سایت خبری پیام ما آنلاین | سدها در و ضعیت اضطر ار

آمارها از وضعیت نگران‌کننده ذخایر سدهای خوزستان حکایت دارد

سدها در و ضعیت اضطر ار

دیرعامل سازمان آب و برق خوزستان: فقط 4 درصد از حجم مفید مخازن سدهای خوزستان آب دارد داریوش بهارلویی، کارشناس منابع آب: ما ناگزیر دچار تبعات منفی خشکسالی هستیم اما در میزان آسیب‌های ناشی از آن می‌توانیم نقش داشته باشیم و آن را مدیریت کنیم





۸ آذر ۱۴۰۰، ۰:۳۹

بحران تابستان امسال در خوزستان، با وعده‌‌ها و جلسات اضطراری و تشکیل ستادهای مدیریت‌ بحران از سر مردم و مسئولان گذشت. امامسئله آب در خوزستان هنوز حل نشده است. در هفته‌های اخیر آمار و ارقام نگران‌کننده‌ای از وضعیت سدهای استان منتشر می‌شود. همان روزها که خوزستان در گرمای تابستان با بحران آب در هورالعظیم دست به گریبان بود، کارشناسان به رسانه‌ها گفته بودند که خوزستان در پاییز و زمستان شرایط بحرانی‌تری خواهد داشت. اما حالا بحران آب که به استان‌های دیگر تسری پیدا کرده، همه آن هشدارها فراموش شده، خوزستان مانده و سدهایی که خالی است. وضعیت به قدری نگران‌کننده شده که استاندار روز شنبه جلسه ویژه‌ای برای بررسی وضعیت ذخایر سدهای خوزستان تشکیل داده و مدیر توسعه سد و نیروگاه سازمان آب وبرق خوزستان از کسری 10 میلیارد مترمکعبی در سدهای خوزستان خبر می‌دهد.

