پیام ما؛ رسانه توسعه پایدار ایران | غفلت از سازگاری با کم‌ آبی

چهارمحال و بختیاری 15 سال آبی خشک را پشت سر گذاشت و در کوتاه‌مدت هم دورنمای روشنی برای گذر از خشکسالی وجود ندارد

غفلت از سازگاری با کم‌ آبی





غفلت از سازگاری با کم‌ آبی

۲ آبان ۱۴۰۱، ۱۰:۳۰

چهارمحال و بختیاری در سال‌های آبی 15 سال گذشته خشکسالی را تجربه کرده است. چنان که رودخانه ۹۵ کیلومتری بازفت اکنون از سرشاخه‌های کارون نیز بسیار با کم آبی مواجه شده و بستر این رودخانه‌ مهم که روزگاری عشایر کوچ‌رو این استان به سختی از آن عبور می‌کردند در بخش‌هایی به طور کامل خشک شده است. این در حالی است که بنا بر پیش‌بینی‌های اداره‌کل هواشناسی استان، کاهش بارش‌ها و وقوع خشکسالی برای سال آبی جدید ( ۱۴۰۱-۱۴۰۲) نیز تکرار می‌شود. به‌طوری‌که بارش‌های پاییز با تاخیر و از نیمه آذر آغاز می‌شود و به نرمال نمی‌رسد و بارش‌های زمستان نیز در برخی از نقاط استان کمتر از نرمال خواهد بود.

 

معاون توسعه و پیش‌بینی هواشناسی چهارمحال و بختیاری به خبرگزاری ایرنا گفته که علاوه‌بر کاهش بارش‌ها در پاییز و زمستان امسال، دما نیز بین یک تا یک و نیم درجه افزایش پیدا می‌کند که این وضعیت حاکی از آن است که سال خشکی را در پیش خواهیم داشت. به گفته معصومه نوروزی حتی اگر تغییراتی در پیش‌بینی‌ها و داده‌های هواشناسی رخ دهد و بارش‌ها در سال پیش رو به نرمال هم برسد اما کمبود منابع آب به گونه‌ای است که باید همچنان خود را برای سازگاری با خشکسالی آماده کنیم. او افزود: وقوع یک دوره ۱۵ ساله خشکسالی استان را با کمبود بیش از یک هزار و ۵۰۰ میلیمتر معادل بارش‌های سه سال زراعی روبه‌رو کرده است که جبران آن بسیار به سختی امکان‌پذیر است.
به گزارش ایرنا، یک کارشناس حوزه آب و رئیس هیئت مدیره انجمن هیدرولوژی ایران با انتقاد از اینکه برای سازگاری با خشکسالی اقدامات قابل‌توجهی در سطح کشور و استان طی سال‌های گذشته انجام نشده است، گفت: ایران کشوری است که در منطقه خشک و نیمه‌خشک جهان واقع شده و خشکسالی‌های متوالی در دوره‌های مختلف در کشور و استان رخ داده است این در حالیست که این واقعیت را در برنامه‌ریزی‌ها در نظر نگرفته‌ایم.

مدیرعامل آب منطقه‌ای چهارمحال و بختیاری سازگاری با خشکسالی را یک ضرورت دانست و گفت: باید بتوانیم بین عرضه و تقاضای آب در استان تناسب ایجاد کنیم که در همین راستا با مصرف بهینه در بخش شرب و اصلاح الگوی کشت و هدایت کشاورزان به سمت کشت‌های گلخانه‌ای می‌توان پیامدهای خشکسالی را در استان مدیریت کرد

