آلودگی هوا، خبر اول و تکراری این روزهاست که حالا با گذشت دو هفته از شروع فصل زمستان، هر روز نفس یکی از شهرها یا در برخی مواقع بیش از چند شهر را بند می‌آورد. بررسی‌های «پیام ما» نشان می‌دهد که در فاصله زمانی 7 تا 14 دی‌ماه، 12 مرکز استان آلودگی هوا را در حد شاخص کیفیت ‌هوای ناسالم تجربه کرده‌اند. از این بین تهران و کرج تقریبا هر روز به شدت آلوده بوده‌اند و پس از آن قزوین، سمنان و اهواز، 7 روز از این 8 روز را در آلودگی به سر می‌بردند. طبق قانون با تشدید آلودگی، کمیته اضطرار آلودگی هوا موظف به تشکیل جلسه است تا طبق روال این سال‌ها با افزایش روزهای آلوده در شاخص ناسالم، مدارس و ادارات را تعطیل اعلام کند. البته این اتفاقی است که در تهران بسیار رخ می‌دهد و در برخی موارد دیده شده که در شهرهای دیگر، تصمیم‌های متفاوتی گرفته و رویکردهای دیگری اتخاذ می‌شود. مثلا گاهی آموزش فقط در مقطع ابتدایی غیرحضوری می‌شود. همچنین ادارات در کلانشهر تهران و اصفهان دورکار شدند اما از این خبرها در باقی شهرهایی که آلودگی شدیدی را تجربه می‌کنند، نیست. «پیام ما» با بررسی وضعیت آلودگی هوا در شهرهای کشور، تفاوت این رویکردها را با هم مقایسه کرده است.

پس از اینکه مشخص شد در اجرای قانون هوای پاک، 23 دستگاه کوتاهی کرده و فقط کمتر از 10 درصد این قانون اجرایی شده است، با شدت گرفتن آلودگی هوا و انباشت آلاینده‌ها در شهرهای صنعتی، این موضوع تبدیل به چالشی به گستره یک کشور شد. هر مسئولی یک حرف زد و یکی شهرداری را مقصر و دیگری منابع متحرک را منبع و عامل تنگی نفس این روزها دانست و گفت که مسئولان تقصیری ندارند. مثلا عبدالمطهر محمدخانی، سخنگوی شهرداری تهران در یک برنامه تلویزیونی مدعی شد که شهرداری تهران، وظایفش را در موضوع کنترل آلودگی هوا انجام داده و اضافه کرد: «‌طی یک سال گذشته مجموعه شهرداری تهران تقریباً به تمامی وظایف خود در رابطه با حل بحران آلودگی هوا عمل کرده است. به عنوان مثال مطابق قانون سرانه فضای سبز برای هر شهروند به طور میانگین باید ۱۵ متر باشد که این عدد اکنون در تهران به ۱۵.۴۸ سانتی‌متر رسیده است، در این یک سال و نیم اخیر ما هزار و ۲۵۰ هکتار درختکاری در حومه پایتخت داشته‌ایم و دو پارک بزرگ به همراه تعدادی پارک‌های کوچک (پارک مادر و کودک) افتتاح کرده‌ایم. مطابق ماده ۷ قانون هوای پاک در رابطه با مدیریت ترافیک نیز وظایفی متوجه شهرداری شده است که در این رابطه طی یک سال گذشته مسئله معاینه فنی خودروها به اجرایی شدن طرح زوج و فرد به خوبی توسط مجموعه مدیریت شهری پیگیری شده است. همچنین با پیگیری‌های صورت گرفته 3 هزار اتوبوس فعال در تهران داریم که ۳۰۰ عدد از این دستگاه‌ها با همراهی دولت به ناوگان حمل و نقل عمومی پایتخت اضافه شده است. پیش‌بینی می‌شود ۵۰۰ دستگاه دیگر نیز تا پایان سال با تلاش شهرداری به چرخه حمل و نقل شهری پایتخت اضافه شود. به علاوه در ماه‌های گذشته نیز ۴ ایستگاه مترو افتتاح شده است و تا پایان سال شش ایستگاه دیگر هم افتتاح خواهیم کرد. همچنین با همکاری وزارت کشور روزهای آینده ۶۳۰ دستگاه ون وارد ناوگان حمل و نقل شهری شود.» این مسئول همچنین به نیم بها شدن بلیت وسایل حمل و نقل عمومی در روزهای آلودگی هوا اشاره کرد و گفت که برای اجرایی شدن آن، نیاز به تأیید شورای شهر دارد. سخنگوی شهرداری تهران در ادامه پیرامون مصوبه شورای شهر در رابطه با مسئله نیم بها شدن بلیت وسایل حمل و نقل عمومی در روزهای آلودگی هوای شهر تهران نیز گفت: «در این رابطه کمیته اضطرار آلودگی هوای تهران مصوبه‌ای داشته است که این مصوبه برای اجرایی شدن نیاز به تأیید شورای اسلامی شهر تهران دارد.

