جنگلهای زاگرس نقشی حیاتی در امنیت زیستی کشور دارند
زاگرس، مهجور در میان رسانهها
با گسترهای که کماکان سطح آن نه به صورت دقیق، بلکه به صورت تقریبی گاهی پنج و زمانی شش میلیون هکتار بیان میشود
۲۴ اسفند ۱۴۰۱، ۹:۰۹
جنگلهای زاگرس با گسترهای که کماکان سطح آن نه به صورت دقیق، بلکه به صورت تقریبی گاهی پنج و زمانی شش میلیون هکتار بیان میشود، نقشی حیاتی در امنیت زیستی کشور دارند. با وجود این اهمیت، اما زاگرس در افکار عمومی، رسانه و سازمان منابع طبیعی، در سایه جنگلهای هیرکانی مانده و هیچگاه توجهی همسنگ جنگلهای شمال را به خود جلب نکرده است. نامشخص بودن سطح دقیق این جنگلها در عصر ابزارها و فنون دقیق مساحی، گواهی بر بیتوجهی به این جنگلها و ضعف مدیریت است. در بعد عمومی، اگرچه جنگلهای زاگرس، همچون دریاچه ارومیه، وضعیتی رو به زوال دارند، اما به میزان تاثیر این زوال بر کشور، مورد توجه جامعه قرار نگرفتهاند. این بیتوجهی زمانی تعجببرانگیز است که حیات بخش وسیعی از زیستمندان کشور به بقای جنگلهای این خطه وابسته است و اثرات تخریب این عرصهها به صورت گردوغبارهای با منشا داخلی، سیل و فرسایش خاک و مسائل مربوط به آب غیر قابل چشمپوشی است. دلیل این کمتوجهی به زاگرس را میتوان در ضعف سازمان منابع طبیعی در آگاهیافزایی جامعه نسبت به زاگرس از طریق برنامههای آموزشی – ترویجی عمومی، توجه کمتر رسانهها، کنشگران و دانشگاه جستجو کرد. در سالیان اخیر موضوع توقف بهرهبرداری در هیرکانی و نبود طرح برای مدیریت این جنگلها، موضوع اصلی در حوزه کارشناسان، رسانه و کنشگران بوده است. اما زاگرس که از ابتدا وضعیتی مشابه به سردرگمی کنونی هیرکانی داشته، سهمی اندک از نگاه و توجه کنشگران و رسانهها را داشته است. لازم است که افکار عمومی با حساسیت بیشتری، موضوعات مربوط به عرصهای با پهنای نزدیک به شش میلیون هکتار، بدون پوشش کامل طرح مدیریت و بیبرنامه را پیگیری کنند. توجه جامعه به زاگرس، میتواند مانع از تغییر کاربری و تصرف این جنگلها برای کاربریهای مختلف شود. رسانه و کنشگران در جلب توجه افکار عمومی به زاگرس، نقش اصلی را دارند و لازم است در این زمینه، اقداماتی بیش و فراگیرتر از پیش صوت گیرد. در بعد سازمانی و مدیریت، در حالی زاگرس با موضوعات و چالشهای طبیعی و انسانی متعدد روبهرو است، برنامهای منسجم برای مواجه با این چالشها وجود ندارد. در ساختار مدیریت سازمان منابع طبیعی، زاگرس همواره در اولویتی بعد از هیرکانی قرار داشته است. با آنکه زاگرس دههها بدون پوشش کامل طرحهای علمی رها شده و تنها به صورت مقطعی در آن مدیریت صورت گرفته است، اما در نگاه سازمان منابع طبیعی، موضوعی قابل تامل نبوده است. مدیریت این جنگلها در شرایطی همانند آتشسوزیهای سالیانه، زوال بلوط، تعارض و تضاد ذینفعان محلی با ادارات منابع طبیعی، نادیده گرفتن ارزشهای غیر پولی زاگرس در طرحهای توسعه، تغییر اقلیم و شیوع آفاتی همچون پروانه برگخوار بلوط، هر یک به تنهایی نشانگر ضعف در ساختار مدیریتی زاگرس هستند. برای برونرفت از وضعیت کنونی، مدیریت جنگلهای زاگرس نیازمند توجه و اقدامی ملی است تا در کنار موضوعات اکولوژیکی و فنی مربوط به مدیریت جنگل، مشکلات اقتصادی و اجتماعی