ایمان ابراهیمی‌‌ معتقد است عکاسی از پرنده‌ها نظیر هر اقدام دیگری در حوزهٔ حیات‌وحش کد اخلاقی خودش را دارد. «در عکاسی از پرنده‌ها باید در نظر بگیریم که آسایش و حفظ رفتار گونه نسبت به کیفیت عکس ما اولویت دارد و این مهمترین کد اخلاقی است که باید رعایت کنیم،‌ کدی که انجمن‌های عکاسی و پرنده‌شناسی هم بر آن تأکید دارند.»

 

«مخاطب‌های عکس و فیلم‌های حیات‌وحش همیشه از عکس و فیلم‌هایی استقبال کردند که رفتار طبیعی در زیستگاه طبیعی گونه اتفاق افتاده است.» ابراهیمی با بیان این مطلب می‌افزاید: «وقتی رفتار پرنده‌ای که برای عکاسی به آن نزدیک می‌‌شویم تغییر می‌‌کند، نشان می‌‌دهد فاصلهٔ ما از حد معمول و مناسب بیشتر شده و همین امر رفتار طبیعی پرنده را دچار اختلال کرده است.»

 

موضوع مهم دیگر در عکاسی از پرندگان به جوجه‌ها و کلونی زادآوری برمی‌گردد. ابراهیمی توضیح می‌‌دهد: «همیشه باید در نظر داشت که پرنده‌ها با دوربین عکاسی، پهپاد و شبکهٔ اجتماعی آشنا نیستند. بنابراین، وقتی می‌‌بینند به تخم‌ها یا جوجه‌ها نزدیک شده‌ایم، برداشت آنها این است که برای شکار جوجه‌ها و خوردن تخم‌ها این کار صورت گرفته است. در این شرایط حتی اگر عکاس ادعا کند که آسیبی به لانه نزده و تخم و جوجه را برنداشته،‌ باز هم پرنده را دچار استرس کرده است. به‌علاوه وقتی لانه‌ای را می‌‌بینیم که در آن تنها جوجه حضور دارد و مادر و پدر غایب هستند، باید بدانیم که آنها متوجه حضور ما می‌شوند و ممکن است لانه را ترک کنند.»

 

برخی عکاسان حیات‌وحش و پرندگان طعمه‌ای را برای پرنده‌ها چه دانه‌خوار و چه گوشتخوار می‌گذارند، آیا این اقدام اخلاقی است؟ یا فارغ از این مقوله، اختلالی در زندگی آنها ایجاد می‌کند؟ ابراهیمی می‌گوید: «از گذاشتن طعمه برای عکاسی باید پرهیز کرد. این کار می‌تواند موجب انتقال بیماری از حیوان اهلی به گونه‌ها شود. زمانی که مطمئن نیستیم که می‌توانیم تمام نکات را رعایت کنیم، بهتر آن است که از هرگونه قرار دادن طعمه برای عکاسی خودداری کنیم.»

 

استفاده از صدا برای جلب پرنده هم از نظر ابراهیمی ریسک زیادی دارد. او توضیح می‌دهد: «در فصل بهار و تابستان که پرندگان جوجه‌ها را بزرگ می‌‌کنند، باید از چنین اقدامی به‌طور کامل پرهیز شود؛ هرچند در پاییز و زمستان هم  با احتیاط کامل عکاسان می‌‌توانند آن را انجام دهند. پخش صدا باعث می‌‌شود پرنده از رفتار طبیعی خود خارج شود و با انجام چنین کاری به‌ویژه در بهار آسیب بسیار زیادی به پرندگان وارد می‌کنیم. در برخی پرنده‌ها مثل جغد جنگلی چنین اقدامی می‌‌تواند تا ۲۴ ساعت رفتار پرنده را تغییر دهد که درنتیجه آن جوجه‌ها را در معرض مرگ یا ضعیف شدن قرار می‌گیرند.»

