سایت خبری پیام ما آنلاین | ناچار به ساز گاری با کم‌آبی

در نشست «پیام ما» با مدیران و کارشناسان حوزه آب مطرح شد

ناچار به ساز گاری با کم‌آبی

قائم مقام وزیر کشاورزی: ما نیاز به حکمرانی جدیدی برای آب داریم مدیریت آب باید از دست مدیران دولتی خارج شود و مردم به بازی گرفته شوند بنفشه زهرایی، دبیر کارگروه ملی سازگاری با کم آبی: امیدوارم در دولت‌های بعدی طرح‌های سند سازگاری دنبال شود.





۲۵ خرداد ۱۴۰۰، ۰:۰۶

برنامه سازگاری با کم‌آبی در سال 96 در دولت به تصویب رسید بر اساس این برنامه استان‌های مختلف در کشور شروع به نوشتن برنامه‌های استانی برای سازگاری با کم‌آبی کردند تا میزان مصرف متناسب با منابع آب هر استان شود. در این میان برخی کارشناسان هم انتقاداتی را به این برنامه وارد کردند. در کلاب‌هوس روزنامه «پیام‌ما» این انتقادات و نظرات با متولیان تدوین این برنامه در میان گذاشته شد. برخی از کارشناسان منتقد اعتقاد داشتند ما با ورشکستگی آب روبه‌رو هستیم و نیاز است که برنامه جدی‌تری در این زمینه تدوین شود. تعدادی دیگر در مورد ضمانت اجرایی این برنامه نگران بودند و الزام اجرای آن را نقطه ضعف این برنامه می‌دانستند چرا که در قانون جامع آب هم نامی از کمیته سازگاری با کم‌آبی برده نشده است.
عده‌ای دیگر فعالیت جزیره‌ای وزارت نیرو رو مانعی بر سر راه اجرای این برنامه می‌دانستند و معتقد بودند اجرای این برنامه در وزارت نیرو هم تعارضانی را به وجود می‌آورد. به طور کلی سرنوشت این برنامه نگرانی کلی علاقه‌مندان کارشناسان و حتی تدوین‌گران این برنامه بود که در کلاب‌هوس «پیام‌ما» به آن پرداخته شد.

| احمدرضا لاهیجان‌زاده |
معاون محیط زیست دریایی سازمان حفاظت محیط زیست

سند سازگاری با کم‌آبی نکات مثبت و همچنین نقصان‌هایی دارد.
در مورد نکات مثبت باید گفت که به عنوان سند بالادستی بر اساس مصوبه دولت یکی از وزارت‌خانه‌های درگیر در آن وزارت نیرو است که در گذشته و تاکنون مدیریت آب را بر عهده داشته است و اکنون به نظر می‌آید این متولی متوجه مسائل وخیم شده آب شده است.
برای تدوین این سند وضعیت منابع و مصرف آب با دقت خوبی در استان‌ها مشخص شد در هر استان جلسات زیاد کارشناسی برگزار شد و بر روی اعداد در استان‌ها توافق حاصل شد.
سند سازگاری با کم‌آبی تصویری روشن از آینده‌ای تاریک را مشخص کرده است.
در مورد مشکلات این سند هم باید گفت که تکلیفی برای دستگاه‌ها وجود ندارد. مثلا گفته شده تا 1406 هر دستگاه باید به میزان مصرف تعیین شده برسد اما در آن دستگاه برنامه مشخصی برای رسیدن به این عدد وجود ندارد.
همچنین مشوق‌هایی برای کشاورزان و صنعت برای کاهش مصرف دیده نشده است.

