حالا نه وقت شکوفه‌های بادام و نه وقت تماشای خوشه‌های سبز بسته بر درختان است. این روزها وقتی ماه مهر از نیمه گذشته، سبدهای بادام در چهارمحال و بختیاری پر از بادام‌های تازه‌چین و کنار هم ردیف شده است. تصویری که باغداران این استان می‌گویند چندان مسرت‌بخش نیست چرا که بعد از روزها مراقبت از تک تک درخت‌ها، سهم آنها فروش بادام به قیمت ارزان و سپردن محصول یک سال به دست دلالان است. دلالانی که بی بردن ‌نام و نشانی از چهارمحال و بختیاری، محصول این استان را تا اروپا هم رهسپار می‌کنند.

عبید یکی از باغداران سامان در استان چهارمحال و بختیاری است که می‌گوید 30 سال بادامکار است. زارعی که بخشی از باغش در سرمای اول بهار امسال سوخت و از بین رفت. عبید می‌گوید: «امسال شرایط برای بادامکاران متفاوت است. چرا که یک بار در اول بهار هم خسارت خوردیم. کسی که حتی اندکی با باغ بادام آَشنا باشد می‌داند گاهی به ثمر رساندن بادام تا روانه بازار کردنش به از سنگ، نان درآوردن شبیه است. باغ‌های بادام سوخته در سرمای اول احیا نشدند و بخشی از خسارت‌ها هم پرداخت نشده است.»
او ادامه می‌دهد: «ما مشکلات زیادی داریم، سرمازدگی هر چند سال یک بار اتفاق می‌افتد اما مشکل اصلی ما این است که خریداران ما همه دلال‌هایی هستند که از استان‌های دیگر برای خرید بادام به چهارمحال می‌آیند و نازل‌ترین قیمت ممکن را پرداخت می‌کنند.»
عبید از دلالی شهرکردی حرف می‌زند که منصف است و بادام‌ها را به قیمت می‌خرد اما توان خریدش اندک است. نامش محمد است و بعد از پدر مشغول خرید و فروش بادام شده است. محمد در مورد مشتریانش می‌گوید: «من سعی می‌کنم بادام را بخرم. اما توان مالی من اندک است. من هم بادام را به دلال دیگری در تهران می‌فروشم که می‌دانم مشتری اصلی‌اش یک تاجر هندی است.»

یک تاجربادام: هند شاید مشتری همیشه ما باشد اما مشتری ارزان ماست. کشورهای اروپایی و روسیه نیز متقاضی بادام ایران هستند ولی به دلیل شناخت نداشتن و همچنین تسلط دلالان هندی نمی‌توان خیلی روی آنها مانور داد. شاید باور نکنید اما قیمت بادام توسط دلالان هندی تعیین می‌شود

بادام پر طرفدار در اروپا
محمد ادامه می‌دهد: «تا جایی که می‌دانم و مشتری تهرانی‌ام تعریف کرده، بادام چهارمحال و بختیاری به ویژه بادام مامایی ما، در اروپا خیلی طرفدار دارد. مشتری تهرانی من از چهارمحال و بختیاری خرید می‌کند. بخشی از آن را در شبکه داخلی کشور و کارخانه‌های آجیل پخش می‌کند حدود 2 سوم آن را هم به تاجر هندی می‌فروشد. تا جایی که می‌دانم تاجران هندی مشتاق خرید بادام ایران هستند و آن را به اروپا می‌فرستند. بعد هم آن‌ها با بسته‌بندی‌های بسیار شیک می‌فروشند. ما همه محصولمان را فله می‌فروشیم. حتی بیشتر بادامی‌که از چهارمحال خارج می‌شود و از طریق استان‌های دیگر صادر می‌شود هم فله صادر می‌شود.»
رضا چمیده یکی دیگر از افرادی است که بادام استان را خریداری می‌کند اما می‌تواند بخشی از آن را با بسته‌بندی به فروش برساند. او می‌گوید: «در استان کارگاه‌های متعددی وجود دارد که اکنون دیگر فعال نیست. پایین بودن درآمد این کارگاه‌ها و بالا بودن هزینه‌ها، مانند مکان، آب، برق گاز و مانند آن باعث می‌شود بسیاری از این کارگاه‌ها تعطیل شوند. از طرفی صنعت بسته‌بندی ما بسیار ابتدایی است و امکان صادرات آن به این شکل وجود ندارد. ما راه و رسم این کار را بلد نیستیم. صنعت، معدن و تجارت استان باید مسیرش را برایمان فراهم کند.»
او ادامه می‌دهد: «در فرایند کار کمبود بودجه و نقدینگی ما اجازه نمی‌دهد کار را توسعه دهیم. برای پاکسازی مغز بادام نیروی زیادی احتیاج است. استفاده از نیروی کار آقا با توجه به افزایش هزینه صرفه اقتصادی ندارد به همین دلیل به طور معمول از نیروی خانم استفاده می‌شود که در شهرستان خودمان نیرو وجود ندارد.»

معاون اقتصادی استاندار چهارمحال و بختیاری: راه‌اندازی شهرک تخصصی بادام با توجه به اینکه استان قطب تولید بادام کشور است و سالانه ۲۰ تا ۲۵ هزار تن بادام در استان تولید می‌شود یک ضرورت است

هند مشتری ارزان است
چمیده در مورد فروش بادام فله به کشورهای دیگر به ویژه هند می‌گوید: «برخی افراد که با تاجران هندی در ارتباط هستند قیمت بادام را نسبت به ارزش واقعی آن خیلی پایین می‌آوردند. هند شاید مشتری همیشه ما باشد اما مشتری ارزان ماست. کشورهای اروپایی و روسیه نیز متقاضی بادام ایران هستند ولی به دلیل شناخت نداشتن و همچنین تسلط دلالان هندی نمی‌توان خیلی روی آنها مانور داد. شاید باور نکنید اما قیمت بادام توسط دلالان هندی تعیین می‌شود.» او ادامه می‌دهد: «قیمت بادام از چیزی که توسط این دلالان اعلام می‌شود بیشتر است.»
سال 1398 در کارگروه اشتغال استانداری چهارمحال و بختیاری، ایجاد تاسیس شهرک بادام در شهرستان سامان، با هدف توسعه بسته‌بندی، فرآوری و استانداردسازی بادام برای صادرات و فروش غیر فله تصویب شد. 2 سال پس از این مصوبه و همزمان با آغاز عملیات این شهرک در سال 1400 مدیرعامل شرکت شهرک‌های صنعتی چهارمحال و بختیاری گفته بود: ۸۰ واحد صنعتی در شهرک تخصصی بادام سامان به‌عنوان تنها ناحیه تخصصی صنعتی بادام ایران مستقر می‌شود. حمیدرضا فلاح هدف از احداث این مجموعه را بسترسازی برای استقرار واحدهای بسته‌بندی و فرآوری محصولات باغی در زمینی به وسعت ۳۰ هکتار اعلام کرده و گفته بود: در این استان ۱۸ هزار و ۲۰۹ هکتار بادامستان با ۲۴ هزار تن تولید و اشتغال‌زایی ۲۰ هزار نفر وجود دارد. همچنین در شهرستان سامان ۱۴ هزار و ۱۹۸ هکتار باغ با تولید ۶۸ هزار و ۳۱۵ تن انواع محصولات دارد که ۹ هزار و ۵۲۵ هکتار با ۱۷ هزار و ۵۰ تن محصول مختص بادام مامایی، سفید، شاهرودی، سنگی و ربیع است. با راه‌اندازی ناحیه صنعتی تخصصی بادام سامان امنیت غذایی بهبود، درآمد باغداران افزایش، صادرات رشد، بهره‌وری آب ارتقا و ضایعات باغات کاهش می‌یابد.
مزیت بادام هشت برابر برنج
شهرک بادام سامان در حالی هنوز به مرحله بهره‌برداری نرسیده است که براساس اعلام سازمان جهادکشاورزی مزیت اقتصادی تولید بادام هشت تا ۱۰ برابر بیشتر از برنج با حداقل مصرف آب است و هنوز هم توجه به زنجیره تولید و ارزش افزوده، از مهم‌ترین نیازهای محصول بادام شهرستان سامان به‌شمار می‌رود.
حالا معاون اقتصادی استاندار چهارمحال و بختیاری در خصوص آخرین وضعیت راه‌اندازی این شهرک به «پیام‌ما» می‌گوید: «راه‌اندازی شهرک تخصصی بادام با توجه به اینکه استان قطب تولید بادام کشور است و سالانه ۲۰ تا ۲۵ هزار تن بادام در استان تولید می‌شود یک ضرورت است. اکنون تاجران هندی بادام استان را با قیمت ارزان خریده و به کشورهای هدف خود صادر می‌کنند در حالی که می‌توان با راه‌اندازی این شهرک ارزش افزوده خوب و مناسبی برای تولیدکننده و بخش خدمات کشور ایجاد کرد.»
الله‌کرم نصیری ادامه می‌دهد: «با راه‌اندازی این شهرک فضای رقابتی مثبت شکل گرفته و بسته‌بندی و فرآوری در مبدا تولید انجام می‌شود. همین موضوع سبب شده سرمایه‌گذاران از این موضوع استقبال کنند. در این راستا برای بحث سرمایه‌گذار مشکلی نداریم زیرا بدون شک تولیدکنندگان استان از این موضوع استقبال می‌کنند. تنها باید شرایط و زیرساخت‌ها را فراهم آوریم که مقدمات این کار پیش‌بینی شده است. در همین راستا زمین مناسب این کار در شهرستان سامان در نظر گرفته شده است و همزمان با سرمایه‌گذاری هم می‌توان زیرساخت‌ها را نیز انجام داد.»
به گفته او قرار بوده شرکت شهرک‌های صنعتی در کوتاه‌ترین زمان زیرساخت‌ها را آماده کند اما هنوز مهیا نیست: «برای شهرک تخصصی بادام ۱۵۰ واحد کوچک و متوسط با خدمات زیربنایی طراحی شده است. این شهرک در ایجاد و تثبیت زنجیره ارزش بسیار موثر است. چرا که با فرآوری بادام ۲۰۰ محصول می‌توان تولید کرد. هر کجا مزیت اقتصادی، امکان استقرار تکنولوژی و سایز مزایای مورد نیاز وجود داشته باشد مشکلی برای حضور سرمایه‌گذار وجود ندارد. مدت زمان مورد نیاز برای تکمیل زیرساخت‌های این شهرک به تامین اعتبارات بستگی دارد.»
بنا به اعلام اداره کل جهادکشاورزی چهارمحال و بختیاری، برداشت بادام در این استان که به قطب بادام ایران معروف است، از 5 شهریور آغاز شده و اکنون روزهای پایانی خود را سپری می‌کند. همچنین در سال 1401 برداشت بادام با توجه به دو سرمازدگی که در فروردین‌ و اردیبهشت ‌رخ داد حدود 20 هزار تن بادام خواهد بود.