فرونشست زمین هر روز ابعاد گستردهتری پیدا میکند اما همچنان راهکاری برای مهار و کاهش آسیبهای آن ارائه نشده است
مقابله با فرونشست زمین بودجه ندارد
مدیر بخش زلزله مرکز تحقیقات مسکن و شهرسازی: در تمام دشتهای کشور فرونشست داریم. ۴۱۰ دشت شرایط بحرانی دارند
۱۸ آبان ۱۴۰۰، ۰:۰۰
فرونشست زمین امروز دیگر پدیدهای نیست که در دشتهای کشور و با تصاویر هوایی بتوان عمق فاجعه بروز آن را نشان داد. این پدیده حالا دیگر به حریم مناطق مسکونی، زیرساختهای حملونقل، فضاهای شهری و محدودهها و بافتهای تاریخی شهرها خزیده. این موضوع نشان دهنده پیشروی پدیدهای است که هم میتواند علت بروز مشکلاتی باشد و هم خود معلول علل دیگری است. فرونشست زمین، این پدیده غیرقابل پیشبینی که بسیاری آن را زلزله خاموش مینامند، هر لحظه ممکن است زیرپای ریل راهآهن یا بنایی تاریخی یا باند فرودگاه و پارکینگ خانهای را خالی کند. این خالی شدن زیر پای زمین نتیجه تخلیه ذخایر حیاتی زمین است که با بیمبالاتی و بدون برنامه و نظارت از آنها برداشت شده تا چرخ توسعه بچرخد. حالا تبعات آن بیمبالاتیها مصادیق توسعه را تهدید میکند.
روزگاری فروچالهها و شکافهای ناشی از فرونشست در دشتهای کشور کارشناسان را نگران کرده بود، حالا اما زیرساختهای شهری با این پدیده روبهرو شدهاند و بیش از همیشه موضوع پیامدهای اقتصادی فرونشست اهمیت پیدا کرده و برای مردم ملموس شده است. مطالعات علوم اجتماعی نشان میدهد مردم بر اساس درکی که از خطرات دارند، نسبت به آن واکنش نشان میدهند. برجسته بودن خطرات در ذهن مردم احتمال پاسخ به آن را افزایش میدهد. کفشکنی چاههای کشاورزی در نقاط مختلف و آمار قابل توجه چاههای غیرمجاز از سویی نشان دهنده مشکلات شدید معیشتی در میان این قشر و از سویی بیانگر این است که درک صحیحی از زلزله خاموشی که تمام مناطق کشور را تهدید میکند وجود ندارد. از طرفی مدیریت صحیح منابع آب در کشور موضوعی است که در طول دههها موجب بروز این شرایط شده است. حالا به گفته کارشناسان حل این مشکل دههها زمان میطلبد، بنفشه زهرایی، دبیر کارگروه ملی سازگاری با کمآبی در گفتوگویی که با اقتصاد آنلاین داشته اعلام کرده است: «بیش از 50 سال است که افت آب زیرزمینی داریم، آغاز این پدیده از دهه 40 در کرمان بود. نمیشود انتظار داشت این مشکل را در عرض چهار سال حل کنیم. با برنامههای موجود سازگاری با کمآبی حداقل 50 سال زمان میبرد تا کاهش برداشتی که در اثر برنامههای سازگاری اتفاق میافتد، منجر به احیای تعدادی از آبخوانهای کشور شود. در کشور 83 آبخوان داریم که تا سال 1450 قابل احیا نیستند و انتظار میرود بحث فرونشست آبخوانها را تا حد زیادی از دسترس خارج کند»
