تئاتر خیابانی با قدمت چندقرنهٔ خود، در تمام سال‌ها مسئولیت آگاهی‌رسانی به مردم را برعهده داشته است. ایران‌تئاتر، پیشتر در گزارشی نوشته است که تئاترهای خیابانی در برگیرندهٔ مضامین اخلاقی، اجتماعی، سیاسی، فلسفی و … هستند که به کمک تکنیک‌های خاصی به مخاطب ارائه می‌شوند.

 

در نمایش‌های خیابانی گاهی جایگاه تماشاگر و بازیگر ممکن است با یکدیگر عوض شود، معنای دیگر بیابد و باهم یکی شود. مثال معروف آن‌، اجرای معروف «آگوستو بوآل» در پاریس است. او به اتفاق چند بازیگر در یک فروشگاه بزرگ نسبت به گرانی و کمیاب‌شدن پوشک بچه که مسئلهٔ روز مردم شده بود، یک اتفاق نمایشی را ایجاد کرد. همه از گرانی پوشک می‌نالیدند و هریک دردسرها و معضلات خود را در این باره مطرح می‌کردند. این قضیه از دست بازیگران خارج شد‌، بدون آنکه مردم متوجه حضور بازیگران بشوند و در ادامه‌ همین ماجرا موضوع کاملاً عمومی شد و سر از روزنامه‌ها درآورد و حضور مسئولان شهر را برای حل‌ آن معضل به‌دنبال داشت.

حالا شکلی از تئاتر خیابانی را گروه «ژابیز» به سرپرستی «علی کاتبی»، کارگردانی «سجاد احدی» و با بازی «رضا عابدی»، «ابوالفضل داوودآبادی» و «علی کاتبی» پانزدهم اسفند در اراک اجرا کرده که به همین مشارکت مردم ختم شده است.

 

 مردمی که پایان اجرا را تغییر دادند

سفیدی یا همان هوای پاک به‌دنبال راه گریزی از شر سیاهی یا همان آلودگی می‌گردد. میان مردم می‌چرخد و راه می‌رود، اما دستِ دراز‌شده‌اش به‌سمت کمک را سیاهی می‌گیرد و مجالی برای نفس‌کشیدن به آن نمی‌دهد. این آغاز اجرای خیابانی گروه «ژابیز» است که مردم کم‌کم به آن می‌پیوندند و در تلاش‌اند تا سفیدی راهی برای نجات پیدا کند؛ همان چیزی که خواستهٔ قلبی مردم اراک است.

 

«پیام ما» پیشتر در گزارشی نوشت براساس بررسی‌های «لایف‌وب»، آلودگیِ هوا مختص تهران نیست و تقریباً در اکثر استان‌ها مسئلهٔ آلودگی و مشکلات هوا وجود دارد. از مجموع محتوایی که در آنها مشخصاً به‌نام شهر، استان یا مکان اشاره کرده‌اند، هرساله بالای ۷۰ درصد محتوا مربوط به استان‌هایی غیر از تهران است. مازوت‌سوزی نیروگاه شازند هم اراک را به شهرهایی اضافه کرده که مردم با تجمع‌های پی‌درپی خود به‌دنبال حق سادهٔ نفس‌کشیدن در هوای پاک هستند.

 

حالا هم گروه «ژابیز» خواسته با یک اجرای خیابانی این معضل را نشان دهد. «علی کاتبی»، سرپرست گروه که حدود پانزده سال فعالیت دارد، این‌بار پرفورمنسی را در اراک اجرا کرده که نشان از نفس‌های به تنگ‌آمده مردم اراک دارد. او به «پیام ما» می‌گوید این اولین اجرایش دربارۀ یک مسئلهٔ محیط زیستی بوده است: «اولین اجرایم در سال ۹۲ دربارۀ قاجار بود. بعد از آن هم موضوعات کودک‌آزاری و اعتیاد را اجرا کردم. بعد از چهار سال که اجرایی نداشتم، حالا سراغ آلودگی هوا آمده‌ام.»

او می‌گوید واکنش مردم بسیار غیرقابل‌پیش‌بینی بوده است: «واکنش‌ها بسیار جذاب بود. آخر نمایش را به‌گونه‌ای دیگر برنامه‌ریزی کرده بودم، اما مردم که مشارکت کردند به‌شکل دیگری تمام شد.»

 

کاتبی دربارۀ پایانی که خودش برای اجرا برنامه‌ریزی کرده بوده، توضیح می‌دهد: «می‌خواستم به‌گونه‌ای نشان دهم که در پایان آلودگی غلبه می‌کند بر هوای پاک، اما مردم که وارد اجرا شدند آلودگی را از بین بردند و «سفیدی» بر «سیاهی» غلبه کرد.»

او می‌گوید که واردشدن این دست موضوعات محیط زیستی به تئاتر می‌تواند تأثیرگذار باشد: «اگر بتوان با چنین نمایش‌هایی آلودگی هوا و اهمیت محیط زیست را نشان داد، مردم هم بیشتر توجه می‌کنند؛ تا اینکه بخواهیم با شعار و تجمع بخواهیم نشان دهیم.»