زلزله بزرگ در تهران چه خساراتی برجا می‌گذارد؟آنچه بعد از یک زلزله بزرگ در تهران ممکن است، رخ بدهد برای ما خیلی شناخته شده نیست. چون تاکنون موردی اتفاق نیفتاده و تجربه‌ای از آن در دسترس نیست. اما محاسبه‌ها و مطالعاتی، انجام و براساس آن تحلیل‌هایی ارائه شده است که نشان می‌دهد
مهدی زارع آنچه بعد از یک زلزله بزرگ در تهران ممکن است، رخ بدهد برای ما خیلی شناخته شده نیست. چون تاکنون موردی اتفاق نیفتاده و تجربه‌ای از آن در دسترس نیست. اما محاسبه‌ها و مطالعاتی، انجام و براساس آن تحلیل‌هایی ارائه شده است که نشان می‌دهد در صورت وقوع زمین لرزه بزرگ در تهران، بیشترین حوادث در نقاطی رخ می‌دهند که بافت فرسوده دارند. در شمال تهران بافت فرسوده داریم. بیشترین خسارت‌ها در نقاطی محتمل‌تر است که انبوه‌سازی شده و تراکم جمعیت بالایی دارد. کیفیت پایین این انبوه‌سازی‌ها هم مزید بر علت می‌شود تا برای این نقاط اعلام خطر کنیم. اسم این نقاط را می‌گذاریم بافت فرسوده جدید. ما در شمال محله سعادت‌آباد شاهد چنین بافتی هستیم و انبوه‌سازی‌های زیادی اتفاق افتاده که از کیفیت چندانی هم برخوردار نیستند. همچنین در درکه، قاسم‌آباد، گلابدره و کوی دانشجو هم شاهد بافت آسیب‌پذیر در برابر زلزله هستیم.
بخش زیادی از کالبد شهری پهنه شمال بافت نوسازی شده و حالا حالاها انتظار نمی‌رود دوباره از نو ساخته شود. در واقع این بافت تا حد زیادی در این پهنه تثبیت شده است. با توجه به وضعیتی که امروز در این پهنه شاهد هستیم. ریسک زلزله شدید در تهران به دلیل وجود باف فرسوده و جمعیت زیاد و همچنین نزدیکی به پهنه گسل‌های فعال در شهر تهران در این نواحی به نسبت بالاتر است: مناطق 12 و 16 شهرداری و منطقه راه آهن، محور خیابان انقلاب و آزادی، ارگ قدیم تهران حد فاصل خیابان شوش، هفده شهریور، انقلاب و کارگر جنوبی و بازار تهران، خیابان مولوی، میدان بهارستان، میدان امام خمینی، محله امیریه و خیابان جمهوری اسلامی.
بر اساس آخرین سرشماری سال 1395، در شمال تهران 2.1 میلیون نفر و محور مرکز به سمت جنوب تهران (مناطق 7 تا 21 شهرداری تهران) حدود 5 میلیون نفر در نزدیکی پهنه گسل‌های فعال زندگی می‌کنند. البته این تنها ریسک مرتبط با زلزله برای شهر تهران نیست و فقط برآوردی از جمعیت ساکن در «پهنه‌های گسله در شمال و جنوب شهر» را نشان می‌دهد. بدیهی است، موضوع تراکم بالای جمعیت و بافت فرسوده به ویژه در مناطق12، 14، 15، 16 و 17 تهران خود مساله‌ای جداگانه است. جنبش شدید در محدوده پهنه گسل و در بافت‌های فرسوده حدود 5.3 میلیون نفر 56% جمعیت تهران را شامل می‌شود. مرور اولیه همین آمار نشان از آسیب پذیری بسیار بالای شهر تهران برپایه آمار جمعیت شب هنگام خود دارد. توجه کنیم که در طی روز حدود 52% اضافه بار جمعیت در تهران داریم و در هر نوع سانحه در طول روز باید این جمعیت اضافه را به عنوان افزایش آسیب پذیری شهر تهران در چنین شرایطی در نظر گرفت. جمعیت گستره تهران و پیرامون نیز در حدود 65 سال اخیر از حدود 1.5 میلیون نفر به حدود 15 میلیون نفر (بیش از 10 برابر) تا سال 1399 افزایش پیدا کرده به نحوی که امروزه جمعیت تهران بزرگ در طی روز در حدود 13.5 میلیون نفر (9.3 میلیون در طی شب و حدود 4.5 میلیون نفر کی طی روز برای کار به تهران می آیند) برآورد می‌شود.
یاسر سیستانی 
مرضیه قاضی‌زاده 
زهرا مشتاق
ارسال پاسخ