این پدیده تبعات بسیاری دارد. زیرساختهای توسعه که برای ساخت بسیاری از آنها به منابع زیرزمینی و آبهای سطحی متوسل شدهایم حالا در معرض خطر هستند. کارخانههای صنعتی، ساختمانهایی که برای گودبرداری و ساخت چند طبقه زیرزمین، چاهها و قناتهای حوالی خود را خشکاندهاند و بسیاری مصادیق دیگر توسعه، در معرض خطر فرونشست قرار دارند. فریبرز ناطقی، کارشناس مهندسی سازه، زلزله و مدیریت بحران در خصوص بیتوجهی مستمر به این پدیده در طول سالها معتقد است: «ایران در حال گذراندن یک دوره خشکسالی شدید است که این امر باعث شده تا برای مدیریت منابع آبی دقت کافی انجام نشود. منظور از دقت ناکافی این است که مسئله فرونشست هیچ زمانی برای مدیران بخش آب مساله حائز اهمیتی نبوده است. در حال حاضر هم به اندازه کافی مورد توجه قرار نمیگیرد. پدیده فرونشست مثل سایر خطرات با ریسک بالا قابل رویت نیست. تصور کنید فاصله 90 کیلومتری بین کرج تا قزوین یک پهنه وسیعی دارد که هر سال دچار فرونشست میشود که این مساله با چشم قابل رویت نیست مگر در مناطقی که به دلیل ساختار فیزیکی خاک و برداشت آب زیرزمینی نامتقارن، تَرَکی روی زمین دیده شود. همین که این پدیده قابل رویت نباشد، خطر این پدیده را بیشتر میکند. اگر با اهمال کاری باعث گسترش فرونشست در شهرهای کشور شویم، لولههای گاز، آب و برق شهری و حتی لولههای انتقال نفت و فونداسیون ساختمانها با مشکل مواجه میشود و شدت این پیامدها به حدی است که کنترل آن از دست همه مدیران شهری خارج میشود و باعث وقوع یک زلزله آرام میشود که به تدریج شهر را فرو میریزد. تا همین امروز هم بعضی از زیرساختهای شهری از این پدیده آسیب دیدند که به مرور زمان و در یک بازه زمانی 10 ساله، این آسیبها شدیدتر هم میشوند» زمین زیر پای شهرها و دستهای کشور بیصدا و آرام در هم فرو میرود و تشنگی امانش را بریده است.
وقتی سخن از فرونشست در تمامی دشتهای کشور است، معنای آن این است که فرونشست در کمین لولههای گاز، شبکه توزیع آب، دکلهای برق، زیرساختهای ارتباطات و حملونقل، ساختمانها و بناهای مسکونی، تجاری و صنعتی است. آسیب به هر کدام از این موارد تاثیر مستقیم بر اقتصاد کشور دارد. زمینهای کشاورزی که در نتیجه تخریب آبخوانها غیرقابل کشت میشوند، تخریب محیط زیست، تخریب بناهای تاریخی، مهاجرت، تخلیه مناطق روستایی و بخشهایی از مناطق شهری، آسیبهای اقتصادی به افراد، سازمانها و بخشهای مدیریت شهری و بسیاری آسیب دیگر همه میتواند از پیامدهای اقتصادی فرونشست زمین باشد. پدیدهای که با تخلیه آبخوانها و تخریب محیط زیست، در بلندمدت میتوان خطرات ناشی از سیل و پدیدههای حدی را هم افزایش دهد. از آنجا که کشور این روزها با آثار تغییر اقلیم هم روبهرو است، میتوان عواقب این پدیده را بسیار عمیقتر از آن است که مدیران تصور میکنند. مدیرانی که به دنبال کفشکنی چاهها و بهرهبرداری از آبهای ژرف هستند و تامین آب در کشور بدون اندیشیدن به راهکارهای علمی و آزموده شده، برای بهرهبرداری پایدار از منابع آب هستند.