در هفته اخیر، ریه‌های ساکنان شهرهای قزوین و سمنان 7 روز، تبریز و اراک و یزد 6 روز، همدان 5 روز و شیراز 4 روز، مشهد ۲ روز میزبان هوای ناسالم برای همه گروه‌ها بود. با توجه به اینکه بیشتر این شهرها صنعتی هستند، احتمال اینکه فعالیت نیروگاه‌ها و کارخانه‌هایی که مازوت می سوزانند، اوضاع هوا را وخیم کرده باشد، وجود دارد

قطعاً با تاییدیه شورا ما نیز زیرساخت‌های اجرایی شدن این وعده را فراهم خواهیم کرد.» هرچند این تصمیمات و اقدامات به ادعای این مسئول انجام شده اما دیروز برابر 14 دی یکی از آلوده‌ترین روزهای کشور بود و تهران در شاخص 169 به معنی هوای ناسالم رای همه گروه‌ها، روز را به پایان رساند. لازم به ذکر است که شاخص کیفیت هوا (AQI) به پنج دسته اصلی تقسیم‌بندی می‌شود. بر اساس این تقسیم‌بندی از عدد صفر تا ۵۰ هوا پاک، از ۵۱ تا ۱۰۰ هوا قابل قبول(سالم) یا متوسط، از ۱۰۱ تا ۱۵۰ هوا ناسالم برای گروه‌های حساس، از ۱۵۱ تا ۲۰۰ هوا ناسالم برای همه گروه‌ها، از ۲۰۱ تا ۳۰۰ هوا بسیار ناسالم و از ۳۰۱ تا ۵۰۰ شرایط کیفی هوا خطرناک است.
5 مرکز استان در وضعیت قرمز
دیروز یکی از آلوده‌ترین روزهای هفته اخیر بود بررسی گزارش‌های سامانه پایش کیفی هوای کشور نشان داد که در شاخص روزانه کیفیت هوا، اهواز با شاخص 175، بدترین هوا را تجربه کرده است. سپس شهروندان قزوین و تهران با شاخص 169، اصفهان با شاخص 166 و کرج با شاخص 162 آلودگی شدیدی را تنفس کرده‌اند. همچنین در هفته اخیر، ریه‌های ساکنان شهرهای قزوین و سمنان 7 روز، تبریز و اراک و یزد 6 روز، همدان 5 روز و شیراز 4 روز، مشهد ۲ روز میزبان هوای ناسالم برای همه گروه‌ها بود. با توجه به اینکه بیشتر این شهرها صنعتی هستند، احتمال اینکه فعالیت نیروگاه‌ها و کارخانه‌هایی که مازوت می‌سوزانند، اوضاع هوا را وخیم کرده باشد، وجود دارد.

با توجه به گستردگی آلودگی هوا در استان‌ها کشور به نظر می‌رسد که با رویکرد کنونی مسئولان، فقط نگرانی بابت مازوت‌سوزی و آلودگی تهران است. در حالی که بسیاری از شهرهای دیگر وضعیت بدتری را از سر می‌گذرانند و در این یک مورد استثناً مثل تهران، هیچ کسی مسئولیت سر و سامان دادن به اوضاع آلودگی هوای شهرهای کشور را به عهده نمی‌گیرد

اهواز، غرق دود و آلاینده بدون دورکاری
خوزستان و به‌ویژه اهواز یکی از مرکز استان‌هایی بود در فاصله 8 روز، 7 روز آلوده بوده است. اما به نقل از ایسنا، با اینکه دیروز پنج ایستگاه سنجش آلودگی هوای این شهر در شرایط قرمز قرار گرفته‌اند اما در این شرایط مدیران استان خوزستان هیچ واکنشی از خود نشان نداده‌اند. همچنین مشخص نیست که جلسه کارگروه اضطرار آلودگی هوا برگزار شده یا نه؟ اگر هم برگزار شده باشد، بدون حضور خبرنگاران بوده است و این در حالی است که تا همین چند وقت پیش در چنین نشست‌هایی خبرنگاران حضور داشتند و می‌توانستند در جریان وضعیت پیگیری‌ها و رسیدگی‌های مربوط به آلودگی هوا قرار بگیرند. با وجود اینکه اهواز دیروز شاخص آلودگی هوای 175 را تجربه کرده است که به معنای هوای آلوده برای همه گروه‌ها است اما مسئولان این شهر برای رفع آلودگی، فقط فعالیت مدارس برخی شهرهای استان خوزستان را روز 12 دی برای سه روز غیرحضوری اعلام کردند و خبری از دورکاری ادارات نبود. این در حالی است که به گفته معاون درمان دانشگاه علوم پزشکی اهواز، از صبح ۱۱ دی‌ماه تا صبح ۱۴ دی‌ماه، یک هزار و ۶۵۵ خوزستانی به دلیل آلودگی هوا با مشکلات تنفسی غیرعفونی و قلبی به مراکز درمانی تابعه این دانشگاه مراجعه کرده‌اند.
8 روز آلودگی وحشتناک در کرج
بررسی‌ها نشان می‌دهد در فاصله زمانی 7 تا 14 دی ماه، کرج در مرکز استان البرز آلودگی شدیدی را تجربه کرده است. طبق بررسی گزارش‌های سامانه پایش کیفی هوای کشور در شاخص روزانه کیفیت هوا، کرج در روز 11 دی، با شاخص 180 بدترین وضعیت آلودگی هوا در از سر گذرانده است. این شهر در سایر روزها هم وضعیت نامطلوبی داشته و دیروز هم شاخص کیفیت هوا به 162 رسیده بود. این اعداد نشان‌دهنده وضعیت هوای قرمز است که افراد مبتلا به بیماری قلبی یا ریوی ، سالمندان و کودکان باید از فعالیت‌های طولانی یا سنگین خارج از منزل خودداری کنند. افراد دیگر باید فعالیت‌های طولانی یا سنگین خارج از منزل را کاهش دهند. به گفته علی سلاجقه رئیس سازمان حفاظت محیط زیست، در استان البرز مازوت سوزی وجود دارد و بعید نیست یکی دلایل آلودگی شهرهای این استان به ویژه کرج هم همین مسئله باشد. پیروی این حجم آلودگی، احمد افضلی سرپرست معاونت هماهنگی امور عمرانی استانداری البرز پیشتر آموزش در همه دانشگاه‌ها و مدارس استان البرز را در روزهای سه شنبه و چهارشنبه، ۱۳ و ۱۴ دی‌ماه، مجازی اعلام کرده بود اما امتحانات نهایی طبق برنامه برگزار می‌شود. همچنین در حاشیه سی و یکمین جلسه کمیته اضطرار آلودگی هوای استان، مهدهای کودک و پیش دبستانی نیز تعطیل شدند. بخشی از کارمندان ادارات استان از جمله زنان باردار، کارمندان زن دارای فرزند دبستانی و یا زیر شش سال، کارمندان بالای ۵۰ سال و کارمندانی که دارای بیماری‌های زمینه‌ای بودند، دورکار شدند. این درحالی است که چنین هوایی برای تمام گروه‌های سنی با هر شرایطی خطرناک است.
ادامه مازوت‌سوزی در حداقل 3 استان
تهران در روز 12 دی، به شاخص 172 رسید و همه به هول و ولا افتادند. دستگا‌ه‌ها از توسعه حمل و نقل عمومی گفتند، رئیس سازمان حفاظت محیط زیست در حاشیه جلسه هیئت دولت در جمع خبرنگاران با وجود پایش‌های ماهواره‌ای که وجود مازوت در تهران را نشان می‌داد گفت: «در اطراف شهر تهران مازوت‌سوزی نداریم چون نیروگاه بعثت مازوت نمی‌سوزاند و در تهران مازوت‌سوزی نداریم.» اما او به راحتی گفت که مازوت‌سوزی در قزوین و البرز وجود دارد. همچنین پیش از این اعضای شورای اسلامی شهر اصفهان در هفتادمین جلسه علنی این شورا، از استفاده سوخت مازوت در صنایع آلاینده اصفهان، خبر دادند. در استان فارس و شهر شیراز هم در صنایع، با هدف کاهش حجم مصرف روزانه گاز در ایام سرد مازوت می‌سوزانند. با توجه به گستردگی آلودگی هوا در استان‌ها کشور به نظر می‌رسد که با رویکرد کنونی مسئولان، فقط نگرانی بابت مازوت سوزی و آلودگی تهران است. در حالی که بسیاری از شهرهای دیگر وضعیت بدتری را از سر می‌گذرانند و در این یک مورد استثناً مثل تهران، هیچ کسی مسئولیت سر و سامان دادن به اوضاع آلودگی هوای شهرهای کشور را به عهده نمی‌گیرد.