نکاتی دربارهٔ چارچوب تدوین شرح خدمات برنامهٔ راهبردی مدیریت جامع حوضههای آبخیز
طرحهای آبخیزداری به مثابه سنگ بزرگ
در چارچوب پیشنهادی به بعضی موضوعات مهم اشاره نشده و ممکن است اهداف طرح مدیریت جامع حوضهٔ آبخیز محقق نشود
۲۶ آبان ۱۴۰۲، ۲۱:۵۷
|پیام ما| طرحی برای چارچوب تدوین شرح خدمات برنامهٔ راهبردی مدیریت جامع حوضههای آبخیز توسط معاونت آبخیزداری، مرتع و بیابان (سازمان منابعطبیعی و آبخیزداری کشور) و مرکز بینالمللی مدیریت جامع حوضههای آبخیز و منابع زیستی در مناطق خشک و نیمهخشک (ICIMWB) تحتپوشش سازمان آموزشی، علمی و فرهنگی سازمان ملل متحد (یونسکو) و با همکاری تعدادی از اساتید دانشگاه پایان سال گذشته تدوین و تهیه شده است. این طرح تاکنون اجرا نشده است و بهنظر میرسد که چارچوب پیشنهادی بسیار گسترده، متنوع، ایدهآلی و آرمانی تهیه شده است و در عمل، قابلیت اجرایی ندارد.
بخشی از موضوعاتی که در این چارچوب پیشنهادی به آنها اشاره شده است، عبارتند از: «مدیریت جامع و فراگیر آبخیزها، مدیریت پایدار سرزمین و جلوگیری از تخریب اکوسیستمها و خدمات آنها، ایجاد تعادل بین نیازهای اقتصادی و اجتماعی آبخیزنشینان و سلامت و پایداری زیستبوم آنها، تحقق اهداف توسعهٔ پایدار و حکمروایی مطلوب (شایسته) منابع طبیعی، حفاظت عادلانه و مؤثر منابع حوضهٔ آبخیز و سعی در بهبود سلامت حوضهٔهای آبخیز، افزایش تابآوری از طریق مشارکت آگاهانهٔ ذینفعان، آموزش ذیربطان (دستاندرکاران) و توانمندسازی جوامع محلی، تدوین برنامههای عملیاتی اولویتدار و استراتژیک برای توسعهٔ پایدار حوضهٔ آبخیز، استفاده از تحلیلهای مکانی سیستم اطلاعات جغرافیایی (GIS)، لزوم توجه به اسناد فرادستی کشور و تأکیدات مقام معظم رهبری، الزامات و چارچوبهای مواجهه با چالشهای منابع طبیعی و محیط زیست، لزوم رعایت ده اصل کلیدی اشارهشده برای حکمرانی عادلانه و مؤثر، قوانین مشترک اجتماعی و عرفهای محلی در بخش آب و منابع طبیعی، تدوین و اجرای پیوست مشارکت مردمی در کلیهٔ طرحهای منابع طبیعی، آب و محیط زیست با تأکید بر شناخت مشارکتی مسئله، برنامهریزی مشارکتی، اجرای مشارکتی، حفاظت مشارکتی، ارزیابی مشارکتی.»
