«اصغر عبدلی»، استاد پژوهشکدهٔ علوم محیطی دانشگاه شهید بهشتی، انتقادات زیادی به‌نحوهٔ عملکرد قرق‌ها دارد، او معتقد است دانشگاه باید نقش راهبری را در مقولهٔ محیط زیست داشته باشد. «اکولوژی بخش مهمی از شکار و صید است که ما در ایران در آن ضعیف هستیم.» به گفتهٔ این استاد دانشگاه در ایران صید و شکار تبدیل به یک مسئلهٔ ملی شده و همین موضوع دلیلی بر آن است که سازمان حفاظت محیط زیست نتواند تنها متولی آن باشد. «دستورالعمل قرق‌ها را سازمان حفاظت محیط زیست می‌نویسد،‌ اجرا و نظارت و ارزیابی هم با خودش است. این رویه اشکال دارد.»
عبدلی در سخنانش به گزاره‌هایی که بر مبنای آن پروانهٔ شکار صادر می‌شود، انتقاد می‌کند؛ اینکه اگر رشد جمعیت حیات‌وحش در پهنهٔ قرق‌ها ۱۰ درصد باشد می‌‌توانیم برداشت داشته باشیم. «این ۱۰ درصد از کجا آمده و مبنای علمی آن کجاست؟ یا ظرفیت بُرد چطور در قرق‌‌ها تعریف می‌شود؟» پرسش‌های عبدلی تنها به این دو مورد خلاصه نمی‌شود. او دربارهٔ سهم گوشتخواران از سم‌داران منطقه،‌ نحوهٔ ورود جامعهٔ بومی و… اشکالاتی به قرق‌ها وارد می‌کند که از نظر او سازمان حفاظت محیط زیست نتوانسته است جواب قانع‌کننده‌ای به آنها بدهد. علاوه‌بر‌آن، این استاد دانشگاه از ترکیب کمیتهٔ فنی که اعضای آن را فقط مدیران و کارشناسان سازمان حفاظت محیط زیست تشکیل می‌دهند، ناراضی است. «آیا نباید از دانشگاه و سمن‌ها و… اعضایی در این کمیته حضور داشته باشند؟»
مورد دیگری که عبدلی به آن اشاره می‌کند، به ارزیابی برمی‌گردد که باید توسط نهادی خارج از دانشگاه باشد‌، ضمن آنکه شکار سم‌دارانی که جزو گونه‌های حفاظت‌شده هستند، به‌خودی‌خود محل ایراد و اشکال است. «سازمان حفاظت محیط زیست نمی‌خواهد واقعیت را بپذیرد و هیچ‌گونه بیان ایرادی دربارهٔ قرق‌ها را تحمل نمی‌کند. سؤال من این است با چه برآوردی از جمعیت ماهیان، هرساله مجوز صید داده می‌شود؟»

استاد دانشگاه شهید بهشتی: سازمان حفاظت محیط زیست خودش دستورالعمل قرق‌های اختصاصی را می‌نویسد،‌ اجرا و نظارت و ارزیابی هم با خودش است. این رویه اشکال دارد.

حفاظت از نقاط داغ تعارض با قرق‌ها
«حامد ابوالقاسمی» که در قرق «منصورآباد» رفسنجان مشغول به کار است، در دستهٔ موافقان قرار دارد. به گفتهٔ او قرق‌ها ابعاد وسیعی دارند که باید مجموعه‌جلسات ادامه‌دار دربارهٔ آن برگزار شود تا به نتیجه مثبت برسد. از نظر ابوالقاسمی که تجربهٔ حفاظت از حیات‌وحش در مناطق مختلف را دارد، صرف انتقاد نمی‌تواند مشکلی از حیات‌وحش در ایران را حل کند. «آنچه ما دربارهٔ آن صحبت می‌کنیم، دربارهٔ شکار مجاز است که به‌عنوان یک راهکار حفاظتی در تمام دنیا شناخته‌شده است.»
