هفتهٔ گذشته گروهی از  شهروندان اهل جنوب سیستان‌وبلوچستان از کمبود سوخت و طولانی شدن صف‌های دریافت سوخت یارانه‌ای نفت و گاز در این منطقه به «پیام ما» خبر دادند. خبری که البته با تکذیب شرکت پخش فرآورده‌های نفتی این استان روبه‌رو شد. در پیگیری «پیام ما»، «محمد کهنسال»، مدیر روابط‌عمومی شرکت توزیع فرآورده‌های نفتی سیستان‌وبلوچستان، اعلام کرد کمبودی وجود ندارد، بلکه تقاضا بسیار بالاست.

 

به‌نظر می‌رسد آنچه کهنسال اعلام کرده بود، با گفته‌های اهالی ناهمخوان است. موضوع کمبود و در دسترس نبودن گاز مایع و نفت سفید تا جایی ادامه پیدا کرد که «مفتی عبدالغنی»، امام‌جمعهٔ موقت نیک‌شهر در خطبهٔ نمازجمعه از تضاد صف‌های نوبت‌گیری نفت و گاز نیک‌شهر با کرامت انسانی سخن گفت.

 

او ادامه داد: «چرا برای ناحیهٔ نفتی نیک‌شهر هر ۱۵ روز یک رئیس تعیین می‌کنند و در هر ماه شاهد دو رئیس اداره هستیم. این را چه کسی گفته؟  و چرا مسئولان تدبیر و نظارت نمی‌کنند؟ و چرا وزارت نفت به نیروهای خودش اعتماد ندارد؟ چرا ناحیهٔ نفتی نیک‌شهر فقط دو نیرو دارد؟ و چرا مردم باید در این صف‌های طولانی باشند؟ آیا نمی‌شود برای این اداره نیرو اضافه کرد؟ چرا به مردم احترام نمی‌گذارید. واقعاً چرا مشکل پیگیری نمی‌شود؟ آیا این است رعایتشان و کرامت مردم در صف‌ها که زن و مرد ساعت‌های طولانی منتظر بایستند؟»

 

مشکل کمبود نیست

آذر امسال روابط‌عمومی شرکت ملی پخش فرآورده‌های نفتی منطقه زاهدان اطلاعیه‌ای با این مضمون منتشر کرد که در راستای اجرای بند ب تبصره ۱۴ قانون بودجهٔ سال ۱۴۰۲ توزیع گاز مایع برای مصرف‌کنندگانی که از گاز شهری بی‌بهره هستند، همانند گذشته مشمول دریافت گاز مایع یارانه‌ای هستند و بدون تغییر با نرخ مصوب یارانه‌ای انجام خواهد شد و توزیع گاز مایع برای سایر متقاضیان که مشمول دریافت گاز مایع یارانه‌ای نیستند، از ابتدای آذرماه امسال با نرخ «فوب» خلیج‌فارس انجام می‌شود.

 

به‌نظر می‌رسد آنچه که موجب این آشفتگی شده، همین اجرای قانون است. قانونی که بدون در نظر گرفتن مختصات مناطق نیازمند به نفت و گاز تصویب شده است.

در گذشته نفت و گاز مایع در روستاها و مناطق شهری فاقد شبکهٔ توزیع گاز شهری، براساس کد روستا انجام می‌شد و نیروهای شرکت پخش فرآورده‌های نفتی، سهمیهٔ سوخت یارانه‌ای را از طریق همین کدها به دست شهروندان می‌رساندند. سال گذشته و پس از عبور فصل سرما به‌منظور کنترل مصرف و قاچاق سوخت، مقرر شد تا هر خانوار و یا هر شخص که ذیل دریافت سوخت سهمیه‌ای قرار می‌گیرد، با یک کد پستی در سامانه ثبت‌نام کند؛ موضوعی که چالش اصلی را ایجاد کرد.

«محمد بلوچی»، فعال اجتماعی و خبرنگار محلی در سیستان‌وبلوچستان به «پیام ما» می‌گوید: «دولت اعلام کرده است که کسی برای دریافت نفت سفید و گاز سیلندری به مراکز توزیع مراجعه نکند. اما موضوع از این قرار است که چون جور دیگری امکان دسترسی وجود ندارد، همهٔ مردم به مراکز توزیع می‌آیند. حالا هر کسی که مشمول دریافت سوخت سهمیه‌ای است باید با ثبت یک کد پستی در سامانه، سهمیهٔ خودش را احراز کند. اما همهٔ مردم در جنوب سیستان‌وبلوچستان که کد پستی ندارند؛ به‌ویژه در روستاها. حالا همهٔ مردمی که قبلاً در قالب یک کد از طریق روستا سهمیه دریافت می‌کردند. بلاتکلیف مانده‌اند. البته در بسیاری از نواحی این مشکل حل شده است، اما چون همه‌گیر نیست هنوز تعداد قابل‌توجهی از مردم درگیر هستند.»

 

ساختارهای ناکافی

به‌گفتهٔ او، آنچه موجب این آشفتگی شده است، این است که دولت پیش از اینکه پیش‌نیازها و ساختارهای لازم را ایجاد کند، دست به اصلاح زده است. هنوز مشخص نیست که آیا نتیجهٔ این تصمیم دولت به نفع یا ضرر مصرف عادلانهٔ سوخت است یا نه، اما مشخص است که در حال حاضر شرایط خوب نیست.

او در بخش دیگری از صحبت‌هایش تأکید می‌کند که همین در دسترس نبودن سوخت موجب شده است قیمت یک سیلندر گاز در بازار سیاه تا دو میلیون تومان میان مردم خریدوفروش شود. عددی که خرید دائم آن از توان بسیاری از اهالی نیک‌شهر و روستاهای اطراف آن خارج است.

 

تماس دوباره «پیام ما» با استانداری سیستان‌وبلوچستان، فرمانداری نیک‌شهر و همچنین شرکت پخش فراورده‌های نفتی بی‌پاسخ است. طی ۲۰ سال گذشته مشکل توزیع سوخت در جنوب استان سیستان‌وبلوچستان به مرحلهٔ بحران رسیده است. دولت آذر امسال اعلام کرد که قرار است ۸۰ جایگاه توزیع سوخت مایع در این استان دایر کند. اما اعلام نکرد که اساساً آیا منظور از این جایگاه برای تأمین سوخت خودروهاست یا مراکز توزیع سوخت خانگی.

تمرکز دولت برای مدیریت مصرف سوخت در استانی که بخش قابل‌توجهی از آن از شبکهٔ توزیع گاز شهری و روستایی بی‌بهره‌اند، برای مقابله با قاچاق نفت سفید، بنزین و سیلندرهای گاز مایع است. حالا باید دید تصمیم جدید دولت مبنی‌بر استفاده از یک سامانهٔ متکی بر موقعیت جغرافیایی چقدر مؤثر خواهد بود.