این روزها پر است از شعار و رقابت برای تصدی­گری کرسی ریاست‌جمهوری کشور. شعارهایی که بارها در دوره‌­های گوناگون و رنگ و لعاب انتخاباتی مرسوم با هدف جلب آراء مطرح و به گوش عموم ملت رسیده است، اما پس از گذار از انتخاب، تغییر مثبت چشم‌گیری در بر نداشته است. بخشی از این شعارها به‌ویژه در چند دورۀ گذشته، در زمینۀ محیط‌زیست صادر می‌­شود. گویا صادرکنندگان هم به‌خوبی اهمیت مسئله را درک  و پیام هشدار در زمینۀ تهدید آیندۀ حیات در ایران‌زمین را دریافت کرده‌­اند.

آمار و اطلاعات منتشرشده در زمینۀ فرونشست­‌های بی‌سابقه در عموم دشت‌­های کشور، بحران­‌های متعدد مربوط به آلودگی روزافزون هوا، آب و فرسایش خاک، ازبین‌رفتن زیستگاه‌­های طبیعی مختلف در کشور و گرداب انقراضی که هرسال تعداد بیشتری از گونه­‌های حیات‌وحش کشور را در خود می‌­بلعد، همگی نشان از توخالی‌بودن شعارها و حاکمیت شرایطی بغرنج برای محیط‌زیست ایران دارد.

علی‌رغم درک اهمیت و صدور شعارهای رنگارنگ، عملکرد سازمان حفاظت محیط‌زیست و توجه به آن از سوی سیاست­‌گذاری‌های راهبردی و کلان، نشان از کم‌اهمیتی و درجه‌چندمی‌بودن این سازمان در روند تصمیم‌­گیری کشور دارد؛ سازمانی که وظیفۀ حفاظت از حدود یازده میلیون هکتار از بی‌­مانندترین و ارزشمندترین مناطق و زیست‌­بو‌‌م‌­های جهان را بر عهده دارد. بدون شک همین مناطق مولد و بکر هستند که با تنوع و گستردگی خدمات اکوسیستمی خود، تضمین و تأمین می‌­کنند حیات پایدار طیف وسیعی از زیست‌مندان، از جمله ساکنین نواحی مختلف کشور ایران را.

خدمات بی‌ ‌جایگزین این نواحی و سایر نواحی کشور ایران، تحت‌عنوان محیطی برای زیست سالم و پایدار می‌­تواند بستر مناسبی برای توسعه از هر نوع باشد. متأسفانه تفاوت در نگاه و عدم درک درست در همین امر، موجب خسارت‌­های غیرقابل‌جبران در پهنای سرزمین ایران شده است. سیاست­‌مداران، محیط‌زیست را مانند سایر مسائل کشور از جمله اقتصاد، اجتماع و … می­‌پندارند؛ درصورتی‌که محیط‌­زیست عملاً بستری برای رشد و بالندگی اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و سیاسی است. تخریب و عدم توجه به آن قطعاً تأثیر مستقیم بر توقف هرنوع توسعه در کشور دارد. در دهه‌­های اخیر، نمونه­‌های فراوانی از عدم توجه کافی به محیط‌زیست و تخریب آن که هزینه‌­های گزاف را به کشور تحمیل کرده شاهد بوده‌­ایم. 

از عدم تأمین حقابۀ اکولوژیکی هامون و گاوخونی و پریشان و ارومیه به بهانۀ توسعه و تولید ثروت گرفته تا نفس‌­های آخر زاگرس و هیرکانی که در حدود نیمی از وسعت آن‌ها در دهه‌­های گذشته با قطع یکسره درختان، کشاورزی کم‌بهره و چرای مفرط و بی‌فایده به تاراج رفته است. از ارس، زاینده‌­رود، سفید­رود و کارون کم­‌رمق و آلوده گرفته تا میش‌مرغ و یوزی که کم‌تر از بیست فرد از آن‌ها در گسترۀ وسیع زیستگاهی ایران باقی مانده است؛ البته شاید از همه مهم‌تر کارشناسان و کنشگران محیط‌زیستی که مهم‌ترین سرمایۀ این عرصه هستند، اما به‌واسطۀ بی­‌توجهی‌­ها، ناعدالتی‌­­ها و عدم وجود آینده‌­ای روشن، بیش‌از هر موجود دیگری از سرزمین ایران درحال مهاجرت هستند. 

