ممکن است تا پیش از پایان قرن برخی از شهرهای خاورمیانه به دلیل تغییرات آب وهوایی و گرما و خشکسالی شدید غیرقابل سکونت شود. این بخشی از مطلبی است که «آنکال ورا» ستون نویس وبسایت Foreign Policy که در لبنان زندگی می‌کند بر اساس تحقیقات موسسه غیردولتی مکس پلانک منتشر کرده است. در این گزارش آمده که مشکلات و درگیری‌ها در خاورمیانه سبب شده، فرصت سازگاری با تغییرات اقلیمی در این کشورها از بین برود.

به گزارش «پیام ما» به نقل از وبسایت «فارن پولیسی»، چندین کشور زیبای خاورمیانه، تابستان امسال، تبدیل به جعبه باروت تبدیل شدند. افزایش دمای شدید و خشکسالی مناطقی را ویران کرد، جنگل‌ها در آتش سوختند و شهرها به جزایری از گرمای غیرقابل تحمل تبدیل شدند. در ماه ژوئن، کویت دمای 53.2 درجه سانتی‌گراد را ثبت کرد همچنین عمان، امارات متحده عربی و عربستان سعودی همگی بیش از 50 درجه را تجربه کردند. یک ماه بعد از آن درجه حرارت در عراق هم به 51.5 درجه رسید و ایران هم دمای نزدیک به 51 درجه را ثبت کرد.
بدتر از همه این است که این فقط شروع یک روند است. خاورمیانه دو برابر میانگین جهانی در حال گرم شدن است و تا سال 2050 در مقایسه با 1.5 درجه‌ افزایش دمایی که دانشمندان برای نجات بشریت تجویز کرده اند، 4 درجه سانتی‌گراد گرم‌تر می‌شود.
بانک جهانی می‌گوید تشدید تغییرات آب وهوایی به یک مساله روتین خاورمیانه تبدیل می‌شود و ممکن است این منطقه هر سال با چهار ماه آفتاب سوزان مواجه باشد.
به گفته موسسه مکس پلانک آلمان، که یک موسسه غیردولتی تحقیقاتی است، بسیاری از شهرهای خاورمیانه ممکن است به معنای واقعی کلمه قبل از پایان قرن غیرقابل سکونت شوند و این منطقه که بخش‌هایی از آن در جنگ ویران شده و دچار فرقه‌گرایی است ممکن است به تنهایی آمادگی کافی برای رویارویی با چالش‌هایی که آن را تهدید می‌کند، نداشته باشد.
از آنجا که این منطقه به داراها و ندارها تقسیم شده است، در ابتدا این عموزاده‌های فقیرتر کشورهای نفت‌خیز هستند که به دلیل نبود امکانات اولیه مانند آب و برق که مردم به شدت برای جان سالم به در بردن از گرما و خشکسالی به آن احتیاج دارند، با مشکلات روبه‌رو شده‌اند. این کشورها همچنین زیرساخت‌های فرسوده‌ و مشکلات عمیقی در زمینه نوآوری‌های این حوزه و انرژی‌های تجدیدپذیر دارند. کارشناسان می‌گویند در این کشورها اصلاحاتی که نهادها و کسب و کارها را به سمت استفاده از انرژی پاک در خاورمیانه و کاهش کربن ترغیب می‌کند، ضروری است.
انتشار گازهای گلخانه‌ای در سه دهه گذشته بیش از سه برابر در منطقه افزایش یافته و این باعث نگرانی کارشناسان شده است که افزایش شدید دما از یک سو و ارائه نشدن خدمات اولیه از سوی دیگر، این منطقه را به مکانی مستاصل‌تر تبدیل کند.
جوس للیولد، کارشناس آب‌و‌هوای خاورمیانه و مدیترانه در موسسه ماکس پلانک می‌گوید: «خاورمیانه از اتحادیه اروپا در انتشار گازهای گلخانه‌ای پیشی گرفته است، حتی با وجود اینکه این منطقه به شدت تحت تأثیر تغییرات آب‌و‌هوایی قرار گرفته و در چند شهر در خاورمیانه، دما به بیش از 50 درجه سانتی‌گراد افزایش یافته است.»
او تاکید می‌کند: «اگر چیزی تغییر نکند، ممکن است دمای شهرها در آینده به 60 درجه سانتی‌گراد هم برسد که این وضعیت برای کسانی که به تهویه مطبوع دسترسی ندارند خطرناک می‌شود.»
تهویه مطبوع حتی برای افراد نسبتاً ثروتمند در کشورهایی مانند ایران، عراق، لبنان، سوریه و یمن به یک کالای لوکس تبدیل شده است. این کشورها تحت محاصره جنگ، تحریم‌های غرب و … هستند و اعتراضاتی علیه کمبود خدمات اولیه با افزایش دما و خشکسالی در این مناطق به وجود آمده است که نشان می‌دهد تاثیرات تغییرات اقلیمی در آن قابل مشاهده است.
در عراق، رکوردشکنی گرما در ماه گذشته مردم را به خیابان‌ها کشاند. آنها جاده‌ها را بستند و لاستیک آتش زدند و با عصبانیت نیروگاه‌هایی را که توسط نیروهای مسلح از آنها حفاظت می‌شد، احاطه کردند. از قضا، بصره غنی از نفت در جنوب عراق با طولانی ترین قطعی برق روبه‌رو بود و مرکز تظاهراتی شد که در آن دست کم سه عراقی کشته شدند. به گفته کارشناسان ، بی‌ثباتی سیاسی عامل اصلی بحران برق عراق است.
