آتشسوزی جنگلها و دلایل وقوع زودهنگام آن
حریق حاصل پیوند خطای انسانی و تغییر اقلیم
جباری، کارشناس جنگل: تغییر اقلیم نظم بارش را برهم زده و با تغییر مناطق خشک و پرباران، سبب افزایش و شدت حریق است
۲۴ خرداد ۱۴۰۰، ۲۳:۵۸
آتشسوزی در زاگرس، البرز، ارسباران و سایر عرصههای طبیعی ایران اتفاق جدیدی نیست. دهههاست در ایام خشکسالی و در فصل گرم سال این عرصهها طعمه حریق میشوند. در این آتشسوزیها هکتارها، هکتار جنگلها میسوزند، جنگلبانان و فعالان محیط زیست قربانی میشوند و مسئله کمبود تجهیزات اطفای حریق بار دیگر در رسانهها داغ میشود تا سال بعد که باز این داستان تکراری، از نو گفته شود.
درباره منشا این آتشسوزیها عمدتا عامل انسانی را اصلیترین دلیل عنوان میکنند؛ نمونهاش اظهار نظری است که دبیر مرجع ملی کنوانسیون تنوع زیستی کشور در دی ماه سال گذشته داشت و در گفتوگویی به آمار ارائه شده از سوی سازمان جنگلها و مراتع اشاره و 90 تا 95 درصد این آتشسوزیها را ناشی از عوامل انسانی دانست. به گفته او این موضوع باعث میشود نتوان به شکل علمی پیشبینی کرد که یک فرد در کدام نقطه سبب این حریقها میشود. او همچنین در این گفتوگو از عامل دیگری نیز نام برد که همان تغییر اقلیم است، این پدیده سبب حریق در جنگلها در فصل زمستان شده و محدوده زمانی آتشسوزیها را از یک فصل یا فصلهای خاص توسعه داده و به تمام طول سال گسترش میدهد. با این حال تا چه حد میتوان تغییر اقلیم را در این موضوع موثر دانست و کشورهای دیگر در مواجهه با این چالش چه کردهاند؟
شاهرخ جباری، کارشناس جنگل در گفتوگو با «پیامما» با دستهبندی عوامل انسانی و طبیعی به این موضوع اشاره میکند که آمار دقیق و مطالعه مورد استناد برای کل کشور وجود ندارد یا ارائه نشده است؛ اما آنچه اعلام میشود این است که مسبب بیش از 90 درصد آتشسوزیها عامل انسانی است. نحوه وقوع آتشسوزی توسط عامل انسانی هم در هر استان متفاوت است و معمولا عواملی نظیر آتش زدن بقایای محصولات زراعی پس از برداشت محصول (پَسچر مزارع)، گردشگران و طبیعتگردان، چوپانان، شکارچیان، اختلافات قومی و قبیلهای، اختلاف دامداران، مانور نیروهای نظامی، اختلاف مردم با منابع طبیعی و … را برای وقوع آتشسوزی در جنگلها و مراتع نام میبرند.
اما آیا آتشسوزیهای زاگرس مشابه آتشسوزیهایی است که در سایر کشورها میبینیم که اطفای آنها گاه مدتها طول میکشد؟ او دراینباره میگوید: «آتشسوزی زاگرس با آتشسوزیهای سالهای اخیر استرالیا، کانادا و آمریکا (کالیفرنیا) قابل مقایسه نیست. آتشسوزی زاگرس بیشتر از نوع سطحی بوده و پوشش علفی کف جنگلها و مراتع را دستخوش حریق کرده و به علت توخالی بودن درختان به آتشسوزی تنهای تبدیل میشود. اما آتشسوزی کشورهای فوق از نوع تاجی بودن و در جنگلهای انبوه و با درختان عمدتا سوزنی برگ صورت میگیرد. خسارتهای این دو نیز به هیچ وجه قابل مقایسه نیست. البته شرایط طبیعت زاگرس شکنندهتر بوده و جبران خسارت وارده به طبیعت به ویژه جنگل به آسانی قابل جبران نخواهد بود.»
اگر درصد بالایی از این آتشسوزیها عمدی است آیا باز هم میتوان نتیجه گرفت تغییر اقلیم باعث نقش موثری در آتشسوزیها دارد و برای آن کاری نمیشود کرد؟ دراینباره جباری عنوان میکند: «تغییر اقلیم در مجموع سبب گرمتر شدن درجه حرارت زمین و بنابراین خشک شدن زودتر پوشش علفی و طولانی شدن مدت روزهای در معرض حریق است. از این روی، این وضعیت سبب تشدید وقوع حریق و شدت آن میشود. از طرف دیگر تغییر اقلیم نظم بارش را برهم زده و سبب تغییر مناطق خشک و پرباران میشود و همین تغییرات یکی از عوامل افزایش و شدت حریق برشمرده میشود.
