهٔ گردشگری بومی بوده است.» 

 

حال می‌توان گفت به‌دلیل دوام و پایداری کار، زنان به اطمینان خاطر و تولید روزانهٔ مشخصی رسیدند و این کسب درآمد باعث افزایش اعتماد به‌نفس، حس قدرت و ارتقای توانمندی‌شان شده است.

بعد از فعالیت خانهٔ زنان بومی کیش و راه‌اندازی کافه برایا و ره‌آورد، محلهٔ سفین جانی دوباره به خود گرفت. جذب گردشگران و توریست‌های بسیار زیاد در این محله بستری مناسب برای راه‌اندازی چندین رستوران و کافه مانند الفنر، شاورما، یدو، عود و برقع را فراهم کرد که زمینهٔ آن را خیلی قبل‌تر نقیلو به همراه تیم دغدغه‌مند طرح سرزمین فراهم کرده بودند.