دیروز علی بیتاللهی مدیر بخش زلزله و خطرپذیری مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی، در نشست بررسی وضعیت فرونشست در ایران و جهان و راهکارهای مقابله با آن که در اصفهان برگزار شد گفت: «تدوین مقررات ملی کاهش خطر فرونشست زمین در ایران نقطه شروع برای کنترل فرونشست است. اما هنوز مقررات ملی برای فرونشست زمین نداریم و در مقررات موجود عمدتا رویکرد زلزله داریم، حتی فرونشست در مقررات ملی دیده نشده است. تاکنون بودجهای در این زمینه تخصیص داده نشده، در حالی که یک کار میدانی دقیق نیازمند اندازهگیری و هزینهگذاری است که متاسفانه هنوز انجام نشده است» بیتاللهی با اشاره به گستردگی پدیده فرونشست زمین گفت: «تدوین این مقررات در سه بعد قابل انجام است. بعد اول کنترل خطر است یعنی کارهایی انجام دهیم تا وقوع فرونشست را کنترل کنیم، بُعد دوم کنترل آثار فرونشست زمین است، در این زمینه دشت مهیار یک نمونه کلاسیک است که در دنیا میتواند بررسی شود. شکافهای فرونشست را میتوان کنترل کرد. روشهایی در نیوزلند، آمریکا، انگلیس و کشورهای مختلف انجام شده تا شکافها و ساختمانها به ویژه به ساختمانهای تاریخی سرایت نکند. بعد سوم تابآوری المانها است، یعنی علاوه بر کنترل فرونشست و آثار آن مثل شکافها و نشستها و … چه اقدامی میتوانیم برای تابآوری انجام دهیم و سیستمهایی طراحی کنیم تا گسیختگی و آثار محیط زیستی نداشته باشد.»
بیتاللهی با تشریح وضعیت منابع آب در کشور گفت: «از ۳۰ حوضه آبریز کشور، ۲۹ حوضه دچار فرونشست شده است. البته این بحران فقط مربوط به کشور ما نیست و طیف جهانی دارد. اما کشور ما یک سوم میانگین جهانی بارش و سه برابر تبخیر دارد و به شدت کشور کم آبی هستیم. به طور متوسط از یک هکتار باغ پسته در کشورهای پیشرفته ۱۳ تن محصول برداشت می شود، در حالی که در کرمان از یک هکتار زمین یک تن محصول برداشت میشود. این موضوع روی اقتصاد ما تاثیر میگذارد» مدیر بخش زلزله مرکز تحقیقات مسکن و شهرسازی در نشست دیروز در شهر اصفهان گفت: «۸ میلیون هکتار اراضی زراعی در کشور داریم که در تمام آن فرونشست زمین اتفاق افتاده است. ۳۸۱ سایت توسط گروه های مختلف از نظر فرونشست زمین مطالعه و مشخص شده حدود ۱۰ سانتیمتر در سال در کشور فرونشست زمین داریم. در حال حاضر حدود ۳۵ درصد از اراضی کشور به شدت خشک است. با این حال ۶۶ درصد از آب کشاورزی ما از آب زیرزمینی تامین میشود.»
بیتاللهی با اشاره به اینکه در زمانی که درگیر آثار و تبعات زلزله بودیم، دنیا به فکر پیامدهای تغییر اقلیم بود، تاکید کرد: « به عنوان کسی که درگیر این موضوع هستم میگویم وسعت اثر تغییرات اقلیمی و فرونشست زمین، میلیونها برابر زلزله است. زلزله بعد تخریبی و تلفات جانی برای مردم دارد. اما فرونشست زمین مثل چربی خون که اندک اندک در رگها جمع میشود محسوس نیست تا به حد بحرانی برسد و آن زمان دیگر متاسفانه غیرقابل بازگشت است. تغییرات اقلیمی و خشکسالی باعث فشار بیشتر بر آبخوانها شده است. شرایط اقلیمی و افت و فشار آبهای زیرزمینی کشور ما را دچار حالتی کرده که در همه دشتهای کشور فرونشست داریم و در ۴۱۰ دشت شرایط بحرانی اعلام شده است» فرونشست زمین پدیدهای چند وجهی است که این روزها سراسر کشور را در معرض تهدیدی جدی قرار داده است، اما هنوز راهکاری برای کاهش آسیبها و یا کنترل آن تدوین و مصوب نشده است.
