| پیام ما | مردم در ایران و افغانستان در حالی به استقبال عیدفطر رفتند که هجوم ریزگردها نفسشان را بریده بود.در حالی که خوزستانی‌ها به ویژه مردم اهواز ۳۳ برابر حد مجاز ریزگرد تنفس می‌کردند مردم جنوب‌غربی افغانستان نیز پس از بلایایی چون انفجارهای انتحاری در ماه مبارک رمضان میزبان ریزگردهای نفسگیر بودند.

ریزگرد بار دیگر جنوب‌غربی ایران و جنوبغربی افغانستان را درنوردید و این در حالی است که به پیش‌بینی سازمان هواشناسی این وضعیت تا آخر هفته ادامه دارد. البته منشا ریزگردهای جنوبغرب ایران به گفته سازمان هواشناسی کشور وزش باد از سمت عراق است و به نظر می‌رسد ریزگردهای جنوب‌غربی افغانستان ناشی از خشک و بیابانی‌تر شدن هامون باشد.همین موضوع سبب شد تا بحث عمل به آزادکردن حقابه تالاب‌های بین‌المللی هامون باردیگر مورد تأکید قرار بگیرد.گرچه با قدرت گرفتن طالبان در افغانستان تأکید کرده بودند حقابه هامون‌ها را رها می‌کنند اما هنوز این اتفاق نیفتاده است. این وضعیت با نزدیک‌تر شدن به تابستان در حالی ادامه می‌‌یابد که بر شدت لحن افراد تریبون‌دار هم می‌افزاید.نمونه آن سخنان امام‌جمعه زابل در خطبه‌های عیدفطر بود. با این حال تسلط ریزگردها بر آسمان و هوای ایران تا آخر هفته ادامه و استمرار می‌یابد. براساس پیش‌بینی سازمان هواشناسی کشور با افزایش وزش باد روی کشور عراق باعث خیزش گردوخاک و انتقال آن به استان‌های غربی و جنوب غربی کشور علاوه بر این مناطق گردوخاک به شمال‌غرب و بخش‌هایی از مرکز نیز گسترش می‌یابد.این وضعیت باعث کاهش کیفیت هوا و دید افقی در این مناطق می‌شود.
ریزگردهای افغانستان و حقابه هامون‌ها
همین وضعیت سبب شد تا حسن کاظمی قمی نماینده ویژه رئیس جمهوری اسلامی ایران در امور افغانستان با انتشار توییتی تأکید کند: تامین حقابه هامون برای جلوگیری از توفان گردوغبار در جنوب افغانستان ضروری است.او در صفحه توئیتر خود نوشت: توفان گرد و غبار در جنوب افغانستان که مردمان آن با انواع آلام دست و پنجه نرم می کنند، مایه تأثر است. سال‌هاست که جمهوری اسلامی ایران بر این باور است که بحران محیط زیستی مرز نمی شناسد و باید کشورهای منطقه دست در دست هم بر این چالش غلبه کنند.نماینده ویژه رئیس جمهوری اسلامی ایران در امور افغانستان افزود: جمهوری اسلامی ایران آمادگی خود را جهت انتقال دانش مورد نظر برای پیشگیری از این بحران محیط زیستی اعلام می دارد و تأمین حقابه هامون را برای جلوگیری از چنین چالشی ضروری می‌داند.
کاظمی قمی ابراز امیدواری کرد که حاکمان افغانستان برای جبران اشتباه گذشتگان، آینده‌نگرانه تدبیر کنند.
این درحالی است که خشک‌تر شدن عراق با توجه به احداث سدهای ترکیه در بالادست و کاهش شدید آورد رودخانه‌های دجله و فرات ریزگردها به ایران تحمیل کرده است.با این حال مردم جنوب‌غربی کشورمان و همین‌طور سیستانی‌ها در حالی نماز عیدفطر را برگزار کردند که نفسشان از شدت ریزگرد بند آمده بود.
حجت‌الاسلام مجتبی عزیزی امام جمعه زابل نیز خطبه دوم نماز عیدفطر را به موضوع آب و انتقاد از رفتار بالادست‌نشینان و همین‌طور مدیران اختصاص داد.او تأکید کرد: آقایان اگر می‌خواهید برای آب سیستان تصمیمی بگیرید و مذاکره ای کنید لطفا یک ماه بیایید و در سیستان بین مردم زندگی کنید.