روح‌الله فتاحی افزود: سازگاری با خشکسالی به ما می‌گوید که باید برای ۴۰ تا ۶۰ درصد منابع آب تجدیدپذیر خود برنامه‌ریزی کنیم تا در آینده با مشکل مواجه نشویم اما در سال‌های گذشته ما بیش از حد توان منابع و به ویژه از سفره‌های آب زیرزمینی برداشت کرده‌ایم و همین موضوع سبب شده تا در طول ۳۰ سال اخیر تمامی دشت‌های استان به وضعیت ممنوعه و ممنوعه بحرانی گرفتار شود.
او عملکرد استان در حوضه آبخیزداری و آبخوانداری را ناکافی ارزیابی کرد و گفت: در طول سال‌های گذشته تمام تمرکز استان بر بهره‌گیری از منابع آب زیرزمینی معطوف شده و طرح‌های قابل‌توجهی برای مهار آب‌های سطحی استان اجرا نکرده‌ایم بطوریکه در حال حاضر سطح آب در برخی از دشت‌های استان ۳۰ متر افت کرده است.
عضو هیئت علمی گروه مهندسی آب دانشگاه شهرکرد با طرح اصطلاح «حسابداری آب» به معنای ایجاد تناسب بین منابع و مصارف، عنوان کرد: در گذشته نتوانستیم منابع آب موجود را به خوبی حسابداری کنیم از همین رو با ورشکستگی آب روبه‌رو شده‌ایم. فتاحی با بیان اینکه آب‌های زیرزمینی منبع پایداری به شمار نمی‌رود، تصریح کرد: این در حالی است که در سند آمایش سرزمین استان برای توسعه صنعت و کشاورزی به منابع آب زیرزمینی اتکا شده است از همین رو طرح‌هایی که بر منابع آب ناپایدار متکی شوند بی‌شک استان را به سمت توسعه پایدار هدایت نمی‌کند.
او با اشاره به تدوین طرح سازگاری با کم‌آبی و سند راهبردی آب استان در سال ۱۳۹۳ در مرکز تحقیقات دانشگاه شهرکرد، افزود: اگر این ۲ طرح به مرحله اجرا می‌رسید بی‌شک منابع آب استان در وضعیت بهتری قرار داشت.
در همین حال مدیرعامل آب منطقه‌ای چهارمحال و بختیاری هر چند قبول دارد که برای سازگاری با کم‌ آبی در سال‌های گذشته اقدامات چندانی در استان انجام نشده اما بر این نظر است که این استان از منابع آب سطحی برخوردار است اما بسترهای مناسبی برای بهره‌گیری از آن ایجاد نشده است و همین موضوع سبب شده تا به منابع آب زیرزمینی فشار وارد شود.
فردوس کریمی این وضعیت را به «نبود زیرساخت‌های مناسب» مربوط می‌داند و از تلاش وزارت نیرو برای ایجاد زیرساخت‌هایی نظیر خطوط انتقال آب، مخازن، تصفیه‌خانه و شبکه‌های توزیع آب در استان خبر می‌دهد.
چهارمحال و بختیاری دارای ۱۰ شهرستان با جمعیتی نزدیک به یک میلیون نفر جمعیت است. اما برابر آمار منتشره، ۱۵ درصد از مجموع ۱۰۰ هزار مشترک آب شهری و روستایی چهارمحال و بختیاری پرمصرف هستند. بیش از ۷۰ روستای این استان با جمعیتی بیش از 18 هزار نفر به وسیله تانکر آبرسانی می‌شود. این روستاها در تمامی نقاط استان به ویژه در شهرستان‌های لردگان، خانمیرزا و اردل پراکنده شده‌اند و برخی از این روستاها به سبب خشکیدگی مخازن آب و برخی به سبب نبود خطوط آبرسانی با تانکر آبرسانی می‌شوند.
علاوه بر این شهرهایی در شهرستان‌های شهرکرد، بروجن و بن با تنش آبی روبه‌رو هستند و به ویژه در فصل تابستان با قطعی مکرر آب روبه‌رو شده به طوری که با آبرسانی سیار بخشی از نیاز این شهرها تامین می‌شود.
مدیرعامل آب منطقه‌ای چهارمحال و بختیاری سازگاری با خشکسالی را یک ضرورت دانست و گفت: باید بتوانیم بین عرضه و تقاضای آب در استان تناسب ایجاد کنیم که در همین راستا با مصرف بهینه در بخش شرب و اصلاح الگوی کشت و هدایت کشاورزان به سمت کشت‌های گلخانه‌ای می‌توان پیامدهای خشکسالی را در استان مدیریت کرد.
