جنگل‌های شورکش در منطقهٔ بندپی شرقی، در شهرستان بابل، از جمله مناطق بکری هستند که در سال‌های گذشته چشم بسیاری به دنبالشان بوده است. چه آن زمان که وجود دامداری‌های غیرمجاز تهدیدش می‌کرد و این تهدید هنوز هم ادامه داد و چه حالا که ساخت جاده‌ای یازده کیلومتری از دل این منطقه نگرانی‌ها برای تخریب جنگل را بالا برده است. سال گذشته «نقی شعبانیان»، معاون امور جنگل سازمان جنگل‌ها، مراتع و آبخیزداری ایران، خبر از وجود یک‌هزار و ۵۰۰ دامدار و دام‌سرا در در جنگل بندپی شرقی به «عصرایران» داد. به گفتهٔ او تعداد واحدهای دامی ۱۶ هزار رأس اعلام می‌شود که از این تعداد ۵۴ هزار واحد دامی مجاز و مابقی غیرمجازند و حدود هزار پرونده برای دام و دام‌سراهای غیرقانونی جنگل بندپی تشکیل شده، اما هنوز تعیین تکلیف نشده‌اند. 

 

حالا خبرهای جدید باز هم از وخامت اوضاع در منطقه حکایت دارد. این‌بار صحبت از گازرسانی به روستاهای بالادست آمل است و پیگیر این جاده‌کشی هم نمایندگان بابل و آمل هستند. قرار است این جاده از میان جنگل شورکش به مرتع فیلبند برسد و درحالی تلاش‌ها برای گرفتن مجوز جاده در جریان است که راه دسترسی از مسیر شیخ‌موسی وجود دارد و می‌توانند از این مسیر گاز را انتقال دهند. یک منبع آگاه در گفت‌وگو با «پیام‌ ما» اداره گاز را مخالف جاده‌کشی در جنگل می‌داند و می‌گوید «اداره گاز عنوان کرده که از مسیر شیخ‌موسی برایمان راحت‌تر است، در‌حالی‌که ساخت جاده‌ٔ جنگلی سخت است و تبعات زیادی دارد و ما برای این لوله‌گذاری در طول ۲۳ کیلومتر مشکل اعتباری نداریم و نیازی نیست برای کم شدن مسیر به ساخت جاده از میان جنگل بپردازیم.» 

 

در هفته‌های اخیر بازدید میدانی و چندین جلسه انجام شده است. «فتح‌الله غفاری چراتی»، معاون امور جنگل اداره‌کل منابع‌طبیعی و آبخیزداری مازندران نیز دربارهٔ بازدید میدانی روزهای اخیر مسئولان این سازمان از منطقه می‌گوید «ما برای بازدید میدانی رفتیم. پیمایش گسترده‌ای داشتیم و در نهایت مکاتبه‌ای با شرکت گاز انجام گرفت تا نقشه‌های مختلف و راه‌های مختلف گازرسانی را اعلام کنند و ما راه‌های مختلف را مورد بررسی قرار دهیم.» او می‌گوید روستاهای بالادست در منطقهٔ چلاو و فیلبند نیاز به گاز دارند و باید خواست اهالی برآورده شود. «مسئله اینجاست که این منطقه در زون جنگلی است و بخشی از آن شیب بسیار تندی دارد و بسیاری از پروژه‌ها به‌دلیل جانمایی با منابع‌طبیعی دچار چالش می‌شوند.» غفاری در پاسخ به این پرسش که چرا این لوله‌گذاری از جاده شیخ‌موسی انجام نمی‌گیرد، می‌گوید «نظر کارشناسی استفاده از جادهٔ شیخ‌موسی است، نه ساخت جاده در جنگل و ما می‌خواهیم تصمیمی منطقی و با حداقل خسارت برای جنگل گرفته شود.»

