|پیام ما| دو روز؛ دو عدد؛ ۴۶ و سپس ۵۱. این دو عدد فرارسیدن آخرین ماه سال و آمدن بهار را به شیوه خود خبر دادند. می‌پرسید چطور ؟ این اعداد میزان مصرف لحظه‌ای آب در دو تاریخ ۲۸ و ۳۰ بهمن در تهران را نشان می‌دهند. نخست اینکه میزان مصرف لحظه‌ای آب در بیست و هشتمین روز بهمن ۴۶هزار لیتر بوده که معادل مصرف لحظه‌ای آب در تابستان بوده و به فاصله دو روز در آخرین روز از بهمن افزایش ۵هزار لیتری داشته و به ۵۱هزار لیتر در لحظه رسیده است. این اعداد برای دست‌اندرکاران تامین آب هشدار محسوب می‌شود به‌ویژه اینکه هنوز از پشت سر گذاشتن تابستانی طولانی و سخت امسال زمان زیادی سپری نشده اما موعد خانه‌تکانی نوروزی که فرابرسد همه معادلات خبر از آمدن بهار و تابستان می‌دهد و با این میزان مصرف آب نگرانی‌ دوباره چتر خود را می‌گستراند.

تابستان طولانی و سخت امسال چه در تهران و چه در سایر نقاط کشور به سرعت با زمستانی سخت گره خورد. شاید بارش برفی ۲ متری و مدفون شدن خانه مردم در کوهرنگ به جز دردسرهایش نوید تغییر وضعیت منابع آبی به‌ویژه برای اهالی پایین‌دست زاینده‌رود و کارون را بدهد اما ماجرای افزایش عددهایی که از آن گفتیم شیرینی افزایش بارش‌های زمستانی را می‌گیرد و دوباره این موضوع را در خاطرمان تداعی می‌کند که ما همان مردم مصرف‌زده‌ایم و به شدت در مصرف منابعمان رکورد ثبت می‌کنیم. حالا هم رکورد مصرف آب در آخرین روزهای بهمن را ثبت کرده‌ایم تا به استقبال نوروز برویم!
مهمترین مشکل ما در مواجهه با اعداد این است که به سرعت می‌توانند فریبمان بدهد در عین حال که می‌تواند زنگ خطر را هم برایمان به صدا درآورد تا مراقبت بیشتری بکنیم. افزایش اعداد در روزهای اخیر می‌تواند از جنس هشدار باشد و نه از آن جنس که گمان کنیم وضع بارش خوب بوده و حالا دیگر نیازی به مدیریت مصرف نیست. این به غیر از تاکید متخصصان مبنی بر بروز و ظهور نشانه‌های تغییر اقلیم و نمود پدیده‌های حدی است به این معنا که به ناگاه با بروز تابستانی خشک و بی‌آب زمستانی پربارش آمده است. این شدت‌ها در بروز و ظهور فصل‌ها از جمله نشانه‌های شناخت تغییر اقلیم است. پس خبری مثل چیزی که الان مرور می‌کنیم را به خوش‌بینی نخوانید.

فیروز قاسم‌زاده: ظاهراً چنین انتظار می‌رود که شرایط آبی کشور با بارش‌های اخیر به وضعیت نرمال برگشته باشد، در حالی که همواره گفته‌ایم در سومین سال متوالی خشک هستیم. حجم بارش‌ها در کشور کماکان زیر نرمال است

هنوز بارش‌ها کمتر از سابق است
ایرنا در گزارشی نوشت: گرچه مجموع بارش‌های اخیر کشور از ابتدای سال آبی جاری (ابتدای مهرماه) تا ۲۲ بهمن‌ماه به رقم ۱۱۴.۹ میلی‌متر رسیده، میزان ورودی آب به سدهای مهم شرب و کشاورزی با کاهش ۱۱ درصدی نسبت به پارسال همراه است که نشان می‌دهد هنوز بارش‌ها آنچنان که باید تاثیر چشمگیری بر موجودی سدها نداشته است.
وضعیت بارش‌های کشور این روزها به نظر خوب می‌آید اما برآوردها نشان می‌دهد که هنوز با وضعیت عادی فاصله دارد.
بر اساس گزارش اخیر مرکز اطلاعات و داده‌های آب، از ابتدای سال آبی جاری (مهرماه امسال) تا ۲۲ بهمن ماه ۱۱۴.۹ میلی‌متر بارش در کشور اتفاق افتاده که این میزان نسبت به دوره بلندمدت ۵۴ ساله که ۱۲۸.۹ میلی‌متر بارش داشته‌ایم با کاهش ۱۱ درصدی همراه است.