منطقه نیز با همکاری وزارتخانهها و سازمانهای مختلف بهبود پیدا کند. بررسی شاخصهای توسعه نشان میدهد که استانهای ناحیه رویشی زاگرس در ردههای پایینی جدول توسعه قرار دارند و این موضوع در نهایت میتواند منجر به تخریب جنگلها شود. با این حال، تلاشهای سازمان منابع طبیعی در عمل، کمتر نشانی از انسجام و جامعنگری برای ایجاد یک برنامه ملی برای حفاظت از زاگرس دارد. این اقدامات که در سالیان اخیر در پروژههای همچون پویش مردمی بذرکاری برای احیای جنگلهای زاگرس و اخیرا نهالکاری میلیاردی متمرکز بوده است که از نتیجه اقدامات پروژه نخست اطلاعاتی در دست نیست و پروژه متاخر نیز با انتقادات بیشمار همراه شده است. اقداماتی این چنین بدون تلاش برای رفع عوامل تخریب جنگلهای زاگرس، نه تنها منجر به احیا نخواهد شد، بلکه باعث ایجاد حساسیت در جوامع محلی و همچنین از بین بردن اعتماد فعالین و بخشی از جامعه محلی میشود که به احیای زاگرس از طریق این اقدامات، امید دارند. در مساله آتشسوزی که در سالیان اخیر تبدیل به بحرانی فراگیر در زاگرس شده است، برنامه جامع و موثری برای کاهش آتشسوزیهای عمدی و سهوی وجود ندارد. عدم شفافیت در آمار آتش سوزی و گاهی عدم اطمینان به این آمارها، پژوهش در این باره را نیز با دشواری مواجه کرده است. در موضوع آفات، مواجه با پروانه برگخوار بلوط با انتقادات بیشمار همراه بود. از سوی دیگر، در شرایط تغییر اقلیم، نیاز به تجدیدنظر در نگاه سنتی به جنگلها وجود دارد. لازم است سازمان منابع طبیعی برنامههایی متناسب با شرایط تغییر اقلیم در زاگرس طراحی و اجرا کند. از بعد علمی، در سالیان اخیر، اگرچه با رشد گروههای آموزشی جنگل در این منطقه، تحقیقات در زاگرس افزایش یافته است، اما پژوهش و تناسب موضوعات با نیازهای مدیریتی از دیگر مسائل مربوط به این ناحیه رویشی است که نیاز به توجه بیشتر دارد. در حالی که بخش اعظمی از مطالعات معطوف به مسایل فنی و اکولوژیکی است، موضوعات اجتماعی و اقتصادی در زاگرس کمتر مورد پژوهش قرار میگیرند. شاید بتوان موضوعات مربوط به تعامل انسان و جنگل را مهمترین مسائل زاگرس و نقطه ضعف در ساختار مدیریتی این جنگلها دانست. با این حال در برنامههای سازمان منابع طبیعی، مسایل اجتماعی اقتصادی محدود به جمعآوری اطلاعات شده است. بیتوجهی به تخصصی بودن ترویج و تسهیلگری در موضوعات جنگل، ناکافی بودن آموزش جوامع محلی، ناموفق بودن در تبدیل زاگرس به یک مسئله ملی و برداشتهای اشتباه از مشارکت و حضور ذینفعان در مدیریت جنگلهای زاگرس، از مهمترین موارد ضعف قابل بیان در این زمینه است. در پژوهشهای دانشگاهی نیز این زمینه مطالعاتی کمتر مورد بررسی قرار گرفته است. مطالعه وابستگیهای معیشتی به جنگل، بررسی دیدگاه جوامع محلی نسبت به کارکردهای جنگلهای زاگرس و سیستم مدیریتی، تمایل مردم به مشارکت در برنامههای مدیریت مشارکتی، موانع و مشوقها برای مشارکت مردم محلی در مدیریت، و دیگر مطالعات از این دست، میتواند در شناخت بهتر موضوعات اجتماعی اقتصادی زاگرس کمک کننده بوده و زمینه مدیریت موثرتر این عرصهها را فراهم سازد. مطالعه این موضوعات نیازمند همکاری بین سازمان منابع طبیعی و گروههای آموزشی جنگل در منطقه زاگرس است.
