بحران گازهای گلخانه‌ای در ایران

روند گرم شدن زمین پدیده‌ای غیرقابل انکار اما قابل مدیریت است

 

زمین در حال گرم شدن است ویکی ازمتهمین این داغ شدن جو، گازهای گلخانه‌ای عنوان می‌شود.

منظور از « گرم شدن زمین» افزایش میانگین دمای زمین است و تغییرات آب و هوا بر اثر این افزایش دما به وجود می‌آید . گرم شدن زمین موجب تغییرات الگوی بارش، افزایش سطح آب دریاهای آزاد و کاهش سطح آب دریاچه‌ها و تاثیرات وسیع بر گیاهان، حیات وحش و انسان‌ها می‌شود.

به مجموعه‌ای ازگازهایی که مقداری از انرژی خورشید را در جو زمین نگه می‌دارند و باعث گرم شدن جو می‌شوند گازهای گلخانه‌ای می‌گویند. بخار آب، دی اکسید نیتروژن، و متان گازهای گلخانه‌ای اصلی هستند. اگر این گازها در جو نبودند، ‌انرژی گرمایی خورشید مجددا به فضا برمی‌گشت و به این ترتیب هوای زمین ۳۳ درجه سانتیگراد سردتر از الان می‌شد. اثر گلخانه‌ای به افزایش دمای کره زمین بر اثر وجود گازهای گلخانه‌ای در جو زمین گفته می‌شود.

در همین رابطه با سارا اردو فعال محیط زیست گفت‌وگو کردیم که شرح آن را در زیر می‌خوانید:

«این روزها همه شاهد تغییرات آب و هوایی زمین هستیم. روند گرم شدن زمین، پدیده‌ای غیر قابل انکار اما قابل مدیریت است. با توجه به وضعیت محیط زیست جهان و تغییرات آب و هوایی در کره زمین، همچنین تاثیرات قابل توجه تولید و مصرف انرژی بر این تغییرات زیست محیطی، گرایش عمومی به سوی بکارگیری روش‌های با کارایی بالا و مصرف انرژی کمتر و بهینه‌تر است. 

مسائل اقتصادی بویژه در کشورهای در حال توسعه، هنوز مهمترین عامل در انتخاب روش تولید و مصرف انرژی به شمار می‌آید. سیاست‌های محیط زیستی در بسیاری از کشورها در جهت اجرای قوانین و آیین نامه های ملی، برای دستیابی جهت توسعه پایدار به کمک روند مدیریت محیط زیست، اهدافی مانند کاهش آلودگی جو، کاهش انتشار گازهای گلخانه‌‌ای، حذف هرگونه نشت مواد شیمیایی، کاهش مواد زاید جامد و مایع وخطرناک، آموزش و آگاه سازی و اطلاع رسانی عمومی نگهداری و احیای منابع طبیعی و کمینه کردن اثرات مخرب محیط زیستی در نظر گرفته می‌شود .

طرح کمک کشورها به یکدیگر برای کاهش گازهای گلخانه‌ای

پس از تصویب پروتکل کیوتو در کنوانسیون تغیرات اقلیم آب و هوایی و مشخص شدن میزان تعهدات کشورهای صنعتی در کاهش گازهای گلخانهای، کشورهای عضو پروتکل در تدارک اجرایی بودن تعهدات خود هستند. با انجام پروژههای بهبود راندمان انرژی و انرژیهای تجدید پذیر در قالب مکانیزم توسعه پاک کشورهای در حال توسعه می توانند با هزینه کمتری میزان انتشار دی اکسید کربن را کاهش داده و از طرف دیگر کشورهای در حال توسعه بعنوان کشور میزبان به توسعه پایدار نزدیک تر می شوند.

 با توجه به افزایش سهم کشورهای در حال توسعه در تولید گازهای گلخانه ای و تاثیر آن بر تغییرات آب و هوایی، توسعه ارزیابی نیازهای فناوری برای هر کشور یک الزام است.  بدین معنا که بر اساس پروتکل کیوتو کشورهای توسعه یافته عضو پرتوکل به کشورهای در حال توسعه از لحاظ علم و فناوری حتی هزینه در جهت کاهش تولید و انتشار گازهای گلخانه‌ای کمک کنند. 

ایران جزء 10 کشور تولیدکننده بزرگ گازهای گلخانه ای جهان و عضو پروتکل کیوتو است که در تولید گازهای گلخانه ای در بخش کشاورزی، صنعت و انرژی نقش دارد. با در نظر گرفتن مشکلات زیست محیطی توسعه فناوری های مولد انرژی از منابع فسیلی (نفت و گاز) در کشور و رشد شدت مصرف انرژی و مزیت کشور در تبدیل مواد خام به محصولات پتروشیمی و کالا و صادرات آنها لزوم تحقیق براساس ارزیابی فناوریهای مورد نیاز کشور جهت کاهش تاثیرات تغییرات آب و هوای در راستای گسترش انرژی های تجدیدپذیر دارای اهمیت بالایی است. مزیت های گسترش انرژی های تجدیدپذیر از دیدگاه زیست محیطی واضح است. ولی مشکلات اقتصادی و سرمایه گذاری (قیمت تمام شده انرژی های تجدیدپذیر در کشور) و مسائل انتقال و گسترش فناوری و اولویت گذاری فناوری های مورد نیاز از مسائل حل نشده است.

علت مصرف بی‌اندازه سوخت‌های فسیلی

 جمهوری اسلامی ایران یکی از پانزده کشور جهان از لحاظ مصرف بالای مواد نفتی بوده و در میان کشورهای اوپک بیشترین میزان مصرف انرژی را دارا است.  باید توجه کرد که سیاستهای فعلی بخش انرژی کشور ایران، با توجه به استانداردهای بین المللی، سیاستهای بهینه ای نیستند و بنابراین پتانسیلهای زیاد برای اصلاح و بهبود تولید و مصرف انرژی در کشور وجود دارد. علی رغم تلاشهای بسیاری که بمنظور صرفه جویی انرژی و اجرای سیاستهای زیست محیطی با بهره گیری از انرژیهای تجدیدپذیر صورت می گیرد، اما هنوز مصرف بی رویه سوختهای فسیلی و ارزان بودن آن در ایران یک عامل بازدارنده در جهت مصرف بهینه انرژی و ارتقاء انرژیهای تجدیدپذیر و پایدار تلقی می شود. 

ایران قوانین متعددی را در راستای حفظ محیط زیست به تصویب رسانده و هم اکنون نیز آنها را اجرا می کند. سیاستهای کاهش انتشار در بخشهای انرژی بسیار حساس و دشوار هستند. با توجه به پیوستن جمهوری اسلامی ایران در آذر 1384 به پروتکل کیوتو، در مقایسه با کشورهایی چون چین، مالزی، هندوستان و دیگر کشورهای در حال توسعه، نه تنها در شروع بهره بردن از فرصتهای عقب است، بلکه هنوز مطالعات جامع و کاملی در خصوص صنایع کشور ارائه و ثبت نشده است .با توجه به روند اجرایی پیمان کیوتو در سالهای آتی پیش بینی می شود که جرایم سنگین برای تولید گازهای گلخانه ای GHGs  برای کشور اعمال می شود. اما چگونگی این روند و مبالغ جرایم مشخص نیست. همچنین روند قیمت نفت در آینده مبهم است. 

ایران دارای پتانسیل های بسیاری جهت کاهش گازهای گلخانه ای است. مسائل محیط زیستی را باید از هر جهت عمیق و ساختاری بررسی کرد. هم بحرانی که پیش روست عمیق و ساختاری است و هم تأثیراتی ساختاری بر کلان‌ترین متغیرهای زیست جامعه‌ به جا می‌گذارد. ایران تنها متعلق به نسل ما نیست، وظیفه ماست از این امانت به نحو احسنت برای نسل های اینده حفاظت بکنیم.»