او همچنین با انتقاد از عملکرد حکام افغانستان گفت: ماه رمضان تمام شد در حالی که کماکان گروهک معلوم الحال طالبان همچنان آب را به روی سیستان بسته نگه داشته است.گرچه چندین ماه است که این آب را بسته نگه داشته اند و به کوری چشم دشمنان این ملت، سیستان عزیز ما به آب پایدار دست خواهد یافت. تردیدی در آن نیست گرچه باید سی سال پیش به فکر آب پایدار می بودیم و نبود منابع آب پایدار برای سیستان یکی از مصادیق قطعی ترک فعل توسط مسئولانی است که طی این سال‌ها مسئولیت داشتند.چطور گذاشتند که این آب به بند ناف سیستان گره بخورد؟
حجت الاسلام عزیزی موضوع عدم آزادسازی حقابه تالاب‌های بین‌المللی هامون را اینگونه توصیف کرد:آنها سال ها است که جنگ آب را با محبین اهل بیت علیهم السلام آغاز کردند.سدهای متعددی که در ترکیه زده شد این پیام را داد. سدهایی که در افغانستان زده شد این پیام را داد. افغانستانی که جاده آسفالت ندارد اما سد کجکی با آن همه استحکام دارد.مردمی که امکانات اولیه ندارند اما آبی که قرار است و قرن ها و قرن ها است به سمت ایران می‌آید صدها میلیون دلار آنجا هزینه می شود تا این آب به سمت یک شوره زار منحرف شود.خیلی باید آدم عقل و شعورش کوچک باشد که این را درک نکند که این یک توطئه است.چه تفاوتی بین انحراف آب به سمت شوره زار و بستن آب است؟ هامون ما سال‌هاست که تشنه است.حال از آن طرف مرز آدم انتظاری ندارد.بپذیرید که خصم است. بپذیرید که به تعهدش عمل نمی‌کند.
امام جمعه زابل همچنین خطاب به مسئولان ارشد کشورمان نیز گفت: از زمانی که همین طالبان سرکار آمدند چند بار گفتند چشم آب را رها می کنیم؟ در مذاکره می‌گویند صبر کنید یک ماه یا دو هفته و یا یک هفته دیگر آب را باز می کنیم.بعد آب را باز می کنند و می‌گویند برای کشاورز خودمان باز کردیم مال شما نیست.یعنی آنها باید واقعا چه کنند که برخی از مدیران ارشد تهران نشین درک کنند که این یک توطئه هست؟ آقایانی که در تهران نشستند و مسئول پیگیری این مسئله هستند
مراجعه خوزستانی‌ها و ایلامی‌ها به بیمارستان
اما این طرف در جنوب‌غربی ایران در همان حال که دمای هوای اهواز اوج می‌گرفت و نوید تابستانی داغ‌تر را به آن‌ها می‌داد تشدید پدیده ریزگرد موجب شد میزان آن در اهواز به ۳۳ برابر حد مجاز برسد.در همین حال تا پایان روز ۱۳ اردیبهشت دستکم ۴۱۲ نفر در خوزستان به دلیل مشکلات تنفسی به مراکز درمانی مراجعه کردند که از این تعداد ۲۶ نفر بستری شدند.
براساس گزارشی که ایرنا به نقل از اداره کل حفاظت محیط زیست خوزستان، بیشترین میزان غلظت گرد و غبار در شهر اهواز با چهار هزار و ۹۱۸ میکروگرم برمترمکعب (معادل ۳۳ برابر حدمجاز)گزارش شد و این در حالی است که حد مجاز غبار در هوا ۱۵۰ میکروگرم بر مترمکعب است.