این کارشناس جنگل درباره اینکه در سایر کشورها چه تمهیداتی برای مقابله با تغییرات اقلیمی و آتشسوزی اندیشیده شده و ما در ایران چه کردهایم، توضیح میدهد: «اقدامات فرهنگی و ترویجی، برنامههای مدیریت منابع طبیعی، استفاده از فنآوریهای نوین و قوانین بازدارنده از جمله عوامل پیشگیری از وقوع حریق به شمار میرود. در کشور ما در همه این زمینهها نیازمند اقدامات بیشتری است. البته از همان سال 1321 و قانون مخصوص جنگلها مصوب مجلس شورای ملی، موضوع آتشسوزی جنگل در قانون آمده و برای متخلفان مجازاتی در نظر گرفته شده است. آنچه مشهود است در مرحله پیشگیری ضعفهایی وجود دارد و در واقع حریق نباید گسترش یابد چون با وضعیت پستی و بلندی جنگلها و مراتع، نبود جادههای دسترسی کافی و کمبود تخصص و امکانات با گسترش حریق، دیگر نیروی انسانی علاقهمند و یا بومی با دستان خالی کاری از پیش نخواهند برد. در واقع هم در زمینه نرمافزاری و هم سختافزاری مشکل وجود دارد. متاسفانه هر ساله حتی مناطق حفاظتشده در اختیار محیط زیست هم طعمه حریق میشود در حالی که برای این مناطق باید طرح مدیریتی تهیه شده و نحوه پیشگیری و اطفای حریق احتمالی باید در آن پیشبینی و برنامهریزی شده باشد. از این روست که ضروری است از اقدامات نمایشی صرفنظر کرده و مسئولیتها را مشخص کنیم. در ایران بایستی از استفاده از نیروهای آموزش ندیده و بدون تجهیزات لازم در خاموش کردن آتش خودداری و کار را به اهلش سپرده شود. همچنین اگر قرار است از نیروهای محلی و داوطلب مردمی بهره گرفته شود این امر باید با ساماندهی و گذراندن دورههای آموزشی لازم صورت گیرد تا از اتفاقات تاسفباری که در سالهای اخیر رخ داده و جان جوانان دلسوز طبیعت را گرفته، جلوگیری شود. متاسفانه اگرچه در برنامه ششم توسعه تهیه طرح جامع مدیریت حریق پیشبینی شده بود اما این طرح هم تاکنون گرهی از مشکلات موجود باز نکرده است.»
برچسب ها:
مطالب مرتبط
نظر کاربران
نظری برای این پست ثبت نشده است.
تبلیغات
وب گردی
- بسته بندی مواد پودری با دستگاه ساشه: شغل پردرآمد این روزها
- طبع روغن زیتون در طب سنتی چیست؟ معرفی 4 خواص روغن زیتون
- خرید ساک دستی تبلیغاتی چه مزایایی برای هر برند دارد؟
- تعریف درست هوش مصنوعی (AI) چیست؟
- 10 ایده شغل دوم با سرمایه اولیه کم برای کارمندان
- مقایسه تعرفه پنلهای پیامکی و تبلیغاتی
- مقاصد جذاب و معروف برای کمپ زدن در طبیعت
- 8 نمایندگی تعمیر پکیج ایران رادیاتور در تهران + اطلاعات تماس
- اسپیکر بلوتوثی ارزان و باکیفیت: کدام مدلها را بخریم
- کیفیت و زیبایی را با خدمات دندانپزشکی دکترتو کلینیک تجربه کنید بیشتر
بیشترین نظر کاربران
معمای ریاست محیط زیست در کابینه رئیسی
بیشترین بازنشر
ستاندن حیات از غزه
پربازدیدها
1
به نام حیوانات به کام باغوحشداران
2
«بمو» را تکهتکه کردند
3
سوداگران گنج پل تاریخی ۳۰۰ ساله در بابل را تخریب کردند
4
محیطبانها با رد زنی چرخهای موتورسیکلت به شکارچیان رسیدند
5
کبوتر نماد مناسبی برای صلح است؟
دیدگاهتان را بنویسید