همچنین میزان بارش‌های این مدت نسبت به مدت مشابه در سال آبی پارسال (ابتدای مهر۱۴۰۰ تا آخر شهریور ۱۴۰۱ مقطع ۲۲ بهمن) که ۱۲۹.۵ میلی‌متر بارش ثبت شده داشته‌ایم هم کاهش ۱۱ درصدی یافته است.
این میزان بارش در حالی است که بدانیم ایران دارای اقلیم خشک و نیمه‌خشک بوده و دارای متوسط بارش ۲۵۰ میلی‌متر است که این میزان بارش حدود یک‌سوم متوسط جهانی است.
این در حالی است که متوسط بارش کشور در گذر زمان رو به‌ کاهش بوده است، به‌طوری که میانگین بارش ۵۳ ساله کشور حدود ۲۵۰ میلی‌متر بوده، اما میانگین ۱۳ ساله اخیر به ۲۳۲ میلی‌متر کاهش‌ یافته است.
آخرین وضعیت موجودی و ورودی آب به سدها هم بیانگر آن است که هنوز تاثیر ملموسی این بارش‌ها نداشته است.
بر اساس تازه‌ترین گزارش دفتر اطلاعات و داده‌های آب شرکت مدیریت منابع آب ایران، میزان آب ورودی به سدهای کشور از ابتدای سال آبی جاری (ابتدای مهر) تا ۲۳ بهمن‌ماه حدود ۹ میلیارد و ۶۱۰ میلیون متر مکعب بوده که نسبت به مدت مشابه در سال آبی گذشته ۱۱ درصد کاهش را نشان می‌دهد.
میزان آب ورودی به سدهای کشور در سال آبی گذشته (ابتدای مهر ۱۴۰۰ تا آخر شهریور ۱۴۰۱) طی مهر تا ۲۳ بهمن‌ماه ۱۰ میلیارد و ۷۷۰ میلیون متر مکعب بوده است که مقایسه آن با مدت مشابه سال آبی جاری کاهش ورودی به سدها را نشان می‌دهد.
حجم آب موجود در سدهای کشور از ابتدای سال آبی جاری در حالی به رقم ۲۱ میلیارد و ۶۰۰ میلیون متر مکعب رسیده که این رقم در سال آبی گذشته ۲۱ میلیارد و ۶۵۰ میلیون متر مکعب بوده است.
حجم خروجی آب از سدها نیز از ابتدای سال آبی جاری تا ۲۳ بهمن‌ماه رقم ۷ میلیارد و ۱۲۰ میلیون متر مکعب است، در حالی‌ که این میزان در مدت مشابه سال گذشته ۸ میلیارد و ۴۴۰ میلیون متر مکعب بوده و کاهشی به میزان ۱۶ درصد یافته است.
هشدار مصرف‌زدگی در ۲۸ و ۳۰ بهمن
شرکت آب و فاضلاب تهران در دو گزارش جداگانه از روزهای ۲۸ و ۳۰ بهمن به میزان مصرف لحظه‌ای آب اشاره کرد و نسبت به افزایش و رکوردزنی میزان مصرف حین خانه‌تکانی‌ها هشدار داد. این شرکت درباره مصرف لحظه‌ای آب در ۲۸ و ۳۰ بهمن که اعداد ۴۶ هزار لیتر در ثانیه و ۵۱هزار لیتر در ثانیه ثبت شده است، اعلام کرد: با نزدیک‌ شدن به روزهای پایانی سال و آغاز سنت خانه‌تکانی، میزان مصرف آب تهران در شبانه‌روز گذشته بار دیگر از مرز سه میلیارد لیتر در ثانیه گذشت. در شرایطی که منابع آبی سدهای تهران در پایین‌ترین میزان خود قرار دارند، این حجم مصرف می‌تواند پایداری تامین آب تهران را با چالش‌های جدی مواجه کند. بارش‌های اخیر تهران که اغلب به صورت برف بوده است، هنوز آوردی برای دریاچه سدهای تهران نداشته است و هم‌چنان دایر آب تهران در شرایط شکننده قرار دارد.
این شرکت راهکارهایی را برای مدیریت مصرف آب به شهروندان در ایام خانه‌تکانی توصیه می‌کند:
هنگام خانه‌تکانی، شستن پرده، پتو و فرش‌ها را به خشک‌شویی و قالی‌شویی بسپارید تا از آب تصفیه شده و شرب استفاده نشود.
با استفاده کامل از ظرفیت ماشین‌های لباس‌شویی و ظرف‌شویی و واگذاری شستن فرش‌ها به مراکز قالی‌شویی می‌توان خانه‌تکانی بدون هدررفتن آب انجام داد.
این شرکت همچنین دیروز در گزارشی از افزایش میزان مصرف ‌لحظه‌ای در تهران افزود: حجم مخازن آب شرب تهران با کسری ۴۰۰ هزار متر مکعبی مواجه است و آورد سدها نیز تغییری نداشته است؛ چراکه عمده بارش‌های اخیر در سدها به صورت برف بوده است و فعلا قابلیت تبدیل به رواناب را ندارند. هم‌اکنون حجم سدهای پنج‌گانه تامین‌کننده آب تهران ۲۲۵ میلیون متر مکعب است که در مقایسه با مدت مشابه پارسال ۸۰ میلیون متر مکعب (نزدیک به یک‌سوم) کاهش داشته است.
سومین سال خشک
فیروز قاسم‌زاده، سخنگوی صنعت آب کشور با بیان اینکه سومین سال متوالی خشک را شاهد هستیم، گفت: میزان بارش‌ها کمتر از وضعیت نرمال است و بر اساس آمار وزارت نیرو همچنان ۱۰ درصد نسبت به وضعیت نرمال فاصله داریم.
فیروز قاسم‌زاده افزود: ظاهراً چنین انتظار می‌رود که شرایط آبی کشور با بارش‌های اخیر به وضعیت نرمال برگشته باشد، در حالی که همواره گفته‌ایم در سومین سال متوالی خشک هستیم.
وی ادامه داد: حجم بارش‌ها در کشور کماکان زیر نرمال است و بر اساس آماری که وزارت نیرو ارائه می‌کند، با وجود بارش‌های خوبی که در دی و بهمن دریافت کردیم، همچنان ۱۰ درصد نسبت به وضعیت نرمال فاصله داریم، حتی میزان بارش سال گذشته نیز تحقق پیدا نکرده و نسبت به آن فاصله داریم.
سخنگوی صنعت آب با اشاره به اینکه بارش‌های برف بسیار امیدوارکننده است و در حال حاضر ۲۰ درصد کشور حدوداً پوشش برفی دارد، عنوان کرد: باید بتوانیم عقب‌ماندگی‌هایی که در میزان بارش در پاییز داشتیم را جبران کنیم. وقتی که به عدد متوسط بارش برف نگاه می‌کنیم در آب معادلی که می‌تواند این برف داشته باشد ما نسبت به سال گذشته همچنان ۲۰ درصد کاهش داریم و نسبت به متوسط ۲۱ سال آماری که از پایگاه داده‌های ماهواره‌ای استخراج می‌شود حدود ۳۲ درصد، به عبارت دیگر بیش از ۳۰ درصد با کاهش حجم بارش روبه‌رو هستیم.
همچنین علیرضا ارسطویی، مدیر دفتر بهره‌برداری و نگهداری از تاسیسات آبی و برقابی شرکت آب منطقه‌ای تهران هم در این باره گفت: با وجود اینکه در روزهای اخیر شاهد بارش باران و برف در استان تهران بودیم اما با توجه به اینکه عمده بارش‌ها در بالادست سدها به شکل برف بوده و در حال حاضر به علت برودت هوا تبدیل به رواناب نمی‌شود و تنها برای فصول گرم سال ذخیره می‌شود، کمکی به مخازن سدها نخواهد کرد و آوردی برای رودخانه‌ها در شرایط فعلی نخواهد داشت، در نتیجه لازم است که شهروندان همچنان به موضوع مدیریت مصرف توجه ویژه‌ای داشته باشند.
ارسطویی افزود: مدیریت مخازن سدها و استفاده از تمام پتانسیل‌های آبی توسط شرکت آب منطقه‌ای تهران در دستور کار قرار گرفته و امیدواریم با برنامه‌ریزی‌های صورت گرفته بتوانیم روزهای پایانی زمستان را پشت سر بگذاریم.
ایرنا همچنین در گزارش خود تاکید کرده بر پایه نتایج پژوهشی که به تازگی منتشر شده است ایران در ردیف چهارم و در صدر کشورهایی قرار دارد که با بحران شدید کم‌آبی و از دست دادن منابع آب‌های زمینی روبه‌رو هستند. برآوردهای «موسسه منابع جهان» نشان می‌دهد که ۱۷ کشور جهان، از جمله بسیاری از کشورهای خاورمیانه، با بحران شدید بی‌آبی روبه‌رو هستند و سالانه ۸۰ درصد از منابع موجود آبی خود را مصرف می‌کنند.