بر اساس این گزارش همچنین میزان غلظت گردوغبار با اندازه ۱۰ میکرون در همین ساعت، در شهرهای شوشتر چهار هزار و ۶۹۱، آبادان ۲ هزار و ۴۳۷، امیدیه یک هزار و ۲۰۶، اندیمشک یک هزار و ۹۴۱، بندر امام سه هزار و ۲۷۵، خرمشهر سه هزار و ۱۵۸، دزفول ۲ هزار و ۶۲۳، رامشیر ۲ هزار و ۵۱، سوسنگرد ۲ هزار و ۱۰، شادگان سه هزار و ۵۱۴، شوش ۲ هزار و ۳۷۰، گتوند یک هزار و ۹۵۸، مسجدسلیمان ۶۴۸ و بهبهان ۱۵۶ میکروگرم برمترمکعب بوده است.
در همین حال خبرگزاری صدا و سیما نیز ازایلام گزارش داد دستکم ۲۲۵ بیمار قلبی تنفسی در روزهای ۱۱ و ۱۲ اردیبهشت با ورود گرد و غبار به استان ایلام به مراکز درمانی و بیمارستان‌ها مراجعه کرده‌اند که بیشتر آن‌ها را بیماران قلبی و تنفسی تشکیل می‌دادند.این به جز تعطیل‌شدن ادارات و مراکز آموزشی در خوزستان و ایلام و همین‌طور جنوب و غرب استان کرمانشاه بود.
دیپلماسی وعده‌ای که اثرکوتاه‌مدت دارد
از ابتدای سال جاری که ریزگردها پایشان تا پایتخت هم رسید تنها تأکید مسئولان بر استفاده از دیپلماسی برای نجات از این پدیده بود. چیزی که در عرف بین‌الملل نیازمند صبوری و حوصله بسیار است و دستکم ما ایرانی‌ها نمونه برجام آن را سال‌هاست تجربه کرده‌ایم و می‌دانیم که اجماع در امور بین‌الملل به سادگی حاصل نمی‌شود. روزی ترامپ رئیس‌جمهور آمریکا می‌شود و معاهده محیط زیستی پاریس را کنار می‌گذارد و روزی دیگر دولت رسمی افغانستان با تسلط افغانستان سقوط می‌کند. در چنین شرایطی آنچه امروز علاوه بر دیپلماسی لازم است دست به دست هم دادن هم وزارتخانه‌هایی است که عموما جزیره‌ای عمل می‌کنند.برای نمونه وزارت جهادکشاورزی در دو ماهه اخیر که بحث نکاشت برنج در خوزستان مطرح بوده هیچ اقدام و حضور موثری از خود بروز نداده تا اینک که بحث گران‌شدن آرد به میان آمده است.در چنین شرایطی باید یک بار دیگر به این نکته توجه داشته باشیم که آنچه مسئولان مختلف اعم از رئیس‌سازمان حفاظت محیط زیست، وزیرامور خارجه و سخنگوی این وزارتخانه تأکید کردند راهکارهای کوتاه‌مدت نبوده و نیستند.
اگر خاطرتان باشد تنها چند روز پس از آنکه ریزگردها تهران را درنوردید کلیدواژه«دیپلماسی آب»در ادبیات سیاسی کشور به ویژه دیپلمات‌های وزارت امور خارجه کشورمان بیشتر مورد استفاده قرار گرفت تا آنجا که «حسین امیرعبدالهیان»وزیر امور خارجه گفت دیپلماسی آب در دستور کار وزارتخانه متبوعش قرار دارد.
وزیر امور خارجه کشورمان در حالی سخن از مذاکره با ترکیه، عراق و افغانستان پیرامون احقاق حقابه‌های مرزی به میان آورد که پیشتر سخنگوی این وزارتخانه در نشستی با خبرنگاران تأکید کرده بود: دیپلماسی آب فقط اعتراض به سدسازی‌های ترکیه نیست.در همین روزها که گردوغبار دوباره 16استان را تحت تاثیر قرار داده است، رئیس سازمان حفاظت محیط زیست نیز دستور برگزاری همایشی بین‌المللی با میزبانی ایران برای بررسی و یافتن راهکار در حل معضل ریزگردها را داده است.اما می‌بینیم که سیستانی‌‌ها هنوز بادهای ۱۲۰ روزه شروع نشده گرفتارند و هامون‌ها چشم‌انتظار.این طرف آورد سد کرخه به شدت کاهش یافته به گونه‌ای که چشم‌انداز آب جنوب‌غرب خوزستان در تابستان و بی‌آبی اصلاً خوشایند به نظر نمی‌رسد.