پیام ما؛ رسانه توسعه پایدار ایران | مساحت جنگل‌ها دقیقاً چقدر است؟

مساحت جنگل‌ها دقیقاً چقدر است؟





مساحت جنگل‌ها دقیقاً چقدر است؟

۵ خرداد ۱۴۰۳، ۲۱:۴۲

«تعیین دقیق مساحت جنگل‌ها منوط به نقشه‌برداری اساسی است و این کار که باید هرچه زودتر انجام شود، مستلزم هزینهٔ سنگینی است. ولی طبق برآوردی که از روی گزارش‌های موجود در بایگانی اداره جنگلبانی به‌عمل آمده است، مساحت تقریبی جنگل‌های ایران ۱۹ میلیون و پانصد هزار هکتار تخمین زده می‌شود». این جملات از نشریهٔ «شمه‌ای دربارهٔ جنگل‌های ایران» نوشتهٔ شادروان «کریم ساعی»، بنیانگذار جنگلبانی نوین ایران، نقل شده که در سال ۱۳۲۱ خورشیدی منتشر شد. ساعی چندسال بعد در کتاب جنگل‌شناسی در این باره نوشته است: «از جنگل‌های ایران تاکنون نقشه‌برداری نشده است و مساحت حقیقی آن معلوم نیست، ولی در باب آنها اطلاعات پراکنده‌ای در پرونده‌های وزارت فلاحت و تجارت و فوائد عامهٔ سابق، وزارت اقتصاد ملی سابق، ادارهٔ کشاورزی سابق و وزارت کشاورزی فعلی موجود است و آنچه مربوط به قبل از سال ۱۳۲۵ است، از نظر من گذشته است.

 

به‌موجب این اطلاعات و بر‌حسب تحقیقاتی که شخصاً در نقاط مختلف کشور کرده‌ام، تخمینی از جنگل‌های کنونی ایران به‌دست آورده‌ام که تصور می‌کنم تقریب آن از بیست در صد تجاوز نکند. طبق این تخمین مساحت جنگل‌های کنونی ایران در حدود ۱۸ میلیون هکتار است.» در اینجا یک نکتهٔ مهم وجود دارد که منظور از جنگل چه نوع عرصه‌هایی است و به تعبیر دیگر چه تعریفی از جنگل مدنظر بوده است؟ ساعی به این نکته توجه داشته و در ادامه آورده است: «قریب ۱۰ میلیون هکتار از این مساحت جنگل واقعی است، یعنی درختان آن گاهی به‌صورت انبوه و گاهی تنک جامعهٔ گیاهی را تشکیل می‌دهد. 

 

بقیه یعنی در حدود هشت میلیون هکتار شامل اراضی جنگلی است که یا به‌شکل بوته‌زارها از درختچه‌ها و بوته‌های جنگلی پوشیده شده و یا اینکه درختان چنان از هم فاصله دارند که از حالت توده یا جامعهٔ گیاهی خارج هستند… . این اراضی اغلب درصورت مراقبت ممکن است به‌صورت جنگل واقعی درآیند.» متاسفانه این دولتمرد دانشمند ایرانی خیلی زود و در ۴۲ سالگی در اثر سانحهٔ هوایی سال ۱۳۳۱ درگذشت و شاهد نخستین عکس‌برداری هوایی از سراسر کشور نشد؛ فعالیتی که از سال ۱۳۳۴ توسط شرکت‌های خارجی آغاز شد و به‌مدت سه سال ادامه داشت. 

 

در نخستین عکس‌برداری سراسری از کشور عکس‌هایی با مقیاس یک پنجاه و پنج هزارم  و نقشه‌هایی با مقیاس یک پنجاه هزارم تهیه شد. این عکس‌ها این امکان را فراهم کرد که آمار دقیق‌تری از مساحت جنگل‌ها ارائه شود. رقم سه میلیون و ۴۰۰ هزار هکتار جنگل‌های شمال حاصل این عکس‌ها است که حدود دو میلیون هکتار آن به قول شادروان ساعی جنگل واقعی و بقیه اراضی جنگلی بوده است. یک دهه بعد، این‌بار توسط گروه پرواز ایرانی عکس‌هایی با مقیاس بزرگتر یعنی یک بیست هزارم از کل کشور تهیه شد که متأسفانه پوشش کاملی از جنگل‌های شمال نداشت. در دههٔ ۵۰ تصاویر ماهواره‌ای (لندست) هم به کشور راه یافت و پوشش گیاهی در آن به رنگ قرمز در تصاویر قابل مشاهده بود.

 

اینک دانش بشری بیش‌ازپیش پیشرفت کرده است و چشم‌های زیادی در آسمان تحولات زمین را زیر نظر دارند! حتی تصاویر ماهواره‌ای از گوشی تلفن همراه مردم جهان به‌آسانی قابل‌مشاهده است، اما با این‌همه هنوز هم آمار دقیق و قابل‌اعتمادی از جنگل‌ها و اراضی جنگلی کشور ارائه نمی‌شود! از آن بدتر دو نهاد دولتی سازمان حفاظت محیط‌زیست و سازمان منابع‌طبیعی بر سر مساحت جنگل‌های شمال کشور اختلاف دارند و این اختلاف نه بر سر چند صد هکتار بلکه بر سر ۴۰۰ هزار هکتار است که در این سطح از دانش بشری و فناوری خارجی و داخلی موجب تعجب و تأسف است. و بالاخره سازمان منابع‌طبیعی در سایت خود مساحت جنگل‌ها، اراضی جنگلی و بیشه‌زارها را براساس مطالعات سال ۱۳۹۷ به میزان ۱۷ میلیون و ۶۰۰ هزار هکتار اعلام کرده است؛ تقریباً مشابه تخمین ۱۸ میلیون هکتار ۸۰ سال قبل شادروان ساعی با این تفاوت که رقم جنگل واقعی را هم ذکر نکرده است! امید است روزی روزگاری آمار دقیق و مورد اعتمادی از مساحت و وضعیت جنگل‌های کشور به تفکیک نوع جنگل‌ها ارائه شود.

به اشتراک بگذارید:





مطالب مرتبط

نظر کاربران

نظری برای این پست ثبت نشده است.

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

بیشترین بازنشر