در لبنان نیز سناریوی مشابه‌ای در این ماه در جریان بود، لبنانی‌ها در حال حاضر با بحران‌های بی‌شماری دست و پنجه نرم می‌کنند و از انفعال نخبگان سیاسی ناامید شده‌اند. با کاهش عرضه سوخت در این کشور، صحنه‌های هرج و مرج در سراسر این کشور ظاهر شد.
مطبوعات محلی تقریباً روزانه از درگیری بین مردم در پمپ بنزین‌ها خبر می‌دادند، حتی اقشار مرفه هم برای تامین انرژی برای تهویه هوا با مشکل روبه‌رو بودند.
در یک حادثه، یک تانکر سوخت توقیف شده در جریان توزیع بنزین توسط ارتش لبنان منفجر شد و نزدیک به 30 نفر کشته شدند.
طبقه سیاسی در لبنان قدرت خود را حفظ کرده و از انجام اصلاحاتی برای بازسازی بخش برق که یارانه‌ای و زیان ده است خودداری کرده است.
در سال 2017، ایران گرم‌ترین دمای رسمی را در منطقه یعنی 54 درجه سانتی‌گراد ثبت کرد و ماه گذشته هم دمای هوا از 50 درجه عبور کرد. خشکسالی‌های مکرر، نیروگاه‌های برق‌آبی ایران را از کار انداخته و باعث افت تولید در زمان افزایش تقاضا برای برق شده است. این وضعیت سبب بروز اعتراضاتی در ایران شد.
خشکسالی بین سال‌های 2006 تا 2011 در سوریه شکاف اقتصادی اجتماعی بین مناطق روستایی و شهری را عمیق‌تر کرد و اعتقاد بر این است که این مساله یکی از دلایل جنگ داخلی سوریه بود.
در یمن به نظر می‌رسد یک جنگ طولانی مدت، بحران آب را بدتر کرده است. منابع زیرزمینی آب شیرین یمن به سرعت در حال خشک شدن هستند.
قبل از جنگ، وزارت آب یمن شرایطی را برای حفر چاه‌ها وضع کرده بود، اما در جریان درگیری، نظارت بر آن غیرممکن است. در یک دهه گذشته ، یمن به سرعت منابع آب شیرین خود را که در حال حاضر ناچیز شده، تهی کرده است. یوهان شار، یک عضو ارشد موسسه بین‌المللی تحقیقات صلح استکهلم و متخصص تغییرات آب وهوایی، استدلال می‌کند که همکاری منطقه‌ای می‌تواند بحران آب را کاهش داده و ردپای کربن را در خاورمیانه کم کند. شار می‌گوید: «مهم‌ترین نکته در زمینه همکاری‌های منطقه‌ای، توافق بر سر استفاده و مدیریت منابع آبی مشترک است که به دلیل تغییرات شدید آب‌و‌هوایی، چه در رودخانه‌ها و چه در آب‌های زیرزمینی، کم و شکننده شده‌اند. توافقنامه بین مرزی دو جانبه در مورد آب وجود ندارد و هیچ توافقنامه‌ای در سطح وسیع حوضه‌های رودخانه‌ای که توسط چندین کشور پذیرفته شده باشد، دیده نمی‌شود. شورای وزیران آب اتحادیه عرب چند سال پیش یک کنوانسیون منطقه‌ای درباره منابع مشترک آبی تهیه کرد، اما این کنوانسیون هرگز تصویب نشد.»
او ادامه می دهد:« کشورها به جای همکاری در زمینه استفاده از منابع مشترک، درگیر درگیری‌های منطقه هستند، هیچ یک از آنها مقدار زیادی در کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای سرمایه‌گذاری نکرده‌اند. علاوه بر این درگیری، بی ثباتی و تحریم‌‌ها بر توانایی این کشورها با سازگاری با این شرایط تاثیر گذاشته است. تضادها منجر به جابجایی جمعیت و فقر شده و آنها را در برابر تأثیرات تغییرات آب‌و‌هوایی آسیب‌پذیرتر می‌کند. بی‌ثباتی فضا را برای برنامه‌ریزی بلند مدت و سرمایه گذاری‌های مورد نیاز برای سازگاری با شرایط آب‌و‌هوایی نامناسب می‌کند.»
للیولد، کارشناس تغییرات آب‌و‌هوایی خاورمیانه و مدیترانه می‌گوید: «ارتباط بین تغییرات آب‌و‌هوایی و انقلاب‌ها و جنگ‌های بهار عربی مورد بحث است اما ارتباطات واضح و غیرقابل بحثی میان ضعف مدیریت و سومدیریت محیط زیستی در شهرها و ناآرامی‌ها در جوامعی وجود دارد که از آب، تهویه مطبوع و سایر امکانات رفاهی برخوردار نیستند. تصور اینکه چه اتفاقی خواهد افتاد اگر استانداردهای حاکمیت در شرایطی که تغییرات آب‌و‌هوایی بدتر می‌شود، یکسان باقی بمانند، ترسناک است. تغییرات آب‌و‌هوا و تشدید آن بر چالش‌های ناشی از درگیری‌های منطقه‌ای می‌افزاید و انگیزه‌های بیشتری را برای مهاجرت افراد ایجاد می کند.»