نشست خبری واکاوی وضعیت فعلی منابع آب، چالش‌ها و راهکارهای فرارو با استفاده از ظرفیت‌های بخش خصوصی، ۹ روز به انتخابات برگزار شد. در وضعیتی که هبچ‌کدام از کاندیداهای مجلس «آب» در میان دغدغه‌‌هایشان نبود و حتی خبرنگاران هم از این نشست استقبالی نکردند. روزنامهٔ «پیام ما» با همکاری فدراسیون صنعت آب ایران در بیست‌وچهارمین نمایشگاه مطبوعات، ابربحران کشور و نقشهٔ راهی را که دولت برای وضعیت آن برگزیده است، بررسی کرد. «محمدباقر کریمی»، عضو هیئت‌مدیرهٔ فدراسیون صنعت آب ایران سه بحران را پیش روی ایران می‌بیند. اولین آن بحث آب است و بحران دوم و سوم اشتغال و مهاجرت.

چندین دهه است که مسئلهٔ آب مطرح می‌شود. دهه‌های قبل کارشناسان تصویر ترسناکی از وضعیت آب ترسیم کردند، اما هیچ‌وقت حتی در مخیله‌شان نمی‌گنجید که وضعیت آب ایران اکنون به این وضع برسد.

 

صنعتی که نتواند از پس هزینه‌های تأمین آب با پساب برآید، جانمایی‌اش دچار مشکل است

او با بیان اینکه استفادهٔ صنایع از پساب براساس بندی است که در برنامهٔ هفتم توسعه است و عیناً این بند در نقشهٔ راه کشور هم نوشته شده است، گفت: «ضمانت اجرایی این قانون این است که در طبقه‌بندی و احصای اولویت‌های مصرف آب، حتماً شرب در اولویت بالاتری قرار گرفته است. اگر صنعتی نمی‌تواند آبش را از پساب تأمین کند و نمی‌تواند از پس هزنیه‌های تأمین آب از پساب که امروز رقمی حدود ۳۵ هزار تومان به‌ازای هر مترمکعب است،‌ برآید؛ حتماً آن صنعت جانمایی‌اش دچار مشکل است  و براساس اهداف سند آمایش نبوده است.»

او معتقد است وقتی صحبت از تهدید می‌کنیم، وجود نقشهٔ راه یک اقدام روبه‌جلو است و امروز وقت اقدامات دلیرانه است. فدراسیون صنعت آب ایران در نشست خبری خود اعلام کرد از نقشهٔ راه آب کشور حمایت می‌کند، علت آن هم علی‌رغم همهٔ انتقادها به رویهٔ اجرای آن، دیدگاه استراتژیک و کلان برای منابع آبی کشور است.

 

بهره‌وری آب عراق ۴۰ درصد بالاتر از ایران

رئیس فدراسیون صنعت آب ایران با اشاره به بهره‌وری آب کشور عراق که با وجود تمام فقدان زیرساخت‌ها ۴۰ درصد بالاتر از ایران است، گفت: «ما در هر مترمکعب آب تولیدی برابر ۴.۹ دلار تولید ثروت می‌کنیم و کشور عراق ۶.۹ دلار تولید ثروت می‌کند که این برای ما یک ضعف و مایهٔ خجالت است.»

 

به‌گفتهٔ حاجی‌کریم، تا سال ۲۰۵۰ خاورمیانه تشنه‌ترین منطقهٔ کره‌ زمین خواهد شد. ایران دو راهکار پیش رویش دارد. رئیس فدراسیون صنعت آب ایران این دو راهکار را این‌گونه تشریح می‌کند: «دولت منابعی ندارد، یا ما باید بخش خصوصی را حمایت کنیم و از طریق این بخش به‌سمت کاهش مصرف و در مسیر نقشهٔ راه کشور برویم و یا اینکه با این روند فعلی که از سال ۱۳۹۰ تا کنون اعتبارات بخش آب را  ۱۵۰۰ درصد کاهش دادند، صنعت داخلی را از بین می‌بریم و مملکت به سیاه‌چالهٔ بحران آب خواهد افتاد.»

