سر ریز شدن سد پیشین یعنی ورود گاندوها (تمساح‌های ایرانی) به رودخانهٔ باهوکلات و میان مردم روستانشین، آیا این موضوع سابقه دارد؟

همواره رژیم آبی رودخانهٔ سرباز که به باهوکلات و خلیج گواتر می‌‌رسد رژیم سیلابی داشته است و گاندو یا تمساح مردابی میلیون‌ها سال پیش از حضور انسان در این مناطق زیست کرده و می‌کند. اما سد پیشین تنها چند دهه است که در این منطقه احداث شده و به‌نوعی دریاچهٔ بزرگ پشت این سد به‌صورت کلی مناسب زندگی گاندو نیست. معمولاً گاندو در هوتک‌ها و آبگیرهای کنار رودخانه که عمق چندانی ندارند زندگی می‌کند. چالش حضور گاندو در چنین زیستگاهی که با طغیان رودخانه بخش‌هایی از روستاهای کرانهٔ رود را به زیر آب می‌برد، امری ناشناخته نیست.

 

چرا گاندوها به جامعهٔ انسانی نزدیک می‌‌شوند؟

معمولاً در دو زمان گاندو به مناطق انسانی نزدیک می‌‌شود. اول، زمانی است که خشکسالی باشد و برای دستیابی به منابع آبی به‌سمت هوتک‌ها (برکه‌های سنتی ذخیرهٔ آب مردمان بلوچ) نزدیک می‌‌شود که اغلب به‌صورت سرگردان ممکن است در حیاط خانه یا مدرسه دیده شود. زمان دوم، همین مواقع طغیان است که به‌دلیل افزایش شدت و عمق آب، گاندو نیز به حاشیهٔ رودخانه پناه می‌‌برد یعنی جایی که ساکنان بومی‌ حضور دارند. در هر دو موقعیت، ازآنجاکه همپوشانی نقاط مورد استفاده وجود دارد، امکان رویارویی انسان و حیات‌وحش بالا می‌رود.

 

 چه  راهکاری را پیشنهاد می‌‌دهید که مردم سیل‌زده درگیر تعارض با گاندوها نشوند و بیش‌ازاین صدمه نبینند؟

 در چنین مواقعی هیچ‌گونه رفتاری از این گونه قابل پیش‌بینی نیست. تنها راهکار مقابلهٔ مستقیم این است که در مواقع مشاهده به ادارهٔ محیط زیست اطلاع داده شود، اما ازآنجاکه منابع آبی بسیار گسترده هستند به‌شکل مؤثری نمی‌‌شود اقدامی‌ انجام داد. ازاین‌رو بیشتر ادارات در این زمان اقدام به اطلاع‌رسانی و هشدار می‌کنند.

 

 دراین سیل چه گونه‌های دیگری ممکن است تعارض با مردم محلی ایجاد کنند؟ به‌عنوان مثال در روزهای اخیر بحث سیه‌مار در شبکه‌های اجتماعی مطرح و خبرهای مرتبط با آن به‌سرعت منتشر شد!

همانطور که می‌دانید دو دسته بارش در بلوچستان داریم. بخشی فصلی است که در زمستان اتفاق می‌‌افتد و بخش دیگر موسمی‌ که ممکن است در فصل خشک حادثه شود. در زمان بارش‌های زمستانه ازآنجاکه خزندگان اغلب به‌دلیل کاهش دما در خواب زمستانی هستند، تعداد قابل‌توجهی از مارمولک‌ها، مارها و لاک‌پشتهای خشکی‌زی در حفره‌ها و در زمان خواب زمستانی هستند. بنابراین، با بروز سیل گروهی از آنها از بین می‌روند. البته باید گفت که پیش‌بینی می‌شود تغییراقلیم‌ با افزایش احتمال تکرار چنین وقایعی می‌تواند در درازمدت جمعیت‌های جانوران را دچار تهدید کند.

 

اگر فارغ از تعارض بخواهید صدمه‌هایی که جمعیت حیات‌وحش از سیل در سیستان‌وبلوچستان می‌بیند را ارزیابی کنید، کدام گونه‌ها آسیب بیشتری می‌‌بینند؟

به‌عقیدهٔ بنده از جنبه‌های متعددی می‌شود تهدیدها را بررسی کرد، اما برای اعلام‌نظر دقیق، مهم است که داده‌هایی را در اختیار داشته باشیم. در حال حاضر مطالعات آنقدر اندک و پراکنده هستند که نمی‌شود فقط براساس اطلاعات جسته‌وگریخته فعلی نظر داد.

 

با توجه به اینکه راه‌حلی برای کاهش این آسیب‌ها وجود ندارد، آیا منطقه به‌لحاظ جمعیت این گونه‌ها دچار نقصان می‌‌شود یا می‌‌تواند خود را در کوتاه‌مدت ترمیم کند؟

 در روند طبیعی جمعیت‌های گروه‌های مختلف نظیر مارها و مارمولک‌ها که از محیط آبی دورتر هستند، به‌نسبت گاندو که توانایی شنا کردن دارد، آسیب خواهند دید؛ اما این آسیب در روند طغیان‌های که در بازهٔ ۱۰ساله اتفاق می‌‌افتند، ناچیز است. اما بروز چنین حوادثی طبیعی به‌صورت متناوب می‌تواند بسیاری از گونه‌ها، به‌ویژه گونه‌های نادر را تهدید کند.