| کامران داوری |
استاد دانشگاه فردوسی مشهد

بخش اساسی راه‌حل مساله آب ایجاد حکمرانی محلی با مشارکت جدی مردم و کنشگران محلی است. در خراسان رضوی در سال 89 تا 90 رویدادهایی با عنوان شب آب برگزار شد که در مورد مباحث مغفول مانده آب بود. در سال 92 فعالیت «تدبیر آب» مشهد شکل گرفت که فعالیتی برای همفکری بود و به چشم‌انداز و راهبردهایی برای پیاده‌سازی سازگاری و تعادل در منابع و مصارف آب می‌پرداخت و سپس شورای حوضه کشف‌رود شکل گرفت. البته شورای حوضه از سوی وزیر وقت به خوبی پیگیری نشد اما ما کار خود را ادامه دادیم.
ما مدام در زمینه آب در حال تغییر رویکرد هستیم اما متاسفانه در تغییر رویکرد بازخوانی گذشته را به خوبی انجام نمی‌دهیم.
ما هم درسال‌های خشک و هم در سال‌های تر آسیب می‌بینیم و حالا سند سازگاری با کم‌آبی ما را برای حل این مسائل امیدوار کرده است.
ما از کسانی که در وزارت نیرو کار می‌کنند انتظار داریم این اعتقاد که قوانین و بودجه‌ها همین است و تغییری نمی‌کند را کنار بگذارند و به لایه‌های بالای مدیریتی فشار بیاورند تا به آنچه مدیریت آب در کشور به آن نیاز دارد، برسیم.

| بنفشه زهرایی |
مدیر‌کل دفتر مدیریت مصرف و ارتقای بهره‌وری آب و آبفا برنامه سازگاری با کم‌آبی اولین برنامه ملی مدیریت آب است که فقط بر مدیریت مصرف آب متمرکز است و جنبه تامین و توسعه منابع آب در آن نیست. در این برنامه تمرکز بر احیا و تعادل بخشی آبخوان‌هاست، در این برنامه برای کم کردن مصارف و رسیدن به میزان ابلاغی وزارت نیرو هدف‌گذاری شده است. این هدف‌گذاری برای آب‌های زیرزمینی 14 و نیم میلیارد مترمکعب بود که کاهش 30 درصدی برداشت را نشان می‌داد اما توافق با استان‌ها در نهایت به 9 میلیارد مترمکعب تا پایان برنامه هفتم توسعه رسید.
در مورد آب‌های سطحی هم کاهش 6 میلیارد مترمکعبی هدف‌گذاری شده بود که در نهایت 2.2 میلی‌مترمکعب مصوب شد. علاوه بر این کاهش 1 میلیاردی مصرف هم خارج از حوضه‌های از هدف دیده شده است.
در این کاهش مصرف‌ها عمده کاهش بر بخش کشاورزی است که 10.6 میلیارد در این بخش کاهش هدف گذاری شده است.در برنامه‌های سازگاری با کم‌آبی استان‌ها موظف هستند که عملکرد خود را هر 6 ماه یکبار ارائه کنند تا ارزیابی شود. مسئولیت سنجش هم با دفاتر حوضه‌های آبریز است .در مورد این مساله که برنامه سازگاری با کم‌آبی قانون جامع آب عنوان نشده باید گفت که من وارد فرآیند تدوین قانون آب نشدم و معتقدم قانون را باید حقوقدان‌ها بنویسند بنابراین ما مداخله نکردیم و پاسخی ندارم که سازگاری با کم‌آبی به شکل مناسبی در قانون دیده شده است یا خیر. هدف برنامه سازگاری با کم‌آبی این است که روند افت آبخوان‌ها را کند و محدود کنیم و حق‌آبه تالاب‌ها را بهتر تامین کنیم که محقق شدن این اهداف نیاز به تحول در جنبه حقوقی و فناورانه استفاده از آب دارد و نیازمند جامع‌نگری است.در این روزها مساله قابل توجه وعده برخی نامزدهای انتخاباتی در مورد ایجاد بیش از 1 میلیون شغل در سال است در حالی که برای سازگاری با کم‌آبی به تغییر برخی مشاغل کشاورزی نیاز دارد. ایجاد هر شغل در بخش صنعت به حدود 400 مترمکعب آب نیاز دارد و در کشاورزی ایجاد هر شغل بیش از 10-12 هزار مترمکعب آب می‌خواهد که مطابق با سازگاری با کم آبی نیست. حق‌آبه تالاب‌ها در برنامه سازگاری دیده شده است. اگر مطالعات محیط زیست استان‌ها اعدادی بیش از آب برنامه‌ریزی شده وزارت نیرو برای حق‌آبه تالاب‌ها را مشخص کرده باشد، بندی نوشته شده که وزارت نیرو میزان آب را بازبینی کند و حق‌آبه درخواستی را فراهم کند‌. در سند سازگاری با کم‌آبی، برنامه توسعه‌ای دیده نشده اما معتقد نیستم در جایی که آب کمی دارد توسعه نمی‌تواند رخ دهد. سازگاری با کم‌آبی یعنی روند تغییر و تحول منابع را پیش‌بینی کنیم و سعی کنیم قدم‌ها را طوری برداریم که برنامه‌ها و منابع آب با هم سازگاری داشته باشند.امیدوارم در دولت‌های بعدی طرح‌های سند سازگاری دنبال شود.
آگاهی بخشی در این زمینه بسیار مهم است چرا که سواد عمومی در این زمینه پایین است اما جلسات کارشناسی سند سازگاری با کم‌آبی سبب شد که حداقل در مدیران میانی سواد آبی بسیار بالا برود.