 

در ماه‌های گذشته یک جادهٔ دیگر هم در بابل خبری شده بود. جاده‌ای کیلومتری در دل جنگل‌‌های «گلیران» بابل که روستای «فیروزجاه» را به معدن زغال‌سنگ گلیران و البته زمین‌های بالادست متصل می‌کرد. براساس گزارشی که پیش‌ازاین در «پیام‌ ما» در این باره منتشر شد، برای ساخت این جاده اوایل خرداد ۱۴۰۰ مسئولان استانی و محلی به بلندترین ارتفاعات شهرستان بابل رفتند و کلنگشان را بر زمین کوفتند و گفتند هدف، ساخت راه دسترسی برای معدن گلیران است. معدن زغال‌سنگ گلیران در ارتفاعات البرز مرکزی و در ۷۰ کیلومتری جنوب بابل، بخش بندپی شرقی قرار دارد. بهره‌برداری از این معدن به سال ۱۳۵۵ نسبت داده می‌شود، اما ۲۰ سال بعد از این تاریخ یعنی در سال ۷۵، بهره‌برداری دولتی از گلیران آغاز شد. مخالفان اما معتقد بودند آنچه از دو سال گذشته در این جغرافیا رخ داده و اکنون دارد به سرانجام می‌رسد، «ویرانی شاهرگ حیاتی بابل» است.

اتفاقی که حالا یک‌بار دیگر درصورت بی‌توجهی مسئولان استانی، ممکن است به بهانهٔ گازرسانی در جنگل‌های بابل رخ دهد.

 

هم جاده‌کشی از داخل جنگل اشتباه است، هم لوله‌گذاری گاز

ماجرا برای فعالان محیط زیست گسترده‌تر از این صحبت‌هاست. آنها معتقدند مناطق بالادستی که ساکنان دائمی ندارد، نیازی به گازکشی و صرف هزینه‌هایی ازاین‌دست هم ندارد؛ چراکه این اتفاق باعث حضور افراد بیشتر در این مناطق و گسترش توسعهٔ نامتوازن می‌شود. یکی از این افراد «داریوش عبادی»، دبیر شبکهٔ تشکل‌های محیط زیست و منابع طبیعی مازندران است. او هم دربارهٔ این جاده شنیده است و به «پیام‌ما» می‌گوید: «گازکشی خودش تخریب گسترده‌ای به‌دنبال دارد. این مناطق تابستان‌نشین است و ساکنان دائمی ندارد و ساخت جادهٔ جدید عامل توسعهٔ فیزیکی منطقه و از دست رفتن جنگل‌ها با ساخت‌وساز خواهد شد. این اتفاق باعث افزایش جمعیت هم خواهد شد و این افزایش خارج از توان اکولوژیک منطقه است.» 

 

به گفتهٔ او، یکی از مشکلاتی که بسیاری از روستاهای آن منطقه با آن مواجهند تأمین آب شرب است و در این شرایط افزایش جمعیت این منطقه عقلانی نیست: «دسترسی به آب در این منطقه با مشکلات بسیاری روبه‌روست. افزایش جمعیت در فیلبند و شیخ‌موسی که مشکل بسیار دارند، به این معناست که از چشمه‌ها و رودهای منطقه باید لوله‌کشی کنند و این خودش تخریب دیگری است.» عبادی بار دیگر تأکید می‌کند که جاده‌کشی در دل جنگل‌های شورکش باعث تکه‌تکه شدن جنگل، فرسایش خاک، نابودی حیات‌وحش و درنهایت تصاحب زمین‌های جنگلی می‌شود. اتفاقی که باید هرچه زودتر مقابل آن ایستاد «سال ۱۴۰۰ در کنار جادهٔ شیخ‌موسی حفاری برای خطوط انتقال گاز آغاز شد. همان لوله‌گذاری در کنار جاده هم اثرات مخرب خود را دارد، اما بهتر از این است که بخواهیم یک جادهٔ جدید برای این کار بسازیم. همان لوله‌گذاری در کنار جاده هم در مناطقی باعث فرسایش شده، اما باز هم بهتر از ساخت جاده در میان جنگلی بکر است و نمی‌دانیم با وجود شروع به کار در شیخ‌موسی چرا باز صحبت از ساخت جادهٔ جدید در میان است.»

 

این فعال محیط زیست بعد از پیگیری‌ از فعالان و سازمان محیط زیست و منابع‌طبیعی می‌گوید تاکنون میزان مخالفت‌ها گسترده بوده، اما آنچه او را نگران کرده فشارهای مختلف از سوی افرادی است که نفع شخصی را بر نفع جمعی ترجیح می‌دهند. کسانی که با فشارهای سیاسی محیط زیست را در مضیقه قرار داده‌اند و از هر راهی برای افزایش فشار استفاده می کنند «امیدوارم افراد دلسوز به این مسئله ورود پیدا کنند و اجازهٔ دست‌اندازی به جنگل‌ها را ندهند. ساخت این جاده تبعات گسترده‌ای برای منطقه خواهد داشت.»