یک عضو شورای شهر مشهد: هنوز هیات تطبیق فرمانداری درباره مصوبه نامگذاری خیابان شجریان جلسه تشکیل نداده است.

صبح روز سه شنبه ۲۹ مهر ۹۹ این خبر در فضای مجازی پیچید: «نام شجریان بر روی خیابان‌های مشهد هم نمی‌نشیند.» درست ده روز بعد از اینکه آن خبر تلخ آمده بود، جان از تن استاد آواز ایران رفته و در توس آرمیده است.

 مردم شوکه شده از مرگ آوازه خوان محبوب، از بیمارستان جم و بهشت زهرای تهران، شبانه خودشان را به توس رسانده بودند که اینبار خبر رسید قرار است نام استاد شجریان بر خیابان‌های کلانشهرهای کشور بنشیند.

خبر مردم را خوشحال نکرد. قرار نبود خوشحال کند، تنها می‌خواست تسکینی باشد بر دل‌هایی که روزگاری را با «یاد ایام» استاد سپری کرده بودند و حالا می‌خواستند وقتی در شهرهایشان پرسه می‌زند، چشمان‌شان به نام شجریانی بیفتد که چند دهه اسطوره‌شان بوده است. دیروز اما اثر تسکین کننده‌ای که خبر داشت هم از بین رفت، لحظه‌ای که فضای مجازی پر شد از خبر :«نام شجریان بر روی خیابان‌های مشهد هم نمی‌نشیند.»

 سنت نام گذاری به یاد از دست رفته‌ها در ایران کهن است. در خانواده‌های اصیل ایرانی کم نیستند نام‌هایی که بعد از مرگ عزیز روی کودک تازه متولد شده نشستند تا یاد رفته را زنده نگه دارند. به یاد همین رسم کهنه است که خیابان‌های شهر گاهی به نام شخصیت‌های محبوب مردم نامگذاری می‌شود. بعد از خاکسپاری محمدرضا شجریان، شیراز و مشهد اعلام کردند که هرکدام اسم یک خیابان را محمدرضا شجریان می‌گذارند.

پایتخت پیشتر پیش دستی کرده بود. بهشت نشینان تهرانی سال ۹۸ با ۱۵ رای موافق نام خیابان فلامک شمالی و جنوبی در منطقه ۲ پایتخت را به نام محمدرضا شجریان تغییر داده بودند. مصوبه، تغییر نام‌های دیگری را هم در دستور کار شهرداری قرار داده بود، فروغ فرخزاد، سیمین بهبهانی، بیژن بیژنی و سپانلو هم قرار بود روی خیابان‌های تهران بنشینند که البته هیچ وقت مشخص نشد چرا نام فروغ فرخزاد به تهران ننشست.

همانطور که شجریان ننشست و گذر زمان مصوبه را مسکوت نگه داشت تا زمانی که نامه محسن هاشمی، رییس شورای شهر تهران درست در روز تولد هشتاد سالگی استاد آواز ایران، منتشر شد. نامه‌ای که از شهرداری خواسته بود تا فعلا مصوبه نامگذاری خیابان شجریان را اجرایی نکند. نامه‌ای که البته به گفته محسن هاشمی قدیمی بود و محرمانه و تنها تازه به دست رسانه‌ها رسیده بود:«این موضوع بسیار قدیمی است و برای یک‌ونیم سال قبل است و از آنجایی که هدف این کار روشنگری نبود و افراد سعی در تخریب داشتند تصمیم گرفته شد که سخنگوی شورای شهر در این خصوص توضیحاتی ارائه کنند؛ اما من نمی‌گویم موضوع منتفی است، بلکه از شهردار می‌خواهیم در راستای اجرای هرچه بهتر این مصوبه مدتی صبر کند و جای نگرانی هم نیست.»

همان روزها علی اعطا سخنگوی شورای شهر تهران توییتر خود برای توضیح ماجرا نوشت: «حقیقت ماجرا این است که با توجه به اینکه بنا به ملاحظات و مصالحی، این نام‌گذاری نمی‌توانست انجام شود، آقای هاشمی با شهردار مکاتبه کردند تا بار حقوقی مسئولیت عدم‌اجرای این مصوبه به گردن شهرداری نیفتد. در حقیقت این نامه در شرایطی نوشته شد که اولا همه اعضای شورا و ثانیا شهردار محترم دریافته بودند بنا به مصالح و ملاحظاتی این نام‌گذاری نمی‌تواند انجام بگیرد. حتی ممکن است این نامه به درخواست شهرداری نوشته شده باشد تا وقتی مصوبه‌ای به دلایلی قابل اجرا نیست، خود شورا به آنها بگوید تا اطلاع ثانوی این مصوبه را اجرا نکنید.»

بعد از فوت محمدرضا شجریان، اما ورق برگشت صحن شورای شهر تهران، آیاتی از قرآن در با تلاوت شجریان را پخش شود و رئیس پارلمان شهر تهران در نطق پیش از دستور خود از جایگاه شجریان در موسیقی ایران تقدیر کرد و از رفع موانع برای نامگذاری خیابان شجریان گفت: «مکاتبات لازم درباره اجرای مصوبه شورا جهت نامگذاری خیابان به نام استاد شجریان صورت گرفته و به زودی توسط شهرداری اجرا خواهد شد.»