| عباس کشاورز |
قائم مقام وزیر جهاد کشاورزی و دبیر کارگروه ملی سازگاری با کم آبی

واقعیت این است که میان عرضه و تقاضا آب در کشور تناسبی وجود ندارد و عواملی مانند جمعیت، توسعه اقتصاد و شهرنشینی سبب این بی‌تناسبی شده‌اند.
در حالی که همواره در گذشته مساله آب در یک وزارتخانه مدیریت می‌شد با آغاز طرح سازگاری با کم‌آبی میان همه دستگاه‌های مرتبط مشارکتی در زمینه مدیریت آب ایجاد شد.با تصویب این طرح کمیته تخصصی ملی و استانی تشکیل شد و استان‌ها بر اساس ظرفیت منابع و مقدار آب مورد‌نیاز برای برنامه سازگاری با کم‌آبی هر استان را برنامه‌ریزی کردند و به کمیته مرکز فرستادند بعد از چند بار رفت و برگشت وقتی کمیته مرکز این برنامه را تایید می‌کرد، برنامه استان در شورای عالی مطرح و مصوبه استان تایید می‌شد.
اکنون پس از مشخص شدن برنامه استان‌ها برای سازگاری با کم‌آبی نگرانی من ابعاد فنی این برنامه نیست بلکه پایبندی ما به آن است.مجموعه خانواده دولت و سیاسیون هنوز باور ندارند که آب در سرزمین نیست .
چه 320 میلی‌متر باران بیاید و چه خشکسالی باشد این سرزمین دیگر آب دهه 60 و 70 را ندارد.
از طرف دیگر ما با 130 میلیارد مترمکعب کسری تجمعی آب زیرزمینی روبه‌روهستیم بنابراین در هر تصمیم باید چند اولویت را در نظر داشته باشیم: پایداری سرزمین، آب شرب و کاهش تقاضای آب برای بخش مصرف.
وظیفه جامعه نخبگان و کارشناسان فارغ از تعلقات دستگاهی‌شان، توجه و آگاهی دادن در مورد وضعیت آب کشور است. مصلحت اندیشی در این زمینه اکنون کار خطرناکی است.
وضعیت آب از بحران و ورشکستگی عبور کرده است فرصت برای احیا نمانده و همه بخش‌ها باید با کم‌آبی سازگار شوند.
ما نیاز به حکمرانی جدیدی برای آب داریم مدیریت آب باید از دست مدیران دولتی خارج شود و ذی‌نفعان، اثرگذاران و مردم به بازی گرفته شوند. باید به مردم تکیه کرد.

 

به اشتراک بگذارید:





مطالب مرتبط

نظر کاربران

نظری برای این پست ثبت نشده است.

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *