روایت ترانهسرا و خواننده لرستانی درباره ترانه کهن «دایه دایه، وقت جنگه» که در فهرست آثار ناملموس قرار گرفت
«دایه دایه» موسیقی حماسی لرستان را به همه شناساند
غلامرضا سبزعلی: این ترانه ماندگار باعث شد، موسیقی لرستان از حدود 100 سال پیش به عنوان موسیقی حماسی در سراسر ایران و حتی جهان شناخته شود؛ ترانهای که آمیختهای از حماسه و شور و عشق و زندگی است
![«دایه دایه» موسیقی حماسی لرستان را به همه شناساند](https://payamema.ir/pubfiles/2023/02/4-7-1.jpg)
۱۷ بهمن ۱۴۰۱، ۹:۱۰
رضا سقایی آن روزهای پیش از انقلاب به هر اجرا و مراسمی که میرفت، «دایه دایه، وقت جنگه» را در برنامه داشت و اجرا میکرد؛ مردم هم به آن علاقه نشان میدادند. غلامرضا سبزعلی، ترانهسرا و خواننده لرستانی به یاد دارد که در شمال ایران اجرایی از آن داشتند و با وجودی که اینترنت و دسترسی آسان به ترانه و آهنگها در آن روزها اصلا نام نشانی نداشت، ولی دایه دایه را میخواندند، با اینکه حتی چندان زبان لری را نمیدانستند.
پیش از سقایی در دهه سی خورشیدی این ترانه معروف طایفه بیرانوند، توسط غلام جمشیدی خواننده لرستانی ضبط شد ولی با افتتاح بیسیم رادیو، از آنجایی که سقایی از همان طایفه بیرانوند برخواسته بود و علاقه خاصی هم به دایه دایه داشت آن را دوباره با تنظیم مجتبی میرزاده اجرا کرد. قصه دایه دایه آنقدری در طایفههای لرستان معروف و عزیز بود که نام بسیاری از جمله علیرضا حسینخانی، رامین دربندی، پیرولی کریمی، حشمت رشیدی، محمد مدبر، حسین فرجی، علیاکبر شکارچی، حسین علیزاده و همچنین گروه عارف در دورههای زمانی مختلف با آن همراه شده است.
در آن زمان لرستان به دلیل محیط جغرافیایی، کوهستانی بودن و در نهایت نبود دسترسی به مرکز، همیشه درگیر جنگهای طایفهای بود به همین خاطر شعرا و آهنگسازان بومی هر اتفاقی که میافتاد درباره آن اثری میساختند ولی از زمان دایه دایه آن روحیه حماسی در موسیقی لرستان بیشتر دیده شد
سال 86 این ترانه با صدای رضا سقایی و تنظیم مجتبی میرزاده در فهرست آثار فاخر موسیقی ایران قرار گرفت و حالا چند روزی است که این ترانه لری در فهرست میراث ناملموس ثبت شده است. حالا غلامرضا سبزعلی به «پیام ما» میگوید که این ترانه به عنوان یکی از آثار شاخص فرهنگ شفاهی لرستان مطرح است: «این ترانه ماندگار باعث شد، موسیقی لرستان از حدود 100 سال پیش به عنوان موسیقی حماسی در سراسر ایران و حتی جهان شناخته شود؛ ترانهای که مانند بسیاری از ترانههای لرستان در واقع آمیختهای از حماسه و شور و عشق و زندگی است، پیش از انقلاب خوانده میشد و در زمان جنگ ایران و عراق هم بسیار شنیده و خوانده میشود و هماکنون نیز در مناسبتهای مختلف اجرا میشود.»
این ترانه مهیج درباره درگیری طایفهای و کشته شدن محمدخان از دو طایفه مهم لرستان است و به اعتقاد این ترانهسرا ضمن اینکه درباره جنگ است، رگههای عارفانه و عاشقانه نیز دارد که در درون انسانهای منطقه لرستان به صورت طبیعی وجود دارد و در این ترانه بیشتر نمود پیدا میکند: «دایه دایه را شعرای محلی لرستان با گویش محلی مختلف و به اشکال متفاوت خواندهاند و حتی بخشهایی به آن اضافه کردند که بر اساس اتفاقی که در گذشته افتاده نیست ولی به قدری زیبا و تاثیرگذار بوده که هر طایفهای آن را به خود ربط داده است. در آن زمان لرستان به دلیل محیط جغرافیایی، کوهستانی بودن و در نهایت نبود دسترسی به مرکز، همیشه درگیر جنگهای طایفهای بود به همین خاطر شعرا و آهنگسازان بومی هر اتفاقی که میافتاد درباره آن اثری میساختند ولی از زمان دایه دایه در واقع آن روحیه حماسی در موسیقی لرستان بیشتر دیده شد.»
