«مهرداد بذرپاش»، وزیر راه‌وشهرسازی یکی از سیاست‌های راهبردی ایران برای مقابله با آثار تغییراقلیم را گسترش اقتصاد سبز با رونق صنایع کم‌کربن و اصلاح الگوی تولید اعلام کرده است و می‌گوید: «لایحهٔ تغییر‌اقلیم در همین راستا توسط دولت سیزدهم تهیه شده است.»

پایگاه اطلاع‌رسانی دولت به‌نقل از بذرپاش و در هفتمین کنفرانس بین‌المللی تغییراقلیم نوشت: «امروز تغییراقلیم در جهان به‌عنوان یکی از چالش‌ها و همچنین یکی از فرصت‌های تاریخی جهت تحول بنیادین در توسعهٔ فناوری‌های حوزهٔ تولید انرژی در هزارهٔ حاضر مطرح است. گرمایش جهانی ناشی از افزایش غلظت گازهای گلخانه‌ای موجب تغییرات آشکاری در اقلیم بسیاری از کشورهای جهان شده و افزایش دما، کاهش بارش و افزایش پدیده‌های مخرب جوی اقلیمی به‌ویژه در دو دههٔ اخیر مهمترین آثار این چالش جهانی است.»

 

پیوست محیط زیست برای پروژه‌ها

بذرپاش یکی از سیاست‌های کلان راهبردی و قطعی ایران را ضرورت گسترش اقتصاد سبز با رونق صنایع کم‌کربن و استفاده از انرژی‌های پاک و اصلاح الگوی تولید اعلام کرد: «در این راستا دولت سیزدهم نیز اقدامات قابل‌توجهی در بعد داخلی و بین‌المللی انجام داده، از جمله اینکه لایحهٔ تغییراقلیم در دولت سیزدهم جهت اجرا تدوین شده است. در کنار این سیاست، ظرفیت‌های قانونی نظیر ماده ۱۹ قانون هوای پاک نیز وجود دارد که به‌صورت خلاصه اشاره به تولید ۳۰ درصد از برق کشور از محل انرژی‌های تجدیدپذیر دارد که عزم راسخ مدیران در راستای تحقق این قانون خواهد توانست نقش جمهوری اسلامی ایران را در مدیریت تغییراقلیم منطقه به‌صورت چشمگیری افزایش دهد. حرکت در مسیر درست مستلزم بهینه‌سازی مصرف انرژی و سازگاری با اثرات تغییراقلیم و به‌کارگیری روش‌ها و فناوری‌های نوین در صنایع برای کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای و جایگزینی سوخت‌های سبز است و باید آسیب‌های احتمالی رصد شود و در راستای تأمین انرژی بر انرژی‌های پاک خصوصاً انرژی خورشید و باد و همچنین انرژی گداخت هسته‌ای سرمایه‌گذاری شود تا بستر مناسبی برای کسب دانش و فناوری در این حوزه‌ها فراهم شود.»

 

 وزیر راه‌وشهرسازی بر لزوم تهیهٔ پیوست محیط زیستی برای همهٔ پروژه‌های توسعه‌ای تأکید می‌کند: «با توجه به پیشرفت و توسعهٔ روزافزون کشور ایران در زمینه‌های مختلف، لازم است پیوست محیط زیستی هرکدام از پروژه‌های توسعه‌ای تهیه شود تا اقلیم کشور دستخوش تغییرات کمتری شود. از دیگر پیشنهادات مهم در این رابطه می‌توان به برنامه‌ریزی جهت تبدیل کشور ایران به قطب بین‌المللی انرژی پاک خورشیدی منطقه با استفاده از منابع عظیم انرژی خورشیدی در مناطق مرکزی و جنوبی به‌عنوان دریای انرژی اشاره کرد. برنامه‌ریزی و حمایت از شرکت‌های دانش‌بنیان در ارتقای فناوری‌های نوین در دانش نیروگاه‌های تولید انرژی تجدیدپذیر خورشیدی، امواج دریا، باد و صادرات محصولات یادشده، حمایت از دانشگاه‌ها و مطالعات پژوهشی با هدف بهبود سیستم‌ها در جهت کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای و سیستم‌های با بهره‌وری بالای انرژی و امکان کشت دوم برخی محصولات با توجه به تغییر رژیم دمایی و کاهش یا حذف روزهای یخبندان در برخی مناطق از دیگر راهکارهاست‌.»

 

عدم توجه به تغییراقلیم

این گزارش گوشزد کرده بود: «این درحالی‌است که بررسی محتوای اسناد آمایش سرزمین، قوانین پنج‌سالهٔ توسعه و متن لایحهٔ برنامهٔ هفتم توسعه نشان از عدم توجه به کلان‌روند تغییراقلیم دارد. در این راستا ضروری است برنامه‌ریزان و تصمیم‌گیران توسعهٔ منطقه‌ای و آمایش سرزمین قبل از تدوین هر برنامه‌ای به آینده‌نگری‌های اقلیمی مناطق مختلف کشور توجه کنند. علاوه‌بر‌این، براساس تجربیات بین‌المللی، اولین قدم در جهت سازگاری با تغییراقلیم ایجاد دستورکار ملی است که در این راستا در گزارش بند قانونی تدوین و اجرای برنامهٔ ملی سازگاری اقلیمی طی برنامهٔ هفتم توسعه پیشنهاد شده است.»