از آنجا بخش عمده آب کشور به مصرف بخش کشاورزی می‌رسد از همین رو ضرورت اجرای طرح سازگاری با خشکسالی در این بخش از اهمیت بیشتری برخوردار است.
رئیس سازمان جهاد کشاورزی چهارمحال و بختیاری می‌گوید این سازمان از سال‌های اخیر تلاش کرد تا با بهره‌وری در مصرف آب این بخش را با شرایط خشکسالی سازگار کند به‌طوری‌که در سال ۹۸ با مصرف یک میلیارد و ۵۰ میلیون مترمکعب آب ۹۰۰ هزار تن محصول در استان برداشت شده است اما در سال زراعی گذشته (۱۴۰۰-۱۴۰۱) با در اختیار داشتن کمتر از ۷۵۰ میلیون مترمکعب آب بیش از یک میلیون و ۵۵۰ هزار تن محصول تولید کرده است.
حسین برزگر می‌گوید: در طول سال‌های اخیر توسعه کمی در بخش زراعت به ویژه در اراضی آبی نداشته‌ایم بلکه از ۸۷ هزار هکتار اراضی آبی به ۷۸ هزار هکتار کاهش یافته است اما در توسعه باغات در اراضی شیب‌دار افزایش کمی داشته‌ایم.
رئیس سازمان جهاد کشاورزی چهارمحال و بختیاری با اشاره به اهمیت اصلاح الگوی کشت در افزایش راندمان آب در بخش کشاورزی، گفت: اگر بخواهیم این برنامه را به خوبی عملیاتی کنیم باید به معنای واقعی از کشاورز حمایت شود و تحقق این مهم می‌طلبد تا مجلس شورای اسلامی مشوق‌های قانونی برای این منظور درنظر بگیرد. به گفته او، جهش تولید در دیم‌زارها یکی از طرح‌های مهمی است که قرار است در استان چهارمحال و بختیاری و 15 استان دیگر به صورت آزمایشی انجام گیرد. رئیس سازمان جهاد کشاورزی چهارمحال و بختیاری همچنین به اجرای طرح کشاورزی قراردادی در استان اشاره کرد و افزود: این طرح امسال با کشت غلات در استان آغاز شده است و از آنجا که قدرت ریسک‌پذیری کشاورزی را بالا می‌برد و نهاده‌ها از سوی پیمانکار به موقع تامین می‌شود می‌تواند باعث افزایش عملکرد شود.
هرچند بیشتر آب تولیدی کشور در بخش کشاورزی مصرف می‌شود اما سازگاری با خشکسالی در بخش صنعت و شرب نیز اهمیت خاص خود را دارد. استفاده از پساب در بخش صنعت موضوعی است که می‌تواند در سازگاری با کم‌آبی و خشکسالی موثر واقع شود. این در حالی است که از حدود ۳۰ میلیون مترمکعب پساب فاضلاب تولیدی در استان تنها سه میلیون مترمکعب آن به مصرف صنعت می‌رسد. هرچند به تازگی طی قراردادی بین شرکت آب و فاضلاب استان و شرکت شهرک‌های صنعتی، ۱۰۰ لیتر بر ثانیه پساب برای شهرک صنعتی شماره ۱ و ۲ شهرکرد خریداری شده و عملیات اجرایی آن در حال انجام است. در بخش شرب نیز از آنجا که باید آب باکیفیت، سالم و بهداشتی به دست مصرف‌کننده برسد تامین آب در این بخش دارای سختی و حساسیت‌های خاص خود است و می‌طلبد تا در این خصوص نیز مصرف بهینه آب مورد توجه شهروندان قرار گیرد که با این وجود همچنان ۱۵ درصد از مجموع ۱۰۰ هزار مشترک شهری و روستایی چهارمحال و بختیاری پرمصرف هستند. علاوه‌بر آن می‌طلبد تا نسبت به نوسازی و تعویض شبکه فرسوده توزیع آب این استان نیز اقدام شود چرا که به طور متوسط ۳۰ تا ۳۵ درصد مصرف آب در بخش شرب در شبکه‌های فرسوده هدر می‌رود.

به اشتراک بگذارید:





پیشنهاد سردبیر

نظر کاربران

نظری برای این پست ثبت نشده است.

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *