استــانی شـدن انتخابات

دکتر سیدعلی میرباقری*
اگر چه در کشور ما تقریباً مرسوم شده است که در آستانه انتخابات از طرح ها و لوایح رنگارنگی همچون کاهش یا افزایش سن انتخاب کنندگان، تسهیل یا تحدید شرایط انتخاب شوندگان، برگزاری انتخابات به روش سنتی (دستی) یا الکترونیکی و بالاتر از همه که اتفاقاً این روزها بار دیگر در تنور آن دمیده شده است «استانی شدن انتخابات» سخن به میان می آید، اما به نظر می رسد اکنون و با گذشت بیش از سه دهه از انقلاب شکوهمند اسلامی و تجربه کردن مشکلات خرد و کلان وقت آن رسیده است که نظام مقتدر و با ثبات اسلامی، فصل تازه ای از کشورداری مبتنی بر راهکارهای نوین و ساز کارهای علمی را که در دیگر کشورهای مردمسالار به بوته آزمایش گذاشته شده و کارآمدی آنها به اثبات رسیده است را تجربه نموده و کماکان جایگاه گرانسنگ خود را به عنوان الگویی موفق و باثبات در منطقه و جهان اسلام حفظ و تداوم بخشد.
استانی شدن انتخابات مجلس شورای اسلامی یکی از این راهکارهای علمی و عقلانی و شیوه های نوین قانونگذاری است که این روزها با نزدیک شدن به انتخابات مجلس دهم بار دیگر مورد توجه کارشناسان و آگاهان سیاسی قرار گرفته و بالطبع نظرات موافقان و مخالفان را بر انگیخته است. در این شیوه از انتخابات، هر یک از استان های کشور بر خلاف گذشته که دارای چند حوزه انتخابیه بوده است بعنوان یک حوزه انتخابیه واحد تلقی شده و انتخاب کنندگان می توانند به تعداد نمایندگان مورد نیاز برای استان محل زندگی خود از بین نامزدهای انتخاباتی استان، نمایندگان مورد نظر خود را انتخاب کنند.
طرفداران استانی شدن انتخابات، بدنبال اهدافی نظیر ارتقای سطح کیفی مجلس، افزایش میزان مشارکت عمومی و زمینه سازی برای گرایش نمایندگان مردم از حوزه های محلی و فرعی به حوزه های استانی و اصلی در حوزه نمایندگی است. فارغ از شرایط زمانی نامناسب طرح موضوع استانی شدن با توجه به اینکه چند ماه بیشتر به برگزاری انتخابات دهم مجلس شورای اسلامی نمانده است و فارغ از دلائل و زمینه ها و انگیزه های سیاسی و اجتماعی و ساختار، توجه و گرایش نمایندگان محترم مجلس به امور جزئی و غیر مربوط بجای رسیدگی به امور ملی با حفظ ویژگیهای محلی و حوزه های نمایندگی، که خود موضوع و بحث جداگانه ای است، واقعیت امروز نمایندگی مجلس شورای اسلامی بگونه ای است که جایگاه و شأن نمایندگان محترم از عصاره فضائل ملت و در رأس امور بودن، (هدایت کلان برنامه ها و نظارت) به سمت موضوعات و مسائلی رفته است که حقیقتاً زیبندۀ نظام قانونگذاری کشور نیست و طراحان استانی شدن انتخابات با این اقدام به دنبال انتخاب داوطلبان شاخص تر با صلاحیت تر و با نگرش ملی تر و کارشناسی تر هستند.
اما نگارنده معتقد است اهمیت مجلس و قوه تفنینی در نظام اسلامی که بنیانگذار انقلاب اسلامی آن را در رأس امور و یا عصاره فضائل ملت می دانست، فراتر و مهمتر و حساستر از این است که بتوان با طرح های فوریتی و با عجله و خارج از فرآیند کارشناسی عمیق برای ساختار و سازمان و پروسۀ تشکیل آن نسخه پیچید.
کمبود وظائف و امکانات و اختیاراتی که متأسفانه بجای دولت های محلی و شورا ها، امروز بر دوش نمایندگان مردم در قوه مقننه است و یا بطور مثال مشکلات مربوط به آب و برق و گاز و انتظامات و ده ها مورد محلی دیگری که مردم از نماینده طلب می کنند و … مباحثی است که باید در درون شوراهای شهر و روستا حل و فصل شود و مشکلات کلان و ملی کشور از طریق نمایندگان انتخاباتی مردم در درون ساختارها و ساز و کارهای حزبی، حل و فصل گردد و انتخابات قبل از استانی شدن به سمت حزبی شدن پیش برود.
فلــذا راه محوری این موضوع این است که انتخابات به سمت احزاب شناسنامه دار و دارای برنامه برود و در واقع مردم شهر و روستا، مناطق کوچک و بزرگ بجای افراد، احزاب را بشناسد، در واقع مردم به احزاب رأی بدهند و مسائل و مشکلات محلی را از طریق کانونهای حزبی و در درون سازو کارهای کارشناسی و شناسنامه دار احزاب مطالبه نمایند، مهم نیست که نماینده شان چه شخصی است و اصلاً با او ارتباط دارند یا نه، بلکه حزب خودشان را بشناسند و با دفاتر حزبی در محل و شهرشان مرتبط باشند. اگر چنین شرایطی در کشور ایجاد شود، انتخابات استانی مثمر ثمر خواهد بود و مشکلات فعلی نمایندگی هم حل می گردد.
*مشاور ارشد وزارت کشور و استاد دانشگاه