خیابان ارشاد و تابلوی بی‌سرانجام 

تغییر نام

سنت نامگذاری خیابان شجریان در مشهد اما متفاوت بود. شهناز رمارم، عضو کمیسیون فرهنگی و اجتماعی شورای شهر مشهد به «پیام ما» می‌گوید که تنها ۲۴ ساعت بعد از تشییع پیکر محمدرضا شجریان، طرح نامگذاری خیابان شجریان به صحن آمد: «ما در فاصله ۲۴ ساعت بعد از تشییع پیکر تصمیم گرفتیم که خیابانی به نام خیابان محمدرضا شجریان نام گذاری کنیم.

یکشنبه لایحه دو فوریتی به شورا آمد و فردای آن روز که دوشنبه باشد، صحن علنی تشکیل شد.» لایحه با ۱۳ رای موافق به تصویب رسید: «شهرداری مشهد مکلف است با توجه به منظومه فرهنگی و ادبی شکل گرفته به لحاظ نامگذاری در بلوار فردوسی، بلوار فردوسی، بلوار خیام و خیابان اخوان ثالث، حدفاصل بلوار شهید صادقی تا خیابان خیام (خیابان ارشاد فعلی) را به نام «محمدرضا شجریان» نامگذاری کند.» او معتقد است که همین سرعت باعث شده بود که شورا فرصتی پیدا نکند که نظرات موافقان و مخالفان خارج از صحن را بررسی کند.

 فرمانداری مخالف نامگذاری است؟

نام شجریان روی خیابان ارشاد نمی‌نشیند. فعل آینده منفی چندی پیش در نامه هیات تطبیق فرمانداری تهران به شورای شهر تهران هم آمده بود. نامه‌ای که اعلام می‌کرد برخلاف مصوبه شورای شهر تهران، با نامگذاری خیابانی به نام  اعظم طالقانی و مهدی بازرگان مخالفت داشت.

مخالفتی که رنگ و بوی تحکم داشت و داد محمد جواد حق شناس، رییس کمیسیون نامگذاری شورای شهر تهران را هم درآورد: «در ۲۰ سال گذشته همه مصوبات نام‌گذاری تنها جهت اطلاع‌ برای فرمانداری ارسال می‌شد و در این مدت نیز هیات تطبیق اعتراضی نداشته، اما حالا ورود محتوایی به تصمیمات شورا می‌کند که این از تصمیم‌های تازه این دوره مدیریت شهری است.»

رمارم اما خبر منتشر شده درباره مخالفت هیات تطبیق با نامگذاری استاد شجریان را درست نمی‌خواند: «هنوز نامه‌ای مبنی بر مخالفت به شورای شهر تهران ارسال نشده است، زیرا هنوز جلسه هیات تطبیق فرمانداری درباره مصوبه نامگذاری خیابان شجریان هنوز تشکیل نشده است.

ما ۷ روز پیش مصوبه را ارسال کردیم و ان‌ها تا ۱۵ روز فرصت دارند تا به ما پاسخ دهند.» او معتقد است تنها زمانی مخالفت معنا دارد که نامه فرمانداری به شورای شهر مشهد ارسال شود. اما اگر هیات تطبیق فرمانداری مشهد هم مانند تهران با نامگذاری مخالفت کند، مواضع شورای شهر مشهد چه خواهد بود؟ رمارم می‌گوید که فرمانداری تنها وظیفه تطبیق قوانین را دارد: «نامگذاری از اختیارات شورای شهر است و بر اساس قوانین بعید است که مخالفتی صورت بگیرد. ممکن است فرمانداری در هیات تطبیق دستورالعمل‌هایی داشته باشد که بر طبق آن دلایلی بیاورد و اعلام کند که مخالفتی با نام گذاری دارد، در آن صورت شورا دلایل را می‌شنود و بر اساس آن‌ها تصمیم می‌گیرد.» اصرار در اجرای مصوبه یا عقب نشینی دو راهکار بعدی شورای شهر مشهد درباره نامگذاری استاد شجریان است.

آیا مانند بهشت نشینان تهران خودشان را عقب می‌کشند یا بر مصوبه خودشان اصرار می‌کنند؟ رمارم می‌گوید اگر مخالفت هیات تطبیق به دست شورا برسد، اعضا جلسه تشکیل می‌دهند، می‌توانند بر مصوبه اصرار کنند اما آنچه در ادامه پیش می‌آید این است که فضا را به سمت التهاب نمی‌برند: «بعید است که شورا از مصوبه عقب‌نشینی کنند اما بستگی به دلایل فرمانداری دارد.

حتما سری قبل که فرمانداری به شورای شهر تهران نامه زد هم دلایل قانع کننده‌ای داشت که شورای شهر تهران آن را پذیرفت.» هنوز مشخص نیست که بر سر مصوبه نامگذاری خیابان استاد شجریان در شیراز چه خواهد آمد. سنت دیرینه نامگذاری به یاد شخصیت محبوب تازه از دست رفته در یک فامیل به وسعت ایران در یک شهر به ثمر می‌نشیند یا فرماندار آن شهرهم مخالفت می‌کند و سنت به کلی از یاد و از دست می‌رود.