۶۵ درصد حجم مخازن سدهای کشور خالی است. این آماری است که دیروز مدیرکل دفتر اطلاعات و داده‌های آب کشور اعلام کرده و گفته: «میزان پرشدگی سدهای مهمی چون زاینده‌رود، شمیل و نیان و سفیدرود در شرایط فعلی حدود 14 تا 17 درصد و میزان پرشدگی متوسط مخازن سدهای خوزستان و تهران، طی سال آبی جاری به ترتیب حدود 38 درصد و 20 درصد است. در همین رابطه مدیر توسعه سد و نیروگاه سازمان آب وبرق خوزستان از کسری ده میلیارد مترمکعبی سدهای خوزستان خبر داده و گفته است: «میزان کسری آب سدهای خوزستان همچنان نگران کننده است. تنها در حوزه کارون حدود ۳میلیارد متر مکعب تا پرشدن مخازن سدهای خوزستان کمبود وجود دارد. این عدد برای سدهای حوزه دز، کرخه و مارون نزدیک به 7 میلیارد مترمکعب است. در مجموع 10 میلیارد مترمکعب کسری مخزن وجود دارد.» و فرهاد ایزدجو مدیرعامل سازمان آب و برق خوزستان با اشاره به اینکه بارندگی‌های اخیر سهمی در بهبود وضعیت سدهای استان نداشته‌اند اعلام کرده است: «بارش‌های اتفاق افتاده سبب کاهش نیاز آب کشاورزی و تامین آب اول برخی از کشت‌های منطقه به خصوص در حوضه مارون و جراحی شد اما آورد آب مناسبی به سدها اتفاق نیفتاده و حجم قابل توجهی در مخازن سدها ذخیره نشد و از نظر منابع آب، تنش آبی در خوزستان همچنان پابرجاست و تنها ۴ درصد از حجم مفید مخازن سدهای استان آب دارد»
چندی پیش صادق خلیلیان؛ استاندار خوزستان در خصوص وضعیت منابع آب استان اعلام کرده بود: «با توجه به خشکسالی‌های اخیر خوزستان وضعیت مناسبی ندارد و تراز سدهای استان منفی شده است. آب آشامیدنی برخی از شهرهای استان نیز شور شده و مردم مجبور به استفاده از دستگاه‌های آب شیرین‌کن هستند. برخی از شهرهای استان در تامین آب آشامیدنی دچار مشکل شده‌اند و آبرسانی به برخی از روستاها با تانکر انجام می‌شود» او روز شنبه در جلسه‌ای که برای بررسی وضعیت ذخایر سدهای خوزستان به‌ویژه سد کرخه در استانداری برگزار کرد هم گفت: «در هفته‌های اخیر به دلیل نحوه برداشت از بالادست مشکلاتی برای مناطق پایین دست رودخانه‌های کرخه و همچنین کارون و مارون بروز پیدا کرده است. به منظور حفظ حقابه پایین دست مقرر شد نحوه برداشت آب در مناطق بالادست بر اساس قراردادها و سهمیه تعیین شده باشد و در شهرستان‌های هویزه، حمیدیه و سوسنگرد در جهت بهبود نسبی وضع کشت کشاورزان اقداماتی برای افزایش و تامین میزان آب انجام می‌شود.» برخی کشاورزان در شرایط بحرانی پیش آمده در تابستان از کشت صرف نظر کردند به این امید که کشت پاییزه برای آنها جبران مافات کند، اما حالا باز هم با کمبود آب در سدها روبه‌رو هستند و آبی برای کشت پاییزه آنها تخصیص داده نشده است. به همین دلیل کشاورزان ماهشهری خواستار رهاسازی ۱۰ روزه آب سد مارون برای آبیاری زمین‌های زیر کشت پاییزه پایین دست رودخانه جراحی در حوزه شهرستان ماهشهر شده‌اند. به گفته دبیر اجرایی نظام صنفی کشاورزی و منابع طبیعی ماهشهر: «با توجه به نبود بارندگی موثر و فراگیر در جنوب خوزستان، چنانچه تا یک هفته آینده اقدام به رهاسازی آب سد مارون نشود بذر گندم که در زمین‌ها پاشیده شده به دلیل سرما و نبود آب از بین خواهد رفت» تمام این اظهارات و مرور خبرهایی که از وضعیت کشاورزی و منابع آب خوزستان به گوش می‌رسد نشان می‌دهد پیش‌بینی‌های کارشناسان در خصوص بحران پیش رو در پاییز و زمستان در این استان درست بود و شاید اگر همان روزها نگاهی بلند مدت و آینده‌نگرانه به حل بحران این استان می‌شد، امروز آسیب‌های ناشی از کمبود آب در خوزستان کاهش پیدا می‌کرد.
مسئله آب و تشدید بحران خشکسالی استان‌های بسیاری را درگیر خود کرده و با تبعات بسیاری از منظر اقتصادی و اجتماعی همراه بوده، اما راهکار عبور از این بحران چیست؟ داریوش بهارلویی، کارشناس آب در گفت‌و‌گو با «پیام‌ما» در پاسخ به این سوال می‌گوید: «ما در حال حاضر با دو موضوع در زمینه منابع آب کشور روبرو هستیم، یک موضوع بحران خشکسالی و دیگری بیماری مزمنی به نام کم‌آبی است -که بحران خشکسالی به آن دامن زده- برای کاهش آسیب‌ها و خسارات هر کدام از این شرایط برنامه‌های کوتاه‌مدت و بلند‌مدتی می‌توان داشت. در شرایط فعلی برای کاهش آسیب‌های بحران خشکسالی می‌توانیم گام‌هایی برداریم و میزان صدمات ناشی از خشکسالی را کاهش دهیم. چرا که وقتی دچار پدیده‌ای مثل خشکسالی هستیم، نمی‌توانیم پیامدها و خسارات ناشی از آن‌را به صفر برسانیم. اما اقدامات تعدیل کننده می‌توان آثار و تبعات این پدیده را کمتر کند. از جمله کاهش سطح کشت، این کمک می‌کند که میزان منابع و مصارف تا حدودی تعدیل شود. در این فصل در اغلب مناطق خوزستان گندم کشت می‌شود، ما در شرایط فعلی نمی‌توانیم صد درصد اراضی را زیر کشت ببریم. بنابراین با توجه به برآوردی که از میزان منابع آبی که در اختیار دارید بر اساس آن در مورد سطوح کشت بازنگری صورت گیرد. در این مسیر باید کشاورزان را هم آگاه کرد که در این روند تعدیل همراه مسئولان باشند.» او معتقد است براساس میزان آب قابل تامین، سطوح کشت هر منطقه باید مشخص شود. ضمن اینکه کشت محصولاتی از قبیل کلزا و چغندر قند در سال آبی پیش رو ممنوع شود.
بهارلویی در مورد مشوق‌ها و حمایت‌های دولتی معتقد است در شرایط بحرانی می‌توان کشاورزان و اقشار آسیب‌پذیر را در مقابل آثار ناشی از خشکسالی حمایت کرد. اما مسئله بعدی تامین آب شرب است که بهارلویی در خصوص مدیریت در این زمینه معتقد است: «در بعضی مناطق با اقدامات ساده مهندسی، می‌توان برخی برداشت‌ها را مدیریت کرد. نباید منتظر بمانیم مردم دچار بحران شوند بعد برای آب‌رسانی به آنها به دنبال راهکار باشیم» این کارشناس آب معتقد است صنایع هم تا جایی که ممکن است باید صرفه‌جویی‌هایی را داشته باشند. ما نمی‌توانیم در خشکسالی مثل مقاطع نرمال آب را به بخش‌های مختلف تخصیص دهیم، به همین دلیل برای عبور از بحران موجود همه بخش‌ها باید در مدیریت وضعیت سهیم شوند.
بهارلویی در مورد نگاه بلندمدت به مسئله آب در این منطقه به توانمندسازی جوامع محلی و اقداماتی در جهت تنوع محصولات کشاورزی اشاره کرده و معتقد است تک محصولی بودن کشاورزان را در شرایط مشابه شرایط فعلی دچار بحرانی جدی می‌کند چون راه دیگری ندارند، اما اگر در بلند مدت برای این موضوع تدبیری اندیشیده شود در مواقع بحرانی کنترل و مدیریت شرایط بهتر صورت می‌گیرد.
در کنار مشکلاتی که وضعیت سدهای خوزستان در زمینه تامین آب شرب، حقابه کشاورزی و صنایع ایجاد می‌کنند، نگرانی دیگری هم در این خصوص وجود دارد و آن اینکه این سدها اغلب نیروگاهی بوده و در تولید برق سهیم هستند و خالی شدن آنها می‌تواند در این زمینه هم مسائلی را به وجود آورد. بهارلویی در این زمینه می‌گوید: «ما نمی‌توانیم تمام تبعات را از بین ببریم، اما می‌توانیم با اقداماتی آسیب‌ها را به حداقل برسانیم. سدهای خوزستان به ویژه در زمان‌های پیک مصرف نقش موثری در زمینه تولید انرژی دارند. اگر این ذخایر کاهش پیدا کند و توان تولید برق نداشته باشند، یکی از راه‌ها می‌تواند واردات برق است. و راهکار مهمتر دیگر مدیریت مصرف در بخش صنعتی و خانگی است. ما راهی نداریم یا باید تولید را افزایش دهیم یا مصرف را کاهش دهیم. ما در حال حاضر به هیچ شکلی توان افزایش تولید را نداریم پس ناگزیر به رو آوردن به کاهش مصرف هستیم. این کاهش مصرف می‌تواند در تدابیری که برای کاهش هدر رفت انرژی در شبکه توزیع به کار گرفته می‌شود هم در نظر گرفته شود»
این کارشناس منابع آب با تاکید بر اینکه شرایط خشکسالی گذراست و وابسته به نوسانات اقلیمی است می‌گوید: «این شرایط پایدار نیست، اگر بارندگی داشته باشیم از این بحران عبور خواهیم کرد، اما موضوع مدیریت آب یک موضوع بلند مدت است که همواره باید مورد توجه قرار دهیم. ما در زمینه آب دچار بحران هستیم و گریزی از آن نداریم. ما ناگزیر دچار تبعات منفی خشکسالی هستیم اما در میزان آسیب‌های ناشی از آن می‌توانیم نقش داشته باشیم و آن را مدیریت کنیم» خوزستان، اصفهان، چهارمحال و بختیاری، یزد، سیستان‌وبلوچستان، خراسان جنوبی و…. مسئله آب محدود به یک منطقه و استان و شهر نیست. حل آن هم نیازمند عزم و برنامه‌ای ملی است، نگاهی بلند مدت و اصولی که از راهکارهای کوتاه‌مدت و پروژه‌های غیراصولی فاصله داشته باشد. پروژه‌هایی که نه تنها مسئله‌ای را حل نمی‎کنند که به مشکل دیرینه آب در کشور دامن می‌زنند.

به اشتراک بگذارید:





مطالب مرتبط

نظر کاربران

نظری برای این پست ثبت نشده است.

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *