افتتاح اولین خط اتوبوسرانی شرکت واحد در ایران
اولین خط اتوبوسرانی تهران در ۱۴ تیرماه سال ۱۳۳۵ با ۸۰ دستگاه اتوبوس در مسیر بازار تا میدان امام حسین (ع) در حضور نمایندگان مجلس شورای ملّی وقت و تعدادی از وزرا افتتاح شد.
اولین اتوبوس‌های مونتاژ شده توسط ایران در سال ۱۲۹۰ شمسی در تهران آغاز به کار کرد و پس از آنکه مشکلاتی در راستای خدمت‌رسانی به مردم پیش آمد سازماندهی و افزایش ناوگان بعد از تصویب توسط شرکت واحد شروع شد. در قرن نوزدهم ایران با توجه به چاه‌های نفت کشف شده مورد علاقه‌ی زیاد روس‎ها و اروپائی‎ها قرار گرفت و هر کدام با روش‎های گوناگون در ایران به دنبال اهداف اقتصادی خود بودند. این روش‌ها گاه نیز به صورت بررسی سرمایه‌گذاری آزاد انجام می‌گرفت. صنعت حمل و نقل نیز جزو سرمایه‎گذاری آزاد محسوب می‌گردید که با توجه به نوبودن صنعت باید در کشور مورد بررسی قرار می‌گرفت. بر این اساس اولین اتوبوس توسط یک تاجر بلژیکی در شهر رشت که با توجه به موقعیت اقتصادی و تعداد جمعیت دارای توجیه اقتصادی برآورد شد، به کار گرفته شد.
امّا به مرور زمان و با توجه به میزان کرایه، سودآوری و زیرساخت‌های حمل و نقل، توجیه اقتصادی آن رد شد. به همین دلیل اتوبوس به کارگرفته شده به یکی از تجّار ایرانی به نام (معین‌التجّار) فروخته شد. امّا از آن‌جایی‌که اتوبوس‌های شاغل با توجه به مسافت طی شده از اروپا تا مقصد به کارگیری در ایران، بعد مسافت و زمان حمل، مستهلک بود و هزینه‌ی حمل و نقل بالایی را می‌طلبید، این مشکلات باعث پایه‌گذاری صنعت اتومبیل‌سازی در ایران شد.
بر این اساس صنایع مونتاژ خودرو برای اولین بار در شهرهای تبریز، رشت و تهران آغاز به فعالیت کرد. این کارخانجات اغلب با مونتاژ قطعات خودرو و ساخت بعضی از قطعات بدنه تاسیس شد و به مرور زمان دولت ایران به ایجاد صنایع جانبی و زیرساخت‌ها پرداخت. اولین اتوبوس‌های مونتاژ شده در سال ۱۲۹۰ شمسی در تهران آغاز به کار کرد در آن زمان جابه‌جایی مسافر اکثراً توسط درشکه، که حدود ۵۰۰ دستگاه بود انجام می‌گرفت و حدود ۵ درصد جابه‌جایی مسافر توسط اتوبوس‌ها انجام می‌گرفت.
در سال ۱۲۹۸ و در زمان صدارت وثوق‌الدوله و با توجه به افزایش نارضایتی مردم از نحوه‌ی جابه‌جایی مسافر، دولتمردان بر آن شدند تا با ایجاد یک اداره به سازماندهی و نظم بخشیدن به حمل و نقل شهری بپردازند. بعد از مدتی بحث و تفحص این اداره در بلدیه (شهرداری) پایه‌گذاری شد. شهرداری موظف شد قوانینی ایجاد کند تا تسهیلات لازم را برای مسافران ایجاد کند. این قوانین شامل میزان کرایه، زمان کار ناوگان، تثبیت خطوط و آئین‌نامه‌ی انضباطی بود. در اولین گام، شهرداری کلیه‌ی اتوبوس‌ها را موظف به دریافت پلاک شناسایی خودرو کرد و در زمان «کریم آقابوذرجمهری» جهت کنترل خطوط، هر خط دارای ناظمی شد تا بر رعایت ناوگان خطوط نظارت کند.
در شهریور سال ۱۳۲۰ تعداد ۱۰۰ دستگاه اتوبوس در تهران کار می‌کرد که حدود ۹۰ دستگاه آن بنز بود. در سال ۱۳۳۰، اتوبوس‎های «زایس» روسی وارد ایران شد و در سال ۱۳۳۱ دولت آقای سهیلی اجازه‌ی فعالیت شرکت‎های خصوصی حمل و نقل را صادر کرد. با افزایش تقاضای مسافر جهت جابه‌جایی با سرویس‎های عمومی خصوصاً اتوبوس‎ها و محدودیت در افزایش تعداد اتوبوس، بالانس ناوگان و حجم مسافر تا حد زیادی ناموزون شد و این امر باعث شد که اتوبوس‎ها ساعت‎های زیادی در خطوط مشغول به کار باشند و رانندگان نسبت به سرویس‎های عمومی و فنی اتوبوس‎ها کم‌توجه شوند. این کم‌توجهی به جایی رسید که در صورتی‌که مسافران به رانندگان اعتراض می‌کردند با کم‌توجهی یا اهانت رانندگان روبروی می‎شدند این موضوع به مرور زمان باعث نارضایتی شهروندان شد به حدی که شهروندان دولتمردان را جهت رسیدگی به موضوع تحت فشار قرار دادند.
بالاخره در سال ۱۳۳۱ جهت ساماندهی وضعیت ناوگان اتوبوسرانی، قانون تأسیس شرکت واحد اتوبوسرانی با سرمایه‌ی ۳۰۰ میلیون ریال مصوب شد. سازماندهی و افزایش ناوگان بعد از تصویب توسط شرکت واحد شروع شد بعد از مدتی اتوبوس‎های قدیمی از سطح شهر جمع‌آوری و جایگزین آن اتوبوس‎های جدید و هم‌شکل شد. اولین خط اتوبوسرانی تهران در ۱۴ تیر ماه سال ۱۳۳۵ با ۸۰ دستگاه اتوبوس در مسیر بازار تا میدان امام حسین (ع) در حضور نمایندگان مجلس شورای ملّی وقت و تعداد ی از وزرا افتتاح شد تا مهرماه، سه خط دیگر نیز در سطح شهر آغاز به کار کرد و سال اوّل فعالیت شرکت واحد با تعداد ۱۷۳ اتوبوس و ۵ خط به پایان رسید. در سال ۱۳۴۸ اولین اتوبوس دوطبقه در ایران مونتاژ شد و به ناوگان عمومی پیوست. در کنار تولیدات ایران ناسیونال به مرور زمان کارخانجات دیگری نسبت به مونتاژ اتوبوس اقدام نموده و تعداد تولید سالیانه را افزایش دادند. اما از دیدگاه دیگر افزایش اتوبوس در ناوگان حمل و نقل عمومی نیازمند سازماندهی، سرویس‎های فنی، افزایش نیروی کارتخصصی، ایجاد فضاهای لازم و …. بود که حجم این سازمان را به مرور زمان بزرگ کرد.
منبع/http://www.kojaro.com