«تا ما رفتیم دنبال کار که بارنامه را اصلاح کنیم، تعطیل شد. پنجشنبه تعطیل بود. جمعه تعطیل بود. شنبه آنها تعطیل بودند. یکشنبه آنها تعطیل بودند. من سه روز در هفته می‌توانم کار کنم. این یک مشکل اساسی در راه بازرگانی ماست.» این صحبت‌های «همایون صنعتی‌زاده»، کارآفرین و بنیانگذار گلاب زهرا در سال ۱۳۸۴، است. او این سخنان را در سفر رهبر انقلاب به کرمان و در حضور ایشان مطرح کرد. ماجرا در مورد صادرات روغن گل محمدی به آلمان بود و مشکلاتی که به‌دلیل ناهماهنگی تعطیلات کشور با دنیا برای او ایجاد شده بود. حالا ۱۸ سال از آن زمان گذشته و گره تعطیلات پایان هفته همچنان گشوده نشده است.

مسئله‌ای ساده مانند تعطیلات پایان هفته که در اکثر کشورهای دنیا از جمله‌ کشورهای مسلمان مانند عربستان و قطر حل شده، همچنان برای ما یک چالش است. چالشی که انگار قرار نیست به این زودی‌ از آن عبور کنیم. آنچه جنجال‌برانگیز شده، اصلاح ماده ۸۷ قانون مدیریت خدمات کشوری است که براساس آن قرار بود ساعات کاری هفته از ۴۴ ساعت به ۴۰ ساعت کاهش یابد و تعداد روزهای هفته نیز به‌جای یک‌روز، دو روز شود. دعوای اصلی بر سر انتخاب روز تعطیل است؛ عده‌ای با تعطیلی پنجشنبه و جمعه موافقند و عده‌ای با تعطیلی جمعه و شنبه. 

نظر مثبت مراجع تقلید دربارهٔ تعطیلی شنبه‌ها

 پیش از این مصوبه، نظر مجلس با تعطیلی پنجشنبه بود که با مخالفت شدید بخش خصوصی همراه شد. درحالی‌که مخالفان تعطیلی پنجشنبه‌ها معتقدند با این اتفاق ارتباط کشور با دنیا محدود می‌شود، یکی از دلایل موافقان تعطیلی پنجشنبه‌ها مسائل اعتقادی است. آنها تعطیلی شنبه را هماهنگ‌ شدن با تعطیلی یهودیان می‌دانند. این مخالفت‌ها کار را به آنجا رساند که کمیسیون اجتماعی مجلس از دفاتر مراجع تقلید استفتا کند. به‌گفتهٔ «سیدسلمان ذاکر»، عضو کمیسیون اجتماعی، نتیجهٔ این استفتا مثبت بود: «به این نتیجه رسیدیم که تعطیلی روز شنبه به مطالبات مردمی و شرایط حفظ روابط اقتصادی و خارجی نزدیک‌تر است.»

 با اعلام نظر مراجع تقلید در مورد تعطیلی پنجشنبه‌ها و تصویب آن در مجلس به‌نظر می‌رسید کار تمام شده است و این چالش با تأیید شورای نگهبان به پایان برسد. پس از سانحهٔ بالگرد رئیس‌جمهور اما اتفاقات طور دیگری رقم خود. در روزهای شلوغ شورای نگهبان به‌دلیل انتخابات زودهنگام ریاست‌جمهوری و مصوبات زیاد روزهای پایانی مجلس یازدهم، بررسی مصوبهٔ تعطیلی شنبه‌ها معطل ماند. عضو حقوقدان و سخنگوی شورای نگهبان شنبه، ۱۲ خرداد، از اطلاع‌رسانی بعد از پایان بررسی این موضوع خبر داد. بنابر روایت فارس «هادی طحان نظیف» در نشست خبری دربارهٔ «تعطیلی شنبه‌ها» تأکید کرد: «مصوبۀ تعطیلی شنبه‌ها در نوبت بررسی است و به‌محض اتمام، اطلاع‌رسانی خواهد شد.» بااین‌حال، ساعاتی بعد در خبری اعلام شد: «هیئت عالی نظارت مجمع تشخیص مصلحت نظام با تعطیلی شنبه‌ها موافقت نکرد.» 

مخالفت هیئت عالی نظارت با تعطیلی شنبه‌ها 

آن‌طورکه ایمنا نوشته هیئت عالی نظارت به ریاست «آیت‌الله آملی لاریجانی»، رئیس مجمع تشخیص مصلحت، و رئیس هیئت عالی نظارت و با حضور اکثر اعضا، وزرای کشور، امور اقتصادی و دارایی، رؤسای سازمان امور اداری و استخدامی، امور مالیاتی و سازمان بورس و اوراق بهادار و رئیس کمیسیون امور داخلی کشور و شوراهای مجلس شورای اسلامی تشکیل جلسه داد.

 در این ابتدای جلسه، مصوبهٔ مجلس شورای اسلامی دربارهٔ جدول تطبیق لایحهٔ اصلاح ماده ۸۷ قانون مدیریت خدمات کشوری در مورد بررسی قرار گرفت. 

براساس تبصره ۳ این لایحه تمامی دستگاه‌های اجرایی موظف به تنظیم ساعات کار خود در پنج روز هفته از روز یکشنبه تا پنجشنبه شده بودند. اعضا پس از استماع گزارش سازمان امور اداری و استخدامی و نیز بیان دیدگاه‌های مسئولان اتاق بازرگانی به بیان دیدگاه‌های خویش در قالب موافق و مخالف این مصوبه پرداختند. سپس رأی‌گیری به عمل آمد و درنتیجه، این بخش از لایحه با جزء ۲ و تبصره ۴ این ماده از جهت ناعادلانه بودن مغایر جز ۱۰ بند ۹ سیاست‌های کلی نظام قانون‌گذاری تشخیص داده شد. علاوه‌براین، اعضای هیئت عالی، تبصره ۴ را به‌دلیل افزایش هزینه‌های بخش خصوصی مغایر بند ۱۱ سیاست‌های کلی تشویق سرمایه‌گذاری دانستند. 

به‌این‌ترتیب، باوجود مصوبهٔ مجلس، اعلام‌نظر مراجع تقلید و نظر کارشناسان  و فعالان اقتصادی باز هم تعطیلی شنبه‌ها به سرانجام نرسید. ایران جزء معدود کشورهای جهان است که تنها یک روز کاملاً تعطیل (جمعه) دارد. در همهٔ کشورهای جهان (به‌استثنای چهار یا پنج کشور) هر هفته دو روز کاملاً تعطیل (مثل جمعه) وجود دارد. بسیاری از کشورهای مسلمان همچون عربستان، لبنان و امارات سال‌هاست تعطیلات هفتگی خود را به «جمعه و شنبه» یا «شنبه و یکشنبه» تغییر داده‌اند. امارات سال ۲۰۰۶ به‌عنوان اولین کشور خاورمیانه این تغییر را انجام داد. علاوه‌براین، هیچ کشور جهان، پنجشنبه‌ها تعطیل نیست. با‌این‌حال، همچنان مخالفت‌ها برای اصلاح تعطیلات پایان هفته در کشور ادامه دارد و به‌نظر می‌رسد قرار است در این موضوع همچنان ما یک مورد خاص در تمام دنیا باشیم.