 

اضافه شدن بار نگهداری تأسیسات انتقال آب در بودجه 

بحران آب مسئلهٔ امروز نیست و سه ضلع درگیرش هستند. «علیرضا شریعت»، دبیر‌کل فدراسیون صنعت آب ایران، معتقد است در چندسال اخیر صرفاً ضلع دولت کار می‌کرد و بخش خصوصی و مردم هم اوامر دولت را اجرا می‌کردند. به‌گفتهٔ شریعت که در این نشست به‌صراحت مواضع خود را دربارهٔ طرح‌های انتقال آب مطرح می‌کند، تا چند سال دیگر در بودجهٔ کشور علاوه‌بر پولی که برای صندوق‌های بازنشستگی کنار می‌گذاریم، باید پولی هم برای نگهداری از تأسیسات خط لوله کنار بگذاریم. او در این رابطه ادامه می‌دهد: «دو درصد از جمعیت در سواحل زندگی می‌کنند. ما به‌جای اینکه جمعیت را به ساحل ببریم، داریم آب را سمت فلات مرکزی می‌بریم که پنج تا شش دلار برایمان هزینه دارد. 

 

جدا از بحث‌های پدافند غیرعامل که در پی این انتقال تأسیسات لوله‌های گاز هم خراب شد، قیمت تمام‌شدهٔ این آب چقدر است و  قرار است به چه کسی این آب را بفروشیم؟» شریعت با اشاره به طرح سواحل مکران که یکسال در مجلس شورای اسلامی مانده است و تصمیمی در موردش گرفته نشده است، ادامه داد: «ظرفیت سواحل مکران، ظرفیتی است که هر کشوری به آن غبطه می‌خورد. سال‌هاست سواحل مکران مطرح است و یکسال است ک اساسنامهٔ سواحل مکران در مجلس در حال خاک خوردن است و هیچ اتفاقی نیفتاده. من نمی‌دانم این سیاست مجلس که پرداختن به مسائلی مثل حجاب و عفاف را اینقدر مهم جلوه می‌دهد و به موضوعات اساسی توجه نمی‌کند، تا کجا قرار است ادامه یابد.»

 

بازار آب بدون نهاد تنظیم‌گر مقررات اجرا نشود

صحبت از بازار آب از دیگر مواردی بود که در این نشست خبری مورد پرسش قرار گرفت. رئیس فدراسیون صنعت آب ایران بازار آب را اقدامی حتمی و لازم‌الاجرا دانست، اما تأکید اصلی او بر ضرورت ایجاد یک نهاد تنظیم‌گر مقررات است. حاجی‌کریم با بیان اینکه خرید آب و انتقال آن از کشاورزی به‌سمت صنعت بدون نهاد تنظیم‌گر مقررات یک اشتباه فاحش است، گفت: «ایده‌ای که ما از سمت وزارت نیرو برای بحث آب پیگیری می‌کنیم، شکل‌گیری یک بازار آب با حضور یک نهاد تنطیم‌گر مقررات است تا منابع آبی در امر توسعهٔ پایدار صیانت شوند و این‌‌طور نباشد که آب از سمت کشاورزی به‌سمت صنعت انتقال یابد و این میان امنیت غذایی به مخاطره افتاد.» او با بیان اینکه نباید صنعت، آب را ببلعد و ما در تأمین آب کشاورزی بمانیم و مجبور به واردات شویم، ادامه داد: «بحث توسعهٔ پایدار و پایداری سرزمین باید در معاملات آب توسط نهاد تنظیم‌گر مقررات، نظارت و تضمین شود و این نهاد حتماً باید سند استراتژیکی مثل سند امنیت غذایی را در این بازار مدنظر قرار دهد.»

ایران در شرایط بحرانی است. سفره‌های خالی آب وضعیت را به‌ جایی رسانده که هم‌اکنون در فلات مرکزی ایران مدارس به‌دلیل خطر فرونشست تخلیه شده‌اند. با این اوصاف، هنوز هم وضعیت آب و منابع آبی حتی دغدغهٔ سیاستمداران و مسئولین کشور نیست.