همچنین، شناسایی دقیق و صحیح نقش و تأثیر دستاندرکاران یا ذینفعان مختلف بر سر هر موضوع و پدیده در منابع طبیعی، آب و محیط زیست، تقویت انسجام سازمانی در بین ذینفعان منابع طبیعی، آب و محیط زیست در راستای کاهش تضاد منافع، لزوم ایجاد هماهنگی و هم افزایی بین دستگاههای اجرایی در قالب کارگروههای ملی، استانی و شهرستانی، لزوم توانافزایی جوامع محلی در جهت مشارکت فعال ایشان در طرحهای منابع طبیعی، آب و محیط زیست، استقرار نظام پایش و ارزیابی مشارکتی برای رصد علمکردهای اکولوژیکی، سیاستی، اجتماعی و اقتصادی، تولید داده و اطلاعات بهروز (بههنگام) از وضعیت اکولوژیکی منابع طبیعی، آب و محیط زیست کشور، لزوم بهکارگیری متخصصان بینرشتهای در دستگاههای اجرایی منابعطبیعی و محیط زیست کشور، تغییر از رویکرد مدیریت نظام اکولوژیکمحور به مدیریت نظام اجتماعی-اکولوژیکمحور، توجه ویژه به اقتصاد سبز و اقتصاد منابع طبیعی و محیط زیست، اجرای طرح ملی رشد نوآورانه و پایدار اقتصاد زیستی برای ایران و طرح ملی زیرساخت سبز-ارتقای سرمایهٔ طبیعی ایران، تهیهٔ نقشهٔ خدمات اکوسیستمهای طبیعی (Ecosystem Services) در کل کشور و ارزشگذاری اقتصادی آن خدمات و فراهم نمودن بستر مناسبی برای مبادلهٔ آنها (Payment for Ecosystem Services)، توسعهٔ کارآفرینی و فناوری در منابع طبیعی و محیط زیست، یکپارچهسازی دانش از طریق رویکردهای فرارشتهای و بینرشتهای، لزوم توجه به نقش میانجیگری و نظارت دانشگاهها و مراکز آموزش عالی در فرایند کاهش تضاد منافع در اجرای طرحهای منابع طبیعی و محیط زیست کشور، لزوم توجه به اکولوژی صنعتی-توسعه انرژیهای پاک و فناوریهای همزیست با محیط زیست نیز در این طرح قید شده است.
عملیاتی کردن اصول تابآوری
بخش دیگری از این طرح نیز این محورها را معین کرده است: «عملیاتی نمودن اصول ایجاد تابآوری در مواجهه با بحرانهای طبیعی (شامل: ۱-حفظ تنوع و افزونگی ۲-مدیریت ارتباطات ۳-مدیریت متغیرهای کند و بازخوردها ۴-تقویت شناخت نظامهای اجتماعی-اکولوژیک بهعنوان نظامهایی سازگار و پیچیده ۵-ترغیب یادگیری ۶-گسترش مشارکت ۷-استقرار نظام حکمرانی غیرمتمرکز هماهنگ)، تولید محتوای پویا با پشتوانهٔ علمی پژوهشهای فرایندمحور و نیز مطالعهٔ یافتههای علمی و تحقیقات قبلی پژوهشگران و مجریان طرحها و پروژهها و استفاده از تجارب و دانش بومی، ملی و بینالمللی، تبیین و توسعهٔ نقشهراه در مدیریت جامع حوضهٔهای آبخیز، شناسایی و تحلیل نقاط قوت، ضعف، فرصتها و تهدیدات (تحلیل SWOT) شناسایی شاخصهای سلامت، تاب وری، ریسک و پایداری حوضهٔ آبخیز و جوامع محلی مرتبط با آنها، یکپارچهسازی و وزندهی به شاخصها و اولویتبندی حوضهٔهای آبخیز و جوامع محلی با رویکرد پیشگری و حل چالشهای خشکسالی، سیلاب، فرسایش، رسوب و معیشت پایدار، ایجاد پایگاه داده و اطلاعات هوشمند، تدوین سیاستها و راهبردهای اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی برای تحقق اهداف IWM، تدوین سیاستها و راهبردهای تجارت و بازاریابی برای تحقق اهداف IWM، تدوین سیاستها و راهبردهای آموزشی و ترویجی مبتنیبر تحلیل شبکههای اجتماعی، کنشگران و تسهیلگران برای تحقق اهداف (Integrated Watershed Management)، تدوین سیاستها و راهبردهای کشاورزی حفاظتی برای تحقق اهداف