از جمله این آثار حماسی که برخی هم تحت تاثیر دایه دایه است، «بمیرم»، «قدمخیر» یا «شیرینجان» است که مانند بقیه آثار مهم موسیقی لرستان توسط چند نفری خوانده و اجرا شده است: «موسیقی لرستان مهیج و در مقام ماهور اجرا میشود. بنابراین از نظر احساسی و روحی خیلی تاثیرگذار و لطیف است.» او معتقد است که موسیقی لرستان را میتوان به عنوان موسیقی ویژه ایران به حساب آورد: «چراکه بیشتر ترانههای اقوام مختلف ایران در شور و دشتی است اما موسیقی لرستان بیشتر در دستگاه ماهور است و حتی دستگاه ماهور در موسیقی مقامی ما هم وجود دارد. حتی من فکر میکنم تپه ماهور را از همین موضوع گرفتند که المانی از موسیقی لرستان باشد.»
برای نخستین بار ترانه «دایه دایه» مشهورترین و پرآوازهترین سروده لری در مقام «سهپا» توسط غلام جمشیدی در دهه سی خورشیدی اجرا شد منتها او بیت «موتورچی یواش برون دالکهام بینم /شیرشه حلال بکم بلکم بمیرم» (راننده یواشتر برو تا مادرم را ببینم/ که شیرش را حلال کند، شاید که مُردم) را به آن اضافه کرد.
سید محمد سیفزاده، پژوهشگر موسیقی هم در مقالهای که سال 97 در نشریه سمیره منتشر شد درباره این ترانه از زندهیاد علیمحمد ساکی محقق، مترجم و شهردار خرمآباد نقل کرده است: «نازی خانم بیرانوند مادر فاضل اسدخان و دیگر نازی دختر حاج عالیخان سگوند هر دو از زنان متهور بودند ولی در شعر دایه دایه درباره نازی خانم سگوند ابیاتی سروده شده است. فرزندان هر دو نازی خانم از شجاعان زمان خود بودند. نازی خانم دختر حاج عالیخان سگوند مشهور به لقب حاجی وزیر و همسر علیمردان خان فیلی است. این تصنیف دایه دایه درباره پسرش محمدخان فیلی سروده شد. بخشهایی از این ترانه کهن و ماندگار سرزمین ایران را که در دهه هشتاد بهعنوان یکی از ماندگارترین ترانههای نواحی ایران شناخته شد و آغازگر شعر بیتی به این مضمون است: «زین برگِم بَوَنیت او مادیونم/ خَوَرمه بوریتو سی هالوونم. ده قلا کردَه وِ در شمشیر وِ دَسِش/ چی طلا برق میزنه لقوم اسوِش» برگردان فارسی: اسب مرا زین کنید تا به میدان جنگ بروم؛ خبر مرگ مرا به داییهایم برسانید. سوار از قلعه بیرون زده و شمشیر به دست اوست؛ لگام اسبش به سان طلا برق میزند.»
غلامرضا سبزعلی، ترانهسرا و خواننده لرستانی هم دراینباره میگوید: «ترانه بر اساس درگیری محلی یکی از سرداران لرستان در گذشته بوده است، در جنگی سمت پشت کوه. در آنجا یکی از سرداران به نام محمدخان که مادرش دختر یکی از بزرگان طایفه طافی لرستان و پدرش یکی از بزرگان طایفه بیرانوند بوده است، کشته میشود. ترانهسرایان وقتی متوجه کشته شدن او میشوند دراینباره شعر میگویند و به زبان لری، لکی و بختیاری خوانده میشود.»
برچسب ها:
دایه دایه، رضا سقایی، غلامرضا سبزعلی، لرستان، موسیقی، موسیقی حماسی
پیشنهاد سردبیر
![مسافران قطار مرگ](https://payamema.ir/pubfiles/2023/11/۶-2-jpg.webp)
مسافران قطار مرگ
مطالب مرتبط
![پایان امداد و نجات در کاشمر](https://payamema.ir/pubfiles/2024/06/دیجیتال-9.jpg)
زلزلهٔ روز سهشنبه ۴ کشته و ۱۱۶ مصدوم برجا گذاشت
پایان امداد و نجات در کاشمر
![ریزش بخشهایی از بناهای تاریخی بعد از زلزله](https://payamema.ir/pubfiles/2024/06/بنای-تاریخی-کاشمر.jpg)
رئیس اداره میراثفرهنگی، گردشگری و صنایعدستی شهرستان کاشمر خبر داد
ریزش بخشهایی از بناهای تاریخی بعد از زلزله
![بحث موشهای تهران بعد از وقوع زلزله جدی است](https://payamema.ir/pubfiles/2024/05/موش.jpg)
رئیس کمیته عمران شورای شهر تهران:
بحث موشهای تهران بعد از وقوع زلزله جدی است
![تعداد قربانیان زلزله ژاپن به ۲۳۶ نفر افزایش یافت](https://payamema.ir/pubfiles/2024/02/62875016-jpg.webp)
تعداد قربانیان زلزله ژاپن به ۲۳۶ نفر افزایش یافت
![امیدهای گمراهکننده برای پیشبینی زلزله](https://payamema.ir/pubfiles/2024/01/صفحه-۶-Flickr-jpg.webp)
پاییز سال ۲۰۲۳ محققان دانشگاه تگزاس با یک الگوریتم هوش مصنوعی، ۷۰ درصد زمینلرزهها را یک هفته پیش از وقوع آنها بهدرستی پیشبینی کردند
امیدهای گمراهکننده برای پیشبینی زلزله
![تعداد جانباختگان زلزله ۷.۶ ریشتری ژاپن تاکنون ۳۰ نفر](https://payamema.ir/pubfiles/2024/01/4954034-jpg.webp)
تعداد جانباختگان زلزله ۷.۶ ریشتری ژاپن تاکنون ۳۰ نفر
![نرخ فرونشست ایران 5 برابر میانگین جهانی](https://payamema.ir/pubfiles/2023/12/3-3-jpg.webp)
نرخ فرونشست ایران 5 برابر میانگین جهانی
![شهرهای ایران لرزان در برابر زلزله](https://payamema.ir/pubfiles/2023/11/5-22-jpg.webp)
مرکز پژوهشهای مجلس میگوید هیچ منطقهای در کشور مقاوم نیست
شهرهای ایران لرزان در برابر زلزله
![ریسکهای زلزله در تهران](https://payamema.ir/pubfiles/2023/11/nJonUYj4JXSn-jpg.webp)
ریسکهای زلزله در تهران
![زمینلرزه زاهدان، تاکنون بیش از ۷۰ مصدوم داشته است](https://payamema.ir/pubfiles/2023/11/4464788-jpg.webp)
مدیرکل مدیریت بحران استانداری سیستان و بلوچستان:
زمینلرزه زاهدان، تاکنون بیش از ۷۰ مصدوم داشته است
نظر کاربران
نظری برای این پست ثبت نشده است.
تبلیغات
وب گردی
- محبوبترین تورهای ترکیه کدامند؟
- حداقل سرمایه برای واردات از دبی: آنچه باید بدانید
- چطور زودتر از همه از پیش فروش قطارها مطلع شویم؟
- چه کسانی نمی توانند مهاجرت کنند؟
- تفاوت رهگیری مالیاتی و کد مالیاتی چیست؟
- نوآوریهای جدید تتر در ارائه خدمات مالی دیجیتال
- عمر باتری آیفون 15 پرو مکس در مقابل سامسونگ اس 24 اولترا
- دوره mba و dba مرکز آموزش های آزاد دانشگاه تهران
- آینده واردات عروسک و اسباب بازی از چین به ایران، پیشبینی و ترندها
- قطار رجا؛ انتخابی امن و راحت برای سفرهای شما بیشتر
بیشترین نظر کاربران
![«آفاق آزادی در سپهر تاریخ» در غیاب زیباکلام](https://payamema.ir/pubfiles/2024/06/کتاب-چرا-شما-را-نمیگیرن.jpg)
«آفاق آزادی در سپهر تاریخ» در غیاب زیباکلام
بیشترین بازنشر
پربازدیدها
1
به نام حیوانات به کام باغوحشداران
2
«بمو» را تکهتکه کردند
3
سوداگران گنج پل تاریخی ۳۰۰ ساله در بابل را تخریب کردند
4
محیطبانها با رد زنی چرخهای موتورسیکلت به شکارچیان رسیدند
5
کبوتر نماد مناسبی برای صلح است؟
دیدگاهتان را بنویسید