|پیام ما| گرمای سوزانی که به تعطیلی سراسر کشور انجامیده تا آخر هفته ماندگار است. همزمان با افزایش دما در بیشتر استان‌ها، مراکز درمانی به حالت آماده‌باش درآمده‌اند. هشدارها درباره صرفه‌جویی در مصرف انرژی جدی‌تر شده است و سازمان هواشناسی، از یک سو از رگبار باران و خیزش گرد و خاک برای استان‌های جنوبی خبر داده و از سوی دیگر از تداوم ماندگاری موج گرما در بیشتر نقاط کشور و احتمال وقوع توفان شن در بعضی مناطق شرقی. با این همه تابستان داغی که از سر می‌گذرانیم، گرم‌ترین تابستان این سال‌ها نیست.

بعد از پیشنهاد وزارت بهداشت و موافقت هیئت دولت، چهارشنبه و پنج‌شنبه این هفته در سراسر کشور تعطیل شد. سخنگوی دولت دلیل این تصمیم را «افزایش دمای هوا» و «حفظ سلامت مردم» اعلام کرد اما علاوه بر این دو، اینطور که صادق ضیائیان، رئیس مرکز ملی پیش‌بینی و مدیریت بحران مخاطرات وضع هوا به «پیام ما» توضیح می‌دهد، مسئله مهم این روزهای گرم، مصرف آب و انرژی است.
ما شاهد روند گرم‌تر ‌شدن هوا هستیم و از نگاه ضیائیان نکته مهم و متفاوت این گرما این است که افزایش دما در سراسر کشور رخ می‌دهد: «گرمای فعلی بی‌سابقه یا کم‌سابقه نیست اما از آنجا که سراسری است، مشکل‌ساز خواهد بود و موجب می‌شود که انرژی زیادی مصرف شود.» از سوی دیگر به گفته او این وضعیت تاثیر زیادی بر خشکسالی هم می‌گذارد چرا که با بالا رفتن دما، تبخیر افزایش می‌یابد و منابع آبی کم می‌شود.

به دنبال گرمای چشمگیر خوزستان و احتمال بروز گرمازدگی، دیروز همه مراکز درمانی این استان به حالت آماده‌باش درآمدند. به همه بیمارستان‌های این استان اعلام شده با استفاده از تمامی ظرفیت‌ها آماده ارایه خدمات درمانی به مراجعان باشند