IWM، تبیین و توسعهٔ ساختارهای اداری، مالی و حقوقی با رویکرد ذینفعگرا برای IWM، تدوین طرح مدیریت جامع حوضههای رودخانههای اصلی و همچنین حوضهٔ آبخیز شهری، تبیین و توسعهٔ برنامههای نظارتی و ارزیابی حوضههای آبخیز و ایجاد و توسعهٔ جعبهابزار و سیستمهای پشتیبانی تصمیم (Decision Support Systems) برای IWM، یکپارچهسازی، تبیین و توسعهٔ یک مدل ملی پویا، قابل انعطاف و سازگار با تغییرات برای IWM، بررسی و تحلیل سناریوهای مختلف، نظری، اجرایی و عملی برای رسیدن به اهداف کلان توسعهٔ پایدار در حوضهٔ آبخیز پایلوت (در هر استان، مستندنگاری (مستندسازی) و ثبت تصویری فعالیتها با هدف مدیریت دانش و حفاظت از دانش بومی، تحلیل و ارزیابی سیستمهای تحقیقاتی کشور و دانشگاهها در زمینهٔ IWM و کارکرد بهینهٔ آنها در حوضهٔهای آبخیز پایلوت، تحلیل و ارزیابی اثرات طرحها و انواع پروژههای کشاورزی و باغداری در مسیر پایداری حوضههای آبخیز پایلوت، تحلیل و ارزیابی اثرات طرحها، انواع پروژهها ی عمرانی، جادهسازیها و سدسازیها در مسیر پایداری حوضههای آبخیز پایلوت، تبیین چارچوب مفهومی کنشگری محرک دولت، نهادهای مدنی، سازمانهای مردمنهاد (NGO) و جوامع محلی در حوضههای آبخیز پایلوت، تعیین معیارها و شاخصهای بیوفیزیکی و اجتماعی و اقتصادی سلامت، تابآوری، ریسک و پایداری حوضههای آبخیز پایلوت و جوامع محلی آنها و تعیین مقادیر آستانهٔ شاخصهای انتخابشده برای ارزیابی، پهنهبندی حوضههای آبخیز پایلوت براساس شاخصهای انتخابشدهٔ سلامت (با بهرهگیری از نتایج مدل ارزیابی آب و خاک (SWAT)»
سنگ بزرگ علامت نزدن
براساس آنچه گفته شد نکات قابلتوجهی در این طرح وجود دارد.برای صرفهجویی در هزینههای اجرایی و همچنین اطمینان از درست و مفید بودن اقدامات، ضرورت دارد بندهای زیادی از چارچوب پیشنهادی، فقط یکبار و توسط یک تیم ستادی تهیه شود و برای اعلام نظر و حک و اصلاح برای کارشناسان و مدیران استانی ارسال و از جمعبندی نظرات آنها نتیجه مورد نظر حاصل شود؛ نه اینکه از همهٔ استانها خواسته شود که سیاستها و راهکارها را جداگانه پیشنهاد دهند و یا مدل و برنامهٔ کاربردی برای DSS و پایگاه اطلاعات هوشمند و… طراحی کنند. مطمئناً هزینهٔ اجرای این شرح خدمات بسیار زیاد میشود و منابع هدر میرود.
همچنین، در چارچوب پیشنهادی به بعضی موضوعات مهم اشاره نشده است. بنابراین، ممکن است که اهداف طرح مدیریت جامع حوضهٔ آبخیز محقق نشود. بهعنوان مثال:الف- با توجه به ضعیف شدن سرمایهٔ اجتماعی و کمرنگ شدن روحیهٔ اعتماد عمومی، همدلی، مسئولیتپذیری و مشارکت، تهیهٔ برنامهٔ اقدام اجتماعی (Social Action Plan) ضرورت دارد که به آن اشارهای نشده است.
ب- لزوم تهیهٔ برنامهٔ نحوهٔ درگیر کردن دستاندرکاران کلیدی در فرایند اجرای طرح (شامل بخشهای دولتی و حکومتی، بخش خصوصی، رسانهها، مراکز علمی و پژوهشی، نهادهای مدنی و خود مردم محلی و بهرهبرداران)
ج- لزوم تهیهٔ برنامهٔ نحوهٔ برقراری ارتباط با مخاطبان و ذینفعان طرح یعنی چه پیامی، برای چه کسی، در چه زمانی و از طریق چه کانالی منتشر شود تا سطح آگاهی مخاطبان، دستاندرکاران و ذینفعان را افزایش دهد و مشارکت فعال و مؤثر ایشان در اجرای طرح مدیریت جامع حوضهٔ آبخیز را تضمین کند (Communication Strategy Plan).