زاگرس به عنوان پهناورترین عرصه جنگلی کشور، با بحرانها و چالشهای متعددی مواجه است. با ادامه روند کنونی تخریب در زاگرس، پایداری حیات در بخش وسیعی از کشور به خطر خواهد افتاد. در این نوشتار برخی از چالشهای موجود در زاگرس و پیشنهاداتی برای برون رفت از وضعیت کنونی ارائه شد. اما میتوان گام نخست عبور از این شرایط را در توجه بیشتر سازمان منابع طبیعی، رسانه، دانشگاه و کنشگران این عرصه و همراهی جامعه دانست.
برچسب ها:
آتش زاگرس، احیای زاگرس، جنگلهای زاگرس، درخواست حفاظت از بلوطهای زاگرس در مقابل آفات (پروانه سفید)، زاگرس، ستاد ملی راهبری حمایت از جنگلهای زاگرس
مطالب مرتبط
تصویر یوزپلنگ در آستانه بازگشت به پیراهن تیم ملی فوتبال
مردم کدامند جامعه کدام است؟
چرا عربستان از میزبانی جام جهانی فوتبال انصراف داد؟
حق پخش فوتبالها در شبکه نمایش خانگی هنوز محل مناقشه است. سال گذشته سازمان تنظیم مقررات رسانههای صوت و تصویر فراگیر (ساترا) شرایط پخش مسابقات جامجهانی از پلتفرمهای دارای مجوز را اعلام کرد
تلاش برای دریافت حقپخش فوتبال از شبکه خانگی
پیشنهاد مرکز پژوهشهای مجلس برای حق پخش رسانهای مسابقات ورزشی:
تمام درآمدها بین باشگاه و رسانه مساوی تقسیم شود
چطور همکاری دولت و نهادهای مدنی میتواند به آموزش همگانی کمک کند؟
فوتبال برای همۀ کودکان اسکاتلند!
درباره فعالیتهای سینمایی «پله»، اسطوره فوتبال، که در 82 سالگی درگذشت
مرواریدی بر پرده نقرهای
جام ۲۰۲۲ قطر
اشک و لبخند از رونالدو تا مسی
چطور فشار عمومی به بخش مسئولیت اجتماعی شرکتها موجب شد کار کودکان در صنعت توپ فوتبال کاهش یابد؟
دستهای کوچک دیگر توپ نمیدوزند
واکنش محیط زیست به حذف تصویر یوزپلنگ از پیراهن تیم ملی فوتبال
نظر کاربران
نظری برای این پست ثبت نشده است.
تبلیغات
وب گردی
- روغن صنعتی مایعی جادویی برای افزایش عمر مفید ماشین آلات
- ۱۰ ماده غذایی که به شما در سفر به سوی کاهش وزن کمک میکنند
- چاپ ترافارد؛ هر آنچه که باید درباره این نوع چاپ دستی بدانید
- اقدامات لازم برای اسباب کشی و جابجایی منزل
- بسته بندی مواد پودری با دستگاه ساشه: شغل پردرآمد این روزها
- طبع روغن زیتون در طب سنتی چیست؟ معرفی 4 خواص روغن زیتون
- خرید ساک دستی تبلیغاتی چه مزایایی برای هر برند دارد؟
- تعریف درست هوش مصنوعی (AI) چیست؟
- 10 ایده شغل دوم با سرمایه اولیه کم برای کارمندان
- مقایسه تعرفه پنلهای پیامکی و تبلیغاتی بیشتر
بیشترین نظر کاربران
معمای ریاست محیط زیست در کابینه رئیسی
بیشترین بازنشر
ستاندن حیات از غزه
پربازدیدها
1
به نام حیوانات به کام باغوحشداران
2
«بمو» را تکهتکه کردند
3
سوداگران گنج پل تاریخی ۳۰۰ ساله در بابل را تخریب کردند
4
محیطبانها با رد زنی چرخهای موتورسیکلت به شکارچیان رسیدند
5
کبوتر نماد مناسبی برای صلح است؟
دیدگاهتان را بنویسید