پیشنهاد سردبیر
مطالب مرتبط
![مرگهای تکراری](https://payamema.ir/pubfiles/2024/06/معدن-2.jpg)
ظرف دو ماه گذشته ۴ کارگر در ۴ حادثه در معادن زغال سنگ کرمان جانباختهاند
مرگهای تکراری
![نگاههای منتظر به معدن فروریخته](https://payamema.ir/pubfiles/2024/06/معدن-شازند.jpg)
گفتوگوی «پیام ما» با بستگان کارگران مفقودشدۀ معدن شازند اراک
نگاههای منتظر به معدن فروریخته
![صدای جمهور آمد](https://payamema.ir/pubfiles/2024/06/دیجیتال-15.jpg)
چهاردهمین انتخابات ریاستجمهوری با مشارکت ۴۰ درصدی برگزار شد
صدای جمهور آمد
![واکاوی مسئلهٔ اقدام به خودکشی درمانگران](https://payamema.ir/pubfiles/2024/06/باشگاه-اندیشمندان.jpg)
در نشست علمی «خودکشی درمانگران: نگاهی بینرشتهای» صورت گرفت
واکاوی مسئلهٔ اقدام به خودکشی درمانگران
![معمای آتشفشان «تفتان»](https://payamema.ir/pubfiles/2024/05/دیجیتال-9.jpg)
کارشناسان و مسئولان در مورد احتمال همیشگی فوران تفتان اتفاقنظر دارند
معمای آتشفشان «تفتان»
![بارش برف و باران امروز ادامه دارد](https://payamema.ir/pubfiles/2024/01/برف-jpg.webp)
بارش برف و باران امروز ادامه دارد
![انسداد راه دسترسی ۱۶۰ روستای لرستان](https://payamema.ir/pubfiles/2024/01/دیجیتال-4-jpg.webp)
۲۲ استان کشور تا پایان هفته بارش برف و باران سنگین را تجربه میکنند
انسداد راه دسترسی ۱۶۰ روستای لرستان
![اکوسیستم استارتاپی عامل آشتی کسبوکاری مردم و نوآوران](https://payamema.ir/pubfiles/2023/12/photo1702386552-jpeg.webp)
گزارش «پیام ما» از نشست بررسی کاربرد فناوریهای نوین در صنایع خلاق
اکوسیستم استارتاپی عامل آشتی کسبوکاری مردم و نوآوران
![مسافران قطار مرگ](https://payamema.ir/pubfiles/2023/11/۶-2-jpg.webp)
گروهی از زنان مکزیک جان خود را برای رساندن غذا به مهاجران به خطر میاندازند
مسافران قطار مرگ
![چتر سیاه بر آسمان اهواز](https://payamema.ir/pubfiles/2023/11/۳-jpg.webp)
دود نیشکرهای سوخته هوای خوزستان را آلوده کرد
چتر سیاه بر آسمان اهواز
نظر کاربران
نظری برای این پست ثبت نشده است.
تبلیغات
وب گردی
- حداقل سرمایه برای واردات از دبی: آنچه باید بدانید
- چطور زودتر از همه از پیش فروش قطارها مطلع شویم؟
- چه کسانی نمی توانند مهاجرت کنند؟
- تفاوت رهگیری مالیاتی و کد مالیاتی چیست؟
- نوآوریهای جدید تتر در ارائه خدمات مالی دیجیتال
- عمر باتری آیفون 15 پرو مکس در مقابل سامسونگ اس 24 اولترا
- دوره mba و dba مرکز آموزش های آزاد دانشگاه تهران
- آینده واردات عروسک و اسباب بازی از چین به ایران، پیشبینی و ترندها
- قطار رجا؛ انتخابی امن و راحت برای سفرهای شما
- حضور خوشبخت در نمایشگاه آگروفود ۱۴۰۳ بیشتر
بیشترین نظر کاربران
![«آفاق آزادی در سپهر تاریخ» در غیاب زیباکلام](https://payamema.ir/pubfiles/2024/06/کتاب-چرا-شما-را-نمیگیرن.jpg)
«آفاق آزادی در سپهر تاریخ» در غیاب زیباکلام
بیشترین بازنشر
پربازدیدها
1
به نام حیوانات به کام باغوحشداران
2
«بمو» را تکهتکه کردند
3
سوداگران گنج پل تاریخی ۳۰۰ ساله در بابل را تخریب کردند
4
محیطبانها با رد زنی چرخهای موتورسیکلت به شکارچیان رسیدند
5
کبوتر نماد مناسبی برای صلح است؟
دیدگاهتان را بنویسید