امیدواریم مسئولان این برنامه، به نکات و تذکرهای مطرح شده توجه کنند و با برگزاری جلسات مشورتی و هماندیشی، شرح خدمات ساده و کاربردی مناسبی تهیه کنند و برای اجرا به استانها بفرستند. برای تهیهٔ پاسخ بندهای زیادی از چارچوب پیشنهادی هم میتوان از ظرفیت علمی و تخصصی یک اتاق فکر (ترکیبی از افراد متخصص از بخشهای مختلف دانشگاه، تحقیقات، اجرا، رسانه، بخش خصوصی، نهادهای مدنی و نمایندهٔ جوامع محلی) استفاده کرد.
برچسب ها:
پیشنهاد سردبیر
مسافران قطار مرگ
مطالب مرتبط
بارش برف و باران امروز ادامه دارد
۲۲ استان کشور تا پایان هفته بارش برف و باران سنگین را تجربه میکنند
انسداد راه دسترسی ۱۶۰ روستای لرستان
گزارش «پیام ما» از نشست بررسی کاربرد فناوریهای نوین در صنایع خلاق
اکوسیستم استارتاپی عامل آشتی کسبوکاری مردم و نوآوران
گروهی از زنان مکزیک جان خود را برای رساندن غذا به مهاجران به خطر میاندازند
مسافران قطار مرگ
دود نیشکرهای سوخته هوای خوزستان را آلوده کرد
چتر سیاه بر آسمان اهواز
کشمکش بین ارگانهای دولتی و تولیدکنندگان کمبود شیرخشک را تشدید کرد
مداخلهٔ بینتیجهٔ دولت در بازار شیرخشک
وزیر نیرو و رئیس سازمان حفاظت محیط زیست با معاون رئیسالوزرای طالبان دیدار کردند
موضعگیری دوگانه دربارهٔ حقابهٔ هیرمند
فعالان جهانی هشدار میدهند
میراث «غزه» زیر بمباران
پیگیری برای ثبت یک میراث ناملموس ادامه دارد
فصل انارچینی
بیماران «آتروفی عضلانی نخاعی» معطل پاسکاری وزارت بهداشت برای تدوین پروتکلهای توزیع دارو هستند
توزیع قطرهچکانی داروهای بیماران SMA
نظر کاربران
نظری برای این پست ثبت نشده است.
تبلیغات
وب گردی
- روغن صنعتی مایعی جادویی برای افزایش عمر مفید ماشین آلات
- ۱۰ ماده غذایی که به شما در سفر به سوی کاهش وزن کمک میکنند
- چاپ ترافارد؛ هر آنچه که باید درباره این نوع چاپ دستی بدانید
- اقدامات لازم برای اسباب کشی و جابجایی منزل
- بسته بندی مواد پودری با دستگاه ساشه: شغل پردرآمد این روزها
- طبع روغن زیتون در طب سنتی چیست؟ معرفی 4 خواص روغن زیتون
- خرید ساک دستی تبلیغاتی چه مزایایی برای هر برند دارد؟
- تعریف درست هوش مصنوعی (AI) چیست؟
- 10 ایده شغل دوم با سرمایه اولیه کم برای کارمندان
- مقایسه تعرفه پنلهای پیامکی و تبلیغاتی بیشتر
بیشترین نظر کاربران
معمای ریاست محیط زیست در کابینه رئیسی
بیشترین بازنشر
ستاندن حیات از غزه
پربازدیدها
1
به نام حیوانات به کام باغوحشداران
2
«بمو» را تکهتکه کردند
3
سوداگران گنج پل تاریخی ۳۰۰ ساله در بابل را تخریب کردند
4
محیطبانها با رد زنی چرخهای موتورسیکلت به شکارچیان رسیدند
5
کبوتر نماد مناسبی برای صلح است؟
دیدگاهتان را بنویسید