دیگر خبری نیست؟

 رئیس پلیس مبارزه با مواد مخدر تهران بزرگ با ابراز رضایت عنوان می‌کند: ظرفیت نگهداری معتادین متجاهر افزایش پیدا کرده است. درحال‌حاضر در تهران مانند گذشته مظاهر علنی مصرف و کلونی‌های اعتیاد مشاهده نمی‌شود! چه بسا محلاتی در سطح شهر تهران وجود داشتند که از شهرت کشوری برخوردار بودند، اما حالا دیگر خبری از این موضوعات در سطح شهر تهران نیست!

 «سرهنگ حسین باباپور»، در گفت‌وگو با «ایسنا» تأکید می‌کند که: مقابله، پیشگیری، ساماندهی معتادین متجاهر، کاهش مصرف و کاهش تقاضا از جمله موضوعاتی هستند که در بحث مبارزه با مواد مخدر مؤثر واقع می‌شوند؛ لذا ما تمام این مسیر‌ها را به‌صورت هم‌زمان پیگیری می‌کنیم.

 او همچنین می‌گوید: وضعیت مطلوب است و در بخش گزارشات خبـری که از سامانۀ ۱۱۰ دریـافـت می‌کـنیم نـیز، به‌شدت شاهد این هستیم که گزارشات دراین‌باره کاهشی شده است. به‌گفتۀ سرهنگ باباپور، با ورود جدی شهرداری تهران در بحث آسیب‌های اجتماعی و اقداماتی که دربارۀ ساماندهی معتادین متجاهر ذیل قرارگاه اجتماعی و مرکز رصد انجام شد، ظرفیت نگهداری معتادین متجاهر افزایش پیدا کرده است.

فروردین‌ماه سال‌جاری نیز شهرداری تهران در طرح ضربتی ساماندهی آسیب‌های اجتماعی در منطقۀ ۱۹ تهران، ۵۵۹ نفر معتاد متجاهر را شناسایی و جمع‌آوری کرد.

همچنین براساس گزارشی که در «ایسنا» منتشر شده است، در اسفندماه ۱۴۰۲، «احمدی صدر» مدیرعامل سازمان رفاه، خدمات و مشارکت‌های اجتماعی شهرداری تهران گفته بود: برآورد پلیس در سال ۱۴۰۰ وجود حدود ۱۹ تا ۲۰ هزار معتاد متجاهر در تهران بود. اکنون بیش از ۲۲ هزار ظرفیت داریم و ۵ هزار ظرفیت خالی است و ۱۷ هزار مورد داخل مراکز هستند و ساماندهی این افراد مدنظر است. همچنین در مراکز مادۀ ۱۶ ویژۀ بانوان معتاد متجاهر، ۷۵۰ تخت داریم.

 جای خالی حمایت اجتماعی از معتادان متجاهر

 نکته‌ای که بسیاری از صاحب‌نظران حوزۀ آسیب‌های اجتماعی به آن تأکید می‌کنند، نیاز به تأمین منابع کافی برای ساماندهی موضوع معتادان متجاهر است. به‌گفتۀ آنان اگر منابع کافی برای تأمین خدمات درمانی و حمایتی وجود نداشـته باشد، جمع‌آوری معتادان متجاهر تنها انتقـال آنان از مکانی به مکان دیگر خواهد بود. ایـن درحالی‌است که بدون دسترسی به درمـان مناسب، احتمال بازگشت معتاد به مصرف مواد قوت می‌گیرد.

 انزوای چنـین افرادی در دورۀ نگهداری و سپـس ر‌هـا شدن، احتمال قطعی بازگشت آنان به مـصرف مواد مخدر را تشدید می‌کند؛ اما برای بـهبود ایـن وضعـیت و ازبین‌رفتن چرخۀ تسلسل و باطـل دستـگیری و آزادی، بهترین راه حمایت‌ها، روان‌درمانی و همچنین درمان‌های تکمیلی معتادان است. چرا که اغلب آنان به روان‌درمانی، درمان دارویی و بیشتر از همه حمایت اجتماعی نیاز دارند تا سبک زندگی خود را تغییر دهند. اگر در چرخه‌های بعدی درمـان ایـن بیـماران عـمل نکنیـم، طـرح جمـع‌آوری معتـادان متجـاهر شکسـت خورده است و دردی از این معضل اجتماعی دوا نمی‌کند.

 متولی مشخص نیست

پیش از این «فرهاد اقطار» معاون پیشگیری و درـمان اعتـیاد مرکـز توسـعۀ پیشگـیری سازمان بهزیسـتی کـشور، در مصـاحبـه با روزنامۀ «هم‌میهن» گفته بود: معتاد متجاهر، دستگیر و به مراکز مادۀ ۱۶ فرستاده می‌شود. دو سه ماه آنجا می‌ماند و دوباره به خیابان برمی‌گردد. سیکل ما معیوب است. مرکز مادۀ ۱۶ که ۳۲ کیلومتر از تهران دورتر است، به‌طور ناگهانی معتاد را بدون پول، بدون متادون و بدون هیچ حرفه‌ای ر‌ها می‌کند. معتاد با جیب خالی و بدون غذا چه می‌کند؟ دوباره برمی‌گردد به پاتوق.  این مقام مسئول تأکید کرده بود: هیچ‌وقت درمان اجباری جواب نمی‌دهد. قانون مشکلی ندارد و تأکید می‌کند که فرد معتاد مجرم باید در مراکز مادۀ ۱۵ نگهداری شود؛ بنابراین باید این مراکز گسترش یابند. درحالی‌که مراکز مادۀ ۱۵، کیفیت‌شان را از دست داده‌اند. به‌همین‌دلیل بار مراکز مادۀ ۱۵ بر دوش مادۀ ۱۶ قرار گرفت. اشکال کار در سیاست‌گذاری‌هاست. 

زیرا تمام تمرکز روی معتادان متجاهر شد و در نهایت این مشکلات را رقم زد. چرا؟ چون پول را برای جایی هزینه کردند که افراد آخرخط بودند؛ درحالی‌که اعتبارات برای پیشگیری و همان مادۀ ۱۵ باید در نظر گرفته می‌شد. در قانون پیش‌بینی شده که اول پیشگیری، یعنی مادۀ ۱۵، بعد مادۀ ۱۶ و بعد مادۀ ۴۲ که انتقال معتادان به اردوگاه کار اجباری است. اما حالا این روند برعکس شده است. تمام اعتبارات و هزینه‌ها برای مادۀ ۱۶ یا همان معتاد متجاهر می‌شود. اما متجاهر این‌طور درمان نمـی‌شود. اقطار بیان کرده بود: به‌طورکلی در کـشور ما مشخص نیست که چه کسی باید درمـان را انجام دهد؟ در قانون اساسی اعلام شده این وظیفۀ وزارت بهداشت است؛ اما این وزارتخانه در زمینۀ معتادان هیچ‌وقت زیر بار نرفـت و هروقت به آن‌ها اعلام می‌شد که درماـن معتادان را به عهده بگیرند، آن‌ها مـی‌گفتند که در اولویت ما نیست و گارد می‌گرفتند.