صدای «براندو» خاموش شد

دست آخر چنگیز جلیلوند بیماری عالم‌گیر را تاب نیاورد و جان سپرد. دوست داران او که چهره ماندگار دوبله ایرن بود، در روزهای گذشته امید بهبودی داشتند. همین دیروز ناصر ممدوح گفته بود که منتظر معجزه الهی است. در روزهای گذشته حال عمومی‌اش خوب بود و پزشکان از روند رو به بهبودش گفته بودند اما سرانجام ویروس منحوس کرونا ریه را درگیر کرد و معجزه‌‌ای رخ نداد. او صدای کلینت ایستوود، دین مارتین، مارلون براندو، پل نیومن، سیلوستر استالونه و همینطور محمدعلی فردین، ناصر ملک‌مطیعی و بهروز وثوقی بود و دیروز –دوم آذر- در هشتاد و دو سالگی درگذشت.

عباس یاری، منتقد و نویسنده سینما اولین نفری بود که از حال نامساعد استاد خبر داده بود. او در اینستاگرامش نوشته بود: «چند ماه پیش با چنگیز خان جلیلوند که منزل یکی از دوستانم بود، تلفنی حرف زدم، از هر دری گفتیم و خندیدیم، اصرار داشت که من هم به دیدن‌شان بروم، اما متاسفانه تهران نبودم و قراری دیگر گذاشتیم که امکان‌پذیر نشد. هفته پیش برایم پیام فرستاد که حالش خوب نیست و بعد از مرخص‌شدن از بیمارستان گاندی، مشکل ریوی دست از سرش بر نداشته است. متاسفانه ساعتی پیش، یکی از دوستان پزشکم با این پیام، من را کاملا نگرانِ حال این چهره برجسته و ماندگار دوبله ایران کرد: عباس جان، استاد چنگیز جلیلوند یک ماهی است که کرونا گرفته‌اند و حال‌شان از دیشب به وخامت گراییده؛ با مشکلات فراوان، امروز موفق شدیم در بیمارستان خاتم‌الانبیا بستری‌شان کنیم. حال‌ استاد اصلا خوب نیست، کرونا هشتاد درصد ریه را درگیر کرده. باید برای سلامتی او دعا کنیم.»

جلیلوند زاده شیراز بود؛ دوبلور، مدیر دوبلاژ و هنرپیشه ایرانی که در بیشتر فیلم‌های محمدعلی فردین، به‌جای او صداپیشگی کرده‌ بود. او قبل از انقلاب صداپیشه سه بازیگر بود: بهروز وثوقی، محمدعلی فردین و ناصر ملک‌مطیعی. جلیلوند در این میان به فردین ارادت ویژه‌ای داشت و گفته بود:«جای فردین خیلی راحت و حساس بودم و همیشه سعی می‌کردم کار او متفاوت باشد. در آمریکا وقتی خبر فوتش را شنیدم گریه‌ام گرفت. اما در حالی که تمام تلویزیون‌های ایرانی در اروپا و آمریکا من را دعوت کردند تا درباره‌ او صحبت کنم من جواب رد دادم و گفتم اگر فردین مرده من هم مرده‌ام.» مشهورترین گویندگی‌هایش هم در فیلم‌های سینمایی خارجی به‌جای مارلون براندو، پل نیومن، برت لنکستر، ماکسیمیلیان شل، ریچارد برتون، پیتر اوتول، یول براینر، کلینت ایستوود، دین مارتین بود.

چنگیز جلیلوند، 24 سالی خارج از ایران بود. سال‌هایی که دوست‌دارانش از صدای او محروم شدند. خودش گفته بود ترک دوبله  مثل این است که یک باور از بین رفته باشد:«خیلی ناراحت بودم، یک وقت شغل، آدم را کنار می‌گذارد و یک وقت خود آدم، شغل را کنار می‌گذارد، من موقعی که کنار رفتم هیچ عیب و ایراد و مسئله خاصی نداشتم و خودم شغلم را مجبور شدم کنار بگذارم.» فرزندانش دلیل مسافرت طولانی او بودند، می‌خواست تا به قول خودش بالای سرشان باشد. 24 سال زمان زیادی بود اما سرانجام با «عصر روح» به دوبله برگشت. جای لیام نیسن صحبت می‌کرد. بعدهم جت لی. گفته بود صحبت جای جت لی را برای دست‌گرمی انجام داده و به شوخی گفته بود که حتی اگر یک میلیون هم بدهند دیگر جای جت لی حرف نمی‌زند.

جلیلوند اوضاع دوبله را «خوب» توصیف می‌کرد. می‌گفت الان وضعیت 180 درجه فرق کرده است:« با تمامی ‌این شرایط از زمانی که به ایران بازگشته‌ام برخلاف بسیاری از دوستان و همکاران به آینده این حرفه بسیار امیدوارم. جوان‌های بسیار مشتاق و مستعدی را دیده‌ام که با اندکی مدیریت و با گذشت مدت زمانی می‌توانند بارقه‌هایی از آن گذشته درخشان را تکرار کنند.»

بعضی‌ها می‌گویند دوبله هنر نیست، بعضی‌ها هم می‌گویند دوبله جنایت و خیانت است. این سوال را از جلیلوند پرسیده بودند و او در جواب گفته بود: « شما که الان از بیلیاردباز پل نیومن خاطره دارید، اگر این فیلم دوبله نمی‌شد و شما آن را می‌دیدید، اینقدر از آن خاطره داشتید؟» بعد اضافه کرده بود که «از هر کسی می‌پرسیم میگوید پل نیومن را به خاطر صدا و دیالوگی که رویش بود دوست داریم، همینطور مارلون براندو.»