ابوالقاسمی از پنج قرق اختصاصی در ایران نام می‌برد که به‌شکل مصوب فعالیت می‌کنند. او که خود درگیر فرآیند حفاظت و بهره‌برداری در منصورآباد است، افزایش جمعیت حیات‌‌وحش و احیای برخی گونه‌ها را از دستاوردهای این شیوه از مدیریت می‌داند. «در منصورآباد شش یا هفت دهه پیش شاهد حضور گور بودیم. ۱۳ سال پس از آغاز حفاظت در منصورآباد، بدون انجام پروژهٔ معرفی مجدد، شاهد حضور گور ایرانی در این منطقه هستیم.» گورهای ایرانی که ابوالقاسمی به آنها اشاره می‌کند، احتمالاً از قطرویه و بهرام‌گور به آن منطقه آمده‌اند،‌ دو منطقه‌ای که بیشترین جمعیت این گونه را دارند و برخی کارشناسان حیات‌وحش نظیر «مهدی نبیان» دربارهٔ جمعیت مازاد در قطرویه و تبعات آن هشدار داده‌اند.

یک کارشناس حیات‌وحش: ما زیستگاه‌ها را به‌شکل مصنوعی حفاظت نمی‌کنیم و افزایش جمعیت در قرق‌‌ها به‌شکل طبیعی اتفاق افتاده است، نتایج سرشماری‌ها هم این موضوع را اثبات می‌کند

به گفتهٔ ابوالقاسمی قرق‌ها می‌توانند کمک کنند تا حدفاصل مناطق چهارگانه که «نقاط داغ تعارض» هستند با مشارکت مردمی حفاظت شوند. «ما زیستگاه‌ها را به‌شکل مصنوعی حفاظت نمی‌کنیم و افزایش جمعیت در قرق‌‌ها به‌شکل طبیعی اتفاق افتاده و نتایج سرشماری‌ها هم این موضوع را اثبات می‌کند.»
این کارشناس حیات‌وحش، حفاظت در بخش خصوصی را مؤثرتر می‌داند و از تراکم جمعیت علف‌خواران در قرق‌ها نسبت به سایر مناطق سخن می‌گوید. او همچنین دربارهٔ سرشماری‌ها توضیح می‌دهد «در سرشماری، ما روندها را بررسی و از آن برای مدیریت حفاظت استفاده می‌کنیم.»
«نه خون‌فروشیم، نه بی‌تفاوت»
«غلامرضا ابدالی»، مدیرکل دفتر حیات‌وحش سازمان حفاظت محیط زیست، در این نشست از سابقهٔ ۳۰ساله خود در این سازمان به‌عنوان پیش درآمد سخنانش بهره‌ می‌گیرد، اینکه در این سه دهه، دو روز آخر هفته به کار محیطبانی در مناطق مشغول بوده است. از نظر او هیچ‌کس به اندازهٔ پرسنل سازمان حفاظت محیط زیست و محیطبانان گونه‌های حیات‌وحش را دوست ندارد. «ما برای حفاظت سینه سپر می‌کنیم.» این سینه سپر کردن از نظر این مدیر نتیجه‌اش ۱۵۰ شهید و ۳۰۰ جانباز بوده است. «اگر ما بحث قرق را پیش می‌کشیم، به این خاطر است که نه خون‌فروشیم و نه بی‌تفاوت.» به گفتهٔ ابدالی سازمان حفاظت محیط زیست تنها قصد دارد به وظایف قانونی خود عمل کند؛ زیرا مدل‌های کلاسیک و دولت‌محور حفاظت منسوخ‌ شده است. «در تمام دنیا دولت‌ها با شعار حفظ محیط زیست بر سر کار می‌آیند، ولی در عمل نمی‌توانند این کار را انجام دهند؛ زیرا با مباحث اقتصادی، اجتماعی،‌ معیشتی و… مواجه می‌شوند که با تبدیل شدن به دغدغهٔ اصلی، آنها را از حفاظت حداکثری بازمی‌دارد.»
او سرشماری‌های انجام‌شده در قرق‌ها را «درست» می‌خواند و تردیدهایی را که دربارهٔ نتایج این سرشماری‌ها وارد شده است، «بی‌انصافی» می‌داند. «قرق‌ها یکی از مهمترین اقداماتی هستند که برای حفاظت از گونه‌های حیات‌وحش خارج از مناطق چهارگانه می‌توان انجام داد.» هدف قرق‌ها هم به‌نظر ابدالی این است که خارج از مناطق، شبکهٔ حفاظتی ایجاد کنند و به‌عنوان «ناحیهٔ ضربه‌گیر» باشند.