 

فرض بگیریم به‌واسطهٔ عکاسی یک پرنده هم دچار استرس شود،‌ آیا چنین گزاره‌هایی که کارشناسان می‌گویند در مقابل خشک شدن تالاب‌ها و یا شکار پرندگان بزرگنمایی نیست؟ پاسخ ابراهیمی به این پرسش «نه» است. او توضیح می‌دهد: «برخی اوقات تصویربرداران و عکاسان آسیب‌هایی را که به حیات‌وحش می‌‌زنند، با سایر آسیب‌ها مقایسه می‌کنند و آن را ناچیز جلوه دهند. از جمله این گزاره عنوان می‌شود که ۹۰ درصد این تالاب خشک شده است و ما در این ۱۰ درصد مگر چقدر آسیب می‌زنیم. در‌حالی‌که چنین آسیب‌هایی می‌تواند در ابعاد کوچک و گسترده انجام شود. مثلاً پرواز پهپاد یا «درون» روی کلونی‌های زادآوری می‌‌تواند باعث شود که در این کلونی، سال بعد زادآوری شکل نگیرد. بنابراین، اگر می‌‌بینیم بعد از عکاسی ما زادآوری کلونی در همان سال ادامه می‌یابد، بدین معنا نیست که این روند ادامه‌دار خواهد بود؛ چون پرندگان زیستگاه را ناایمن می‌‌بینند و سال بعد وارد آن نمی‌شوند.»

 

او می‌افزاید: «در مواردی عکاسی از حیات‌وحش می‌‌تواند آسیب جدی به گونه‌ها وارد کند و با از بین بردن کلونی زادآوری از آسیب یک شکارچی هم جدی‌تر باشد. در شکل محدود هم عکاسی از نزدیک سبب می‌شود پرنده به لانه برنگردد و با از بین رفتن جوجه‌ها به حذف چند پرنده منجر می‌شویم.»

 

ابراهیمی توضیح می‌‌دهد آنچه گفته شد بدان معنا نیست که عکاسی از حیات‌وحش کاری سخت و طاقت‌فرساست. او می‌گوید: «عکاسی از حیات‌وحش لذت‌بخش است و اگر با رعایت نکات اخلاقی و احتیاط‌های لازم انجام شود، نه‌تنها آسیبی نزده بلکه سبب علاقه‌‌مندی افراد بیشتری به حفاظت از گونه‌های مختلف می‌شود که نتیجهٔ نهایی آن حفاظت از نسل بعدی است.»

 

«یاسمین یوسفی»، پرنده‌نگر، در مقاله‌ای با عنوان «نکات عکاسی از پرندگان» آورده است: «تقریباً تمام کدهای اخلاقی در پرنده‌نگری در عکاسی از پرندگان نیز کاربرد دارد. این قوانین نانوشته را می‌توان در دو دستهٔ احترام به طبیعت و احترام به سایر عکاسان تقسیم‌بندی کرد. جا‌به‌جا نکردن پوشش آشیانه برای عکاسی از تخم‌ها، عدم پخش صدای پرندگان در حریم آشیانه‌‌ها، رعایت اصول نزدیک شدن به پرندگان، اجتناب از ترساندن پرندگان برای گرفتن عکس‌ در حالت پرواز، رعایت اصول در استفاده از فلاش برای پرندگان شبگرد، عدم اشتراک‌گذاری موقعیت دقیق آشیانه‌ها در فضای مجازی و به‌‌صورت عمومی‌‌ و … ».

 

او می‌افزاید: «اغلب عکاسان کم‌تجربه تصور می‌کنند برای گرفتن عکس‌هایی با وضوح و جزئیات زیاد، باید به پرندگان بسیار نزدیک شوند. این تصور تا حدی درست است، اما کامل نیست. پرندگان دایرهٔ ترس متفاوتی دارند. آنها فقط به شما تا مرز محدودی اجازهٔ نزدیک شدن می‌دهند و پس از آن پرواز می‌کنند و محل را ترک می‌کنند. واضح است تصویری که در چنین شرایطی گرفته می‌شود، نه‌تنها مطلوب نیست بلکه وجود ترس در پرنده شما را از مشاهده و ثبت رفتارهای طبیعی آن گونه محروم می‌کند.»