 

همچنین، در زمان تدوین لایحهٔ برنامهٔ هفتم توسعهٔ کشور، «داریوش گل‌علیزاده» رئیس مرکز ملی هوا و تغییراقلیم نیز نسبت به آسیب‌پذیری ایران در برابر تغییراقلیم هشدار داده بود و توجه به این چالش‌ را در برنامه‌ٔ هفتم ضروری اعلام کرد: «در مسئلهٔ تغییراقلیم دو موضوع مطرح است که یکی بحث کنترل انتشار گازهای گلخانه‌ای است که با این کار ضمن کاهش اثرات تغییراقلیم از تشدید آن نیز جلوگیری و این پدیده تا حدود زیادی مدیریت می‌شود. در کنار این موضوع، ما با پیامدهای تغییراقلیم از جمله سیل‌، توفان‌های گردوغبار، خشکسالی و … روبه‌رو هستیم که برای مدیریت این پدیده‌ها باید افزایش سازگاری با اثرات تغییراقلیم و درنتیجه کاهش آسیب‌پذیری در مقابل این پدیده‌ها را در پیش بگیریم. از کشورهای پیشرفته و توسعه‌یافته در دهه‌های اخیر صنعت خود را ارتقا داده‌اند و به توسعهٔ اقتصادی رسیده‌اند. این کشورها که از نظر فناوری نیز پیشرفت چشمگیری داشته‌اند، اکنون با فشار بر روی کشورهای درحال‌توسعه به‌دنبال این هستند که کاهش انتشار را انجام دهند؛ چراکه خود به اهدافشان رسیدند.»

او ایران را از آسیب‌پذیرترین کشورها در مقابل اثرات تغییراقلیم می‌داند و معتقد است که دلیل این آسیب‌پذیری قرار گرفتن ایران در پهنه‌های خشک و نیمه‌خشک است. پیامدهای این پدیده در کشور ما افزایش سیلاب‌ها به‌دلیل تغییر در زمان، مکان و شدت دورهٔ بارش‌هاست.»

 

گلعلیزاده همچنین هشدار داد که ۹۴ درصد تولید غذای جهان وابسته به خاک است و با وجود مشهود بودن این موضوع متأسفانه خاک حاصلخیز ما به‌راحتی در حال از دست رفتن است. خاک ما توانایی جذب بارش‌ها را از دست می‌دهد و درنتیجه سیلاب‌ها نیز با قدرت بیشتری تخریب می‌کنند: «کشور ما به‌دلیل برداشت بیش از حد آب‌های زیرزمینی با موضوع فرسایش خاک و فرونشست زمین روبه‌رو است که به‌نظر من دو چالش اصلی محیط زیست کشور هستند؛ چراکه فرسایش خاک و فرونشست زمین به‌هیچ‌وجه قابل‌برگشت نیستند. ممکن است که ما با کنترل منابع انتشار بتوانیم آلودگی هوا را برگردانیم و روند آن را اصلاح کنیم، اما زمانی که فرسایش خاک و فرونشست اتفاق می‌افتد، دیگر قابل بازگشت نخواهد بود. رودخانه‌ها به‌مثابه خونی هستند که در رگ‌های ما جاری است و از آن آزمایش می‌گیرند تا شرایط بدن را چک کنند و به‌عنوان یک شاخص اصلی برای ارزیابی عملکرد در اکوسیستم‌های بالادست به‌خوبی می‌توانند ایرادات را نشان دهند. زمانی که رودخانه‌های کشور ما همگی گل‌آلود و خشک شدند و کمتر رودخانهٔ زلالی می‌بینیم که این نشان می‌دهد در بالادست، فرسایش خاک شدیدی اتفاق افتاده، پوشش گیاهی در حال نابودی است و ما شاهد زوال تنوع زیستی در کشور هستیم.»

 

 او در بخش دیگری از صحبت‌هایش گفته بود: «ما الان پدیدهٔ تخریب سرزمین را به‌دلیل بیابان‌زایی شاهد هستیم. سطح بیابان‌های ما در سال‌های اخیر افزایش یافته و الان سطح اراضی تخریب‌شدهٔ کشور ما  به نزدیک ۱۴.۵ میلیون هکتار رسیده است که همهٔ آنها کانون گردوغبار هستند. ما افزایش دوره‌های خشکسالی را نیز با توجه به پیامدهای تغییراقلیم داریم. سطح تبخیر با توجه به افزایش دما بالاتر رفته است و در ۷۰ سال اخیر ۱.۵ درجه افزایش دما در کشور داشته‌ایم که این موضوع آب‌های سطحی ما را به‌راحتی تبخیر می‌کند و استفاده از آب شیرین در دسترس را به حداقل می‌رساند. با وجود این شرایط می‌بینیم که هنوز در کشور تغییر رویکردی در جهت سازگاری با تغییراقلیم در برنامه‌ها، سیاست‌ها و طرح‌های کلان کشور ایجاد نشده است. زیرساخت‌های کشور ما بابت تغییراقلیم و پیامدهای آن آسیب می‌بیند و سازگاری با این پدیده باید از اولویت‌های کشور باشد. در همین راستا و به استناد بند ۸ سیاست‌های ابلاغی مقام معظم رهبری که بحث توسعهٔ اقتصاد سبز را در نظر دارد و در بند ۷ آن هم به مدیریت تغییراقلیم اشاره می‌کند، ما دو پیشنهاد ارائه کرده‌ایم. یک پیشنهاد این است که سازمان حفاظت محیط زیست اقداماتی را با همکاری دستگاه‌های ذی‌ربط در راستای افزایش سازگاری و تاب‌آوری کشور در مقابل تغییراقلیم، کاهش آسیب‌پذیری و برنامهٔ جامع مدیریت تغییراقلیم انجام دهند و این برنامه بتواند یک سند بالادست باشد.»