مدیرکل دفتر حیات‌وحش سازمان حفاظت محیط زیست دربارهٔ ظرفیت برد به‌عنوان یکی از مواردی که منتقدان بر آن دست گذاشته‌اند، به مطالعات انجام‌شده در دانشگاه یزد اشاره می‌کند. «در نقد منصف باشیم. پروانه‌ای که ما صادر می‌‌کنیم، تنها دو تا دو و نیم درصد جمعیت سم‌داران منطقه است و در دنیا هم این کار را انجام می‌‌دهند. جامعهٔ دانشگاهی به‌جای تخطئه،‌ راهکار بدهد.»
فرآیند اعطای پروانه از نظر ابدالی یک فرآیند علمی است. ابتدا سرشماری انجام و سپس نسبت جنسی بررسی می‌شود، در ادامه پروانه برای نرهایی که بالای هشت سال هستند، صادر خواهد شد که تنها مربوط به چند فرد است. «پروانه تنها برای دو درصد جمعیت است که در مواردی قرق‌ها حتی این دو درصد را هم شکار نمی‌کنند.» از نظر او، براساس اطلاعات موجود نه‌تنها جمعیت در قرق‌ها کاهش نیافته است که شاهد پویایی آن هستیم، ضمن آنکه در گروه ارزیابی دفتر حیات‌وحش به‌شکل سختگیرانه‌ای بر قرق‌ها نظارت انجام می‌شود.
ابدالی دربارهٔ انتقادی که عبدلی دربارهٔ «فقدان برآوردهای جمعیتی» بیان کرد نیز به مطالعات انجام‌شده توسط چهره‌های دانشگاهی نظیر «محمودرضا همامی» در دانشگاه اصفهان و سایر پژوهشگران ارجاع می‌‌دهد. از نظر او این گزاره که جمعیت حیات‌وحش از مناطق به‌سمت قرق‌‌ها می‌روند نیز نادرست است. «چرا نمی‌توان برعکس آن را در نظر گرفت که حیات‌وحش از قرق‌ها به‌سمت مناطق حفاظت‌شده حرکت کنند؟» او در همین رابطه به نتایج سرشماری‌ها ارجاع می‌دهد که نشانه‌ای از کاهش جمعیت حیات‌وحش در مناطقی که در حاشیهٔ آنها قرق وجود دارد، دیده نشده است.
شبکهٔ همکاری به‌جای تقابل
«مهدی قربانی»، رئیس دانشکدهٔ منابع طبیعی دانشگاه تهران، نیز در این نشست به موضوع حکمرانی، کارآفرینی و توانمندسازی جوامع محلی در حوزهٔ حفاظتگاه‌های خصوصی و قرق‌های اختصاصی توجه کرد. از نظر او ما باید به‌دنبال احیای ظرفیت‌های اجتماعی در کشور باشیم و بین مدیریت و حکمرانی تفاوت قائل شویم. «حکمرانی نمی‌تواند توسط یک سازمان انجام شود؛ زیرا ما در محیط زیست و منابع طبیعی با دست‌اندرکاران مختلف سروکار داریم که در بهره‌برداری با هم رقابت دارند.» از نظر او حکمرانی به ما کمک می‌کند تا بتوانیم دست‌‌اندرکاران با اهداف و سلایق گوناگون را در کنار هم جمع کنیم و شبکه‌ای از همکاری به‌وجود آوریم؛ مقوله‌ای که در ایران به‌ندرت دیده می‌شود. «زمانی که جامعهٔ محلی، کارشناسان‌ دولتی و غیردولتی، متخصصان و فارغ‌التحصیلان و… در کنار هم باشند، شاهد برطرف شدن تعارضات خواهیم بود.» او در همین رابطه مشارکت جامعهٔ محلی در حفاظت را هم به‌لحاظ اکولوژیک و هم از نظر اقتصادی مفید می‌داند و معتقد است گامی در راستای بهبود شرایط مناطق چهارگانهٔ سازمان حفاظت محیط زیست و سایر مناطق برداشته خواهد شد.
نشست «حفاظتگاه‌های خصوصی و قرق‌های اختصاصی در ایران؛ چالش‌ها و راهکارها» به کار خود پایان داد، اما همچنان که ابوالقاسمی در سخنان خود عنوان کرد، تنها یک نشست و جلسه نمی‌تواند راهکاری برای رفع اختلاف‌نظرها باشد. ازاین‌رو، باید منتظر ماند و دید در جلسهٔ آتی آیا دیدگاه‌ها اندکی دوستانه‌تر می‌شود، یا همچنان سویهٔ مخالفت با دیگری بر سایر موارد چیره خواهد شد.