یک تابستان گرم معمولی
به گفته او طبق پیش‌بینی‌ها، گرما تا روز پنج‌شنبه ادامه دارد، در روز پنج‌شنبه شاهد اوج افزایش دما خواهیم بود و بعد از آن روند دما کاهشی است. تعطیلی دو روزه به دلیل گرما و هشدار درباره تابش اشعه فرابنفش در تهران، نگرانی‌های شدیدی درباره سلامت شهروندان در این شرایط دمایی ایجاد کرده است. اما آیا همزمان با اروپا و آمریکا که زیر گنبد حرارتی گرم‌ترین تابستان خود را تجربه می‌کنند، ایران نیز شاهد گذر یک موج گرماست؟ رئیس مرکز ملی پیش‌بینی و مدیریت بحران مخاطرات وضع هوا می‌گوید اینطور نیست: «این افزایش دما، موج گرما محسوب نمی‌شود و در واقع یک افزایش دمای معمولی است. به‌طور مثال پیش‌بینی ما درباره تهران این است که دمای به حدود 39 یا حداکثر 40 درجه سانتی‌گراد می‌رسد. همانطور که در روزها و ماه گذشته هم چندین بار دمای 39 درجه را در پایتخت داشتیم. بنابراین دمای پیش‌بینی شده برای تهران خیلی تابستان حاد حساب نمی‌شود.»
طبق توضیح ضیائیان بیشترین دمای ثبت شده در تهران 42.6 درجه بوده است که تا به حال چهار مرتبه در طول تاریخ تکرار شده و در سال‌های 74، 82، 87 و 92 بوده است. از همین رو دمای 40 درجه پیش‌بینی شده، گرم‌ترین دمای تهران نیست.
انتشار ازن در گرمای ظهر
ضیائیان از سوی دیگر به ازن اشاره می‌کند که در این شرایط دمایی در شهرهای آلوده سر برمی‌آورد و سلامت شهروندان را تهدید می‌کند: «این گاز آلاینده نامرئی در ساعات ظهر که گرما به نهایت می‌رسد افزایش می‌یاید.» به گفته عباس شاهسونی، رییس گروه سلامت هوا و تغییر اقلیم وزارت بهداشت با اینکه وضعیت کلی هوای تهران نسبت به زمان مشابه سال پیش بهبود نسبی داشته، افزایش غلظت ازن در ساعات میانی روز افزایشی است: «آلاینده ازن در غلظت‌های بالاتر از ۱۰۰ PPB اثر تخریبی شدیدی بر مخاط و اندام تنفسی می‌گذارد؛ به همین دلیل ازن موجود در سطح زمین یکی از آلاینده‌های اصلی هوا است و خطر قرار گرفتن در معرض غلظت‌های بالای آن در تابستان به‌ویژه در ساعات میانی روز (۱۲ ظهر تا ۱۶ عصر) به بالاترین حد خود افزایش می‌یابد.» به گفته محمدمهدی میرزایی قمی، مدیرعامل شرکت کنترل کیفیت هوای تهران، هم به ایسنا گفته است که پایتخت در تابستان جاری ۱۱ روز کیفیت هوای نامطلوب را با آلاینده شاخص «ازن» تجربه کرده است.
توفان و گرد و خاک در راه است
سازمان هواشناسی هشداری نارنجی صادر کرده و از رگبار باران و خیزش گرد و خاک برای استان‌های جنوبی از تداوم ماندگاری موج گرما در اغلب نقاط کشور و احتمال وقوع توفان شن در برخی مناطق شرقی خبر داده است. بر اساس پیش‌بینی‌ها تا روز جمعه در بیشتر مناطق کشور جو پایدار و آسمان صاف خواهد بود و فقط در ساعات بعد از ظهر و اوایل شب در ارتفاعات البرز مرکزی،‌ برخی مناطق سیستان و بلوچستان، جنوب کرمان،‌ جنوب شرق فارس و هرمزگان رشد ابرهای همرفتی،‌ رگبار، رعد و برق و وزش باد پیش‌بینی می‌شود. در طول چهار روز آینده در شمال شرق، شرق، مناطقی از مرکز کشور و دامنه‌های جنوبی البرز در برخی ساعات وزش باد نسبتا شدید پیش‌بینی می‌شود و در مناطق مستعد خیزش گرد و خاک و کاهش کیفیت هوا را به دنبال خواهد داشت. همچنین تا اوایل هفته آینده در شرق کشور به‌ویژه منطقه زابل وزش باد شدید و گرد و خاک با احتمال توفان شن پیش‌بینی می‌شود. اما وضعیت از اواخر وقت پنجشنبه تا شنبه هفته آینده تغییر می‌کند و در بعضی مناطق شمال غرب،‌ سواحل دریای خزر و ارتفاعات البرز، بارش باران،‌ گاهی رعد و برق و وزش باد روی می‌دهد.
خوزستان در آماده‌ باش
پیش‌بینی‌ها از دمای دمای 14 و 15 درجه در اردبیل خبر می‌دهد. در مقابل این شهر، اهواز با 50 و 51 درجه سانتی‌گراد در روز چهارشنبه گرم‌ترین مرکز شهر خواهد بود. به دنبال گرمای چشمگیر خوزستان و احتمال بروز گرمازدگی، دیروز همه مراکز درمانی این استان به حالت آماده‌باش درآمدند. به گفته حبیب حی‌بر، معاون درمان دانشگاه علوم پزشکی جندی شاپور اهواز به همه بیمارستان‌های استان اعلام شده با استفاده از تمامی ظرفیت‌ها آماده ارایه خدمات درمانی به مراجعان باشند. به شهروندان اهواز توصیه شده در روزهای گرم سال، حتی‌الامکان از تردد غیرضروری در محیط‌هایی که در معرض تابش مستقیم آفتاب قرار می‌گیرند، خودداری کنند.
ضرورت تدوین پروتکلی ملی برای گرمای هوا
گرما ادامه دارد و آثارش بر سلامت جسم و روان زیان‌بار است. از همین رو علیرضا زالی، رییس دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی از لزوم تدوین پروتکلی ملی برای گرما سخن گفته است. او با اشاره به اینکه مشکل گرم شدن هوا معضلی جدی است، به ایسنا توضیح داده است: «واکاوی تاریخی نشان می‌دهد که بشرِ امروز بیش از ۲۳ هزار سال است با گرمای تابستان مواجه بوده است. مطالعات نشان می‌دهد که ۵۵ درصد از زندگی از دست رفته بشر مربوط به آثار زیان‌بار گرما بوده است.»
به گفته او تغییر اقلیم بیش از همه جای دنیا در خاورمیانه موضوعی جدی است، و پیش‌بینی می‌شود ایران در دهه‌های آینده میانگین افزایش دمای 2.6 درجه سانتی‌گراد را تجربه کند. علاوه بر این در اواخر قرن ۲۱ در منطقه جنوب شرقی فلات آناتولی و مناطق ساحلی مدیترانه بیشترین میزان آثار زیان‌بار محیطی گرمای هوا را تجربه می‌کند.