ما به‌خوبی می‌­دانیم که حال ایران خوب نیست. ما دیده‌­ایم فرصت­‌های بی‌بدیل ازدست‌رفته­ را و به‌وضوح می‌­بینیم که فرصت زیادی باقی نمانده؛ می‌­دانیم و می­‌بینیم که اگر در اندک‌زمان باقی‌مانده با تمام توان و هم‌دلی به مبارزه با بحران‌­ها و چالش‌­ها نرویم، در آینده‌­ای نه‌چندان دور، بسیاری از زیستگاه‌­ها را ویران، گونه­‌ها را منقرض و تداوم حیات برای ساکنین سرزمین ایران را سخت خواهیم یافت.

اما سرشت ما مانند طبیعت، تلاش سرسختانه و امیدواری است؛ بحران‌­ها و چالش‌­های متعدد و افزایش آگاهی اقشار مختلف جامعه، مسائل مربوط به حوزۀ محیط‌زیست را اکنون به سطح اصطکاک روزمرۀ شهروندان رسانده است و به یکی از مهمترین مطالبات اجتماعی بدل شده است. نقش مردم را باید اساسی‌­ترین نقش و رأی آن‌ها را مهم‌ترین رأی در میان تمامی ذی‌نفعان دانست. امیدواریم در دولت جدید، نظر و رأی مردم نقش اساسی در تصمیم­‌گیری و سیاست‌­گذاری برای اتخاذ رویکردها در محیط‌زیست کشور داشته باشد. چراکه اعتماد، مشارکت و همراهی آن‌ها را باید رمز پیروزی در هر میدانی دانست.

امیدواریم در دولت چهاردهم هر فرد و گروهی که بر کرسی ریاست‌جمهوری تکیه کرد، شرایط خطیر کنونی را نه در شعار برای جلب رأی و رضایت حداقلی، بلکه در واقعیت موجود در عرصه‌­های مختلف و به کمک کارشناسان درک کرده باشد.

امیدواریم بلافاصله بعد از شروع حکم‌رانی، توسعۀ افسارگسیخته و بدون آمایش سرزمین، جای خود را به توسعه‌­ای پایدار با درنظرگرفتن سه رکن اساسی آن یعنی محیط‌زیست، اقتصاد و اجتماع بدهد. 

امیدواریم فرد مورد انتخاب برای ریاست سازمان محیط‌زیست، متعهد و عالم به شرایط بغرنج کنونی باشد و فارغ از هرنوع جبهه­‌گیری سیاسی و بدون دخالت نهادهای نامربوط، شایسته‌سالاری و تخصص را ملاک تعیین تصمیم‌­گیران و فرماندهان میدانی قرار دهد.         

بر کسی پوشیده نیست که دورۀ چهارسالۀ رئیس‌جمهور چهاردهم ایران، نقش مهم‌تری از دیگر رئیس‌جمهورها دارد. دیگر فرصتی برای ازدست‌دادن باقی نمانده است. ما درحال‌حاضر و شرایط کنونی در بسیاری از چالش‌­های پیش‌روی محیط‌زیست کشور، در لبۀ­ پرتگاه سقوط هستیم و اگر با قید فوریت در چهار سال پیش‌­رو به توقف روند نابودی نپردازیم، بدون شک در بسیاری از نواحی ایران با زیست‌بومی معدوم­ شده و سرزمین ورشکسته و متعاقب آن بحران‌­های سیاسی، اجتماعی و اقتصادی مواجه خواهیم بود.