«گردشگری می‌تواند موتور پیشران توسعه اقتصادی کشور باشد. اگر بخواهیم این صنعت را توسعه دهیم باید به زیرساخت‌های گردشگری توجه کنیم. گردشگری یکی از پایه‌های اصلی اقتصاد کشور است.» این گفته‌های پیام باقری، نایب‌رئیس اتاق بازرگانی ایران در سومین سمپوزیوم ملی گردشگری و سرمایه‌گذاری سبز است. او در این رویداد که در روزهای ۲۹ و ۳۰ خردادماه سال جاری در محل اتاق بازرگانی صنایع، معادن و کشاورزی ایران برگزار شد، گفت: در زیست‌بوم گردشگری، هم در طرف عرضه و هم در طرف تقاضا، ظرفیت‌های زیادی وجود دارد. آنچه مهم است، همرسانی صحیح و دقیق عرضه و تقاضا است. اگر بنا بر افزایش سهم گردشگری در تولید ناخالص داخلی است باید زمینه و ابزارهای لازم برای این همرسانی را ایجاد کنیم.

وزیران و مقامات مسئول کشورهای گروه اقتصادهای نوظهور موسوم به بریکس روز جمعه (یکم تیر) در پایان نشست دوروزۀ خود در مسکو، نقشۀ راه گردشگری کشورهای عضو را برای سال‌های ۲۰۲۴ تا ۲۰۲۶ میلادی امضا کردند. این نشست که نخستین مجمع گردشگری کشورهای بریکس محسوب می‌شد، با شرکت حضوری و ویدیوکنفرانس مقاماتی از جمهوری اسلامی ایران، روسیه، چین، هند، برزیل، آفریقای جنوبی، مصر، اتیوپی و امارات متحدۀ عربی همراه بود.

فقط ۹ ماه به پایان یک سند ۲۰ساله در حوزۀ گردشگری مانده است؛ سندی که چشم‌انداز ۲۰سالۀ گردشگری در ایران بود و دی‌‌ماه ۱۳۸۳ تصویب شد. قرار بود طی ۴ دورۀ پنج‌ساله، ورود گردشگران خارجی به ایران به ۲۰ میلیون نفر برسد. نه‌تنها آمار داخلی، که گزارش جدید سازمان جهانی گردشگری هم نشان می‌دهد، این مهم هنوز محقق نشده است. این درحالی‌است‌که کشورهای نوظهور، مقصد جدید گردشگران خارجی شده‌اند؛ سایر کشورها هم به‌دنبال تغییر رویکردهای گردشگری هستند، اما گردشگری ایران در این تحول جهانی جایگاه قابل اعتنایی ندارد.

بسیاری از مردم، جزیرهٔ کیش را به مراکز خرید، هتل‌ها، رستوران‌ها و کافه‌ها می‌شناسند؛ در‌حالی‌که جزیرهٔ کیش مکان‌های دیدنی و پاتوق‌های کمتر شناخته‌‌شده‎ای در روستاهایی به اسم «باغو» و «سفین» دارد که در میان ساخت‌وسازهای انبوه و جریان‌های مخرب جزیره اتفاق‌های نو و خلاقانه‌ای را رقم زده است. یکی از این اتفاق‌های خوب در جزیرهٔ کیش تأسیس «خانه‌ٔ زنان بومی کیش»، احیا و بازسازی گاراژهای قدیمی و تبدیل آن به کافه‌ای برای فروش محصولات خوراکی جنوبی و دکانی برای فروش دست‌سازه‌های زنان است. کافه‌ای دلنشین و زیبا در محلهٔ سفین قدیم، روبه‌روی موزه‌ٔ مردم‌شناسی خانهٔ بومیان کیش که تا چند سال پیش گاراژهای قدیمی بودند که هرگز کسی به آنها توجه نمی‌کرد. تا اینکه «نغمه نقیلو» همراه با تیم ‌«انجمن طرح سرزمین» تصمیم ‌می‌گیرند این مکان را به محلی برای کارآفرینی اجتماعی زنان با هدف توسعهٔ گردشگری پایدار در روستای سفین تبدیل کنند. آنها با پشتکاری که داشتند موفق شدند این مکان را به یکی از جاذبه‌های گردشگری و پاتوق خوراکی، فرهنگی و هنری در بیاورند.

احیای بافت تاریخی در مناطق شهری به رسمی تکراری در بسیاری از شهرهای جهان بدل شده است؛ از ایتالیا و اسپانیا در قارهٔ اروپا گرفته تا کیلومترها دورتر در آمریکای شمالی. بافت‌های تاریخی که غبار چندصدسالهٔ فرسودگی اصلی‌ترین ویژگی‌هایشان بوده است، پس از احیا و تقویت بافت اجتماعی به یک منطقهٔ شهری زنده و پویا بدل‌ شده‌اند که توسعهٔ اقتصادی را هم برای ساکنان بومی‌اش به ارمغان آورده‌اند. از جمله موفق‌ترین طرح‌های حفاظت و احیا بافت تاریخی در جزیرهٔ «گرنویل» کانادا رخ داده که با قدمت صد ساله و چهرهٔ صنعتی‌اش، اما حالا یکی از پربازدیدترین مکان‌های عمومی این کشور و قلب فرهنگی ونکوور است؛ ظرفیتی که در برخی شهرهای ایران از جمله اصفهان، شیراز، رشت و حتی تبریز هم وجود دارد و می‌توان الگوی احیای گرنویل را در این مناطق اجرا و آنها را به قطب فرهنگی در صنعت گردشگری بدل کرد.

شهر دوبی در امارات متحده ۱۲ ماه استثنایی از نظر گردشگری را در ۲۰۲۳ میلادی تجربه کرده است که با جذب ۱۷ میلیون گردشگری بین‌المللی رقم خورده و یک رکورد هم برای آن ثبت شده است. شهری که تنها سه‌دهه طول کشید تا وابستگی از درآمدهای نفتی را در یک برنامه‌ریزی منسجم به‌ثمر برساند. اماراتی‌ها حالا دوبی را به‌عنوان یک مقصد گردشگری به توریسم بین‌المللی قبولانده‌اند و یک گام بلند برای چشم‌انداز اقتصادی این شهر در ۲۰۳۳ با هدف قرار گرفتن در فهرست یکی از سه شهر برتر جهان برای تجارت و گردشگری برداشته‌اند.

ترکیه‌ای‌ها برای جذب ۲۰ میلیون گردشگر در ۲۰۲۴ دورخیز کرده‌اند و می‌خواهند درآمد صد میلیارد دلاری برای خودشان رقم بزنند. عربستانی‌ها هم به‌دنبال تبدیل شدن به یکی از مقاصد گردشگری ترکیبی شامل جاذبه‌های تاریخی، فرهنگی و طبیعی ۲۰۳۰ میلادی هستند. به این اسامی باید آذربایجان، عراق، امارات متحدهٔ عربی، عمان و قطر را هم اضافه کنید که درحال تکمیل زیرساخت‌های گردشگری خود هستند تا سهم بیشتری از گردشگری خاورمیانه را به خود اختصاص دهند.