اصفهان کلانشهری با ۲۳۷ پهنهٔ بافت فرسوده در ۹۹ محله است که نسبت به مساحت دو هزار و ۳۸۰ هکتاری پهنه‌های شهر، ۱۲ درصد از مساحت کل شهر را تشکیل می‌دهد، اما درعین‌حال، این کلانشهر بیش از دو هزار هکتار بافت تاریخی و بیش از ۶۰۰ اثر ثبت ملی و جهانی شامل محوطه و تپه‌های تاریخی، خانه‌ها، مساجد، قلعه‌ها و حمام‌های تاریخی را هم در خود دارد که به آن باید طولانی‌ترین پیاده‌راه شهری جهان به طول بیش از شش کیلومتر هم اشاره کرد؛ شرایطی که مدیریت احیای بافت فرسوده و در کنار آن بافت تاریخی را دارای اهمیت بیشتری می‌کند.

جزئیات کمیتهٔ حفاظت

گفته می‌شود از مجموع شش هزار هکتار بافت فرسودهٔ استان اصفهان، دو هزار و ۴۰۰ هکتار یعنی نزدیک به یک‌سوم آن دارای ارزش تاریخی است. تا حدود ۲۵ سال پیش پنج هزار خانهٔ تاریخی در بافت قدیمی اصفهان وجود داشت، اما با توسعهٔ شهر و تبدیل مناطق فرسوده به مدرن، بافت‌های تاریخی اصفهان کوچکتر شدند. حالا ۴۴ پهنه از نوع بافت تاریخی در این کلانشهر وجود دارد که از نظر بعد مساحت بیش از ۲۱ درصد آن جزو بافت ناکارآمد مصوب شده است. بیشترین بافت تاریخی شهر اصفهان در مناطق یک و سه شهرداری اصفهان و بخشی در مناطق پنج و شش شهرداری واقع شده است.

حالا معاون میراث‌فرهنگی اصفهان در گفت‌وگو با «پیام ما» توضیح می‌دهد این کمیته طی تفاهمنامه‌های مجزای ادارهٔ میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی اصفهان با شهرداری منطقه یک و همچنین میراث‌فرهنگی و شهرداری منطقه سه قرار است تشکیل شوند.

به‌گفتهٔ «سیدمهدی موسوی واحد» این کمیته قرار است در راستای حفاظت از بازار تاریخی، بافت تاریخی‌ و دانه‌های تاریخی اصفهان که ثبت ملی هستند و یا ظرفیت ثبت ملی و نیاز به اقدام اضطراری دارند، شکل گیرد.

او البته فعالیت این کمیته را در ادامه‌ٔ جلسه‌ها و اقدام‌های مشترک میراث‌فرهنگی و شهرداری یا نهادهای دیگر می‌داند و می‌گوید: «نمونهٔ تجربه‌های از این دست را می‌توان ممنوعیت حضور موتورها در بازار تاریخی اصفهان دانست که نتیجهٔ جلسه‌های متعدد میراث فرهنگی با نهادهای ذی‌ربط بود.»

موسوی واحد ساماندهی و حفاظت از مجموعهٔ نقش جهان، مسجد سید و مسجد لنبان را بخشی از اولویت‌ها اعلام می‌کند و می‌افزاید: «در این تفاهم‌ها از تجربه‌های قبلی وزارتخانه، استان‌های دیگر و همچنین تجربهٔ خود اصفهان با عنوان کمیتهٔ حفاظت از پل‌های تاریخی استفاده می‌کنیم.»

 تجربهٔ قبلی اصفهان

تجربهٔ قبلی اصفهان که معاون میراث فرهنگی به آن اشاره می‌کند، مربوط به سال ۱۴۰۱ است؛ زمانی که کمیتهٔ مشترک حفاظت از پل‌های تاریخی اصفهان با مشارکت نهادهای خدمات‌رسان شهری شکل گرفت.

در داخل شهر تاریخی اصفهان به‌ترتیب از محور ورود زاینده‌رود به اصفهان از غرب به شرق پنج پل تاریخی وجود دارد که درحال حاضر به‌عنوان معبر شهری کاربرد دارند و میراث‌فرهنگی و شهرداری برای حفاظت از آنها تفاهم‌نامه امضا کردند. بعد از این امضای تفاهمنامه خبری از دستاوردهای کمیته به گوش نرسید،‌ اما سال گذشته تصویری از قیرگونی پل شهرستان، قدیمی‌ترین پل اصفهان و باقیمانده از دورهٔ ساسانی در فضای مجازی صدای مردم و کارشناسان و فعالان حوزهٔ میراث فرهنگی را درآورد و آنها را نگران کرد. هرچند همان روابط‌عمومی میراث‌فرهنگی اصفهان اعلام کرد پل باستانی «شهرستان» در اصفهان آسفالت نشده و فقط عملیات عایق‌کاری بااستفاده از قیرگونی برای سنگفرش کردن این پل انجام شده است. باوجوداین، یک پیشکسوت مرمت در اصفهان همین سبک‌سازی و قیرگونی را هم کار درستی ندانست.

«مرتضی فرشته‌نژاد» در گفت‌وگو با «ایرنا» اعلام کرده بود می‌بایست از ملات آهکی برای ایزولاسیون استفاده می‌شد، زیرا این ملات، رطوبت را جذب می‌کند و محکم‌تر می‌شود و درنتیجه جلوی نفوذ رطوبت را به پایین می‌گیرد.

به‌گفتهٔ او، قیرهایی که در پل استفاده شده است در روزها و سال‌های آینده در اثر تابش خورشید سست می‌شود و شرایط را برای این اثر بدتر می‌کند.