در شرایطی که از نخستین دقایق روز جمعه، در حالی که هنوز یک هفته تا فرا رسیدن روز اربعین باقی مانده، مرزهای شش‌گانه منتهی به عراق مسدود شد و مسئولان در ستاد اربعین از زائران خواستند که از حرکت به سوی این مرزها خودداری کنند، به نظر می‌رسد همچنان مشکلات در مناطق مرزی پابرجاست و بنابر آن‌چه از این مناطق مخابره شده، زائرانی که پشت مرزها مانده‌اند، از حداقل امکانات نیز محرومند. وضعیتی که یک نماینده پیشین ایلام در مجلس معتقد است اگرچه بخشی ناشی از مشکلات و ضعف زیرساخت‌های کشور مقصد است اما آن‌چه دولت در این راستا می‌گوید نیز به‌تمامی قابل پذیرش نیست؛ چرا که به‌گفته این نماینده پیشین مجلس، علاوه ‌بر دولت عراق، دولت جمهوری اسلامی نیز در شکل‌گیری این اوضاع بی‌تقصیر نیست.

حال و روز زائران اربعین مساعد نیست؛ شهروندانی که اگرچه وقتی برای شرکت در این آیین سوگواری و راهپیمایی نمادین و البته طولانی اربعین دل به دل جاده‌ها می‌زدند، خود را برای چند روز سخت و سفری متفاوت مهیا کرده بودند، با این همه اما آنچه این روزها از سر گذرانده و کماکان بسیاری از رهروان این راهپیمایی میلیونی را به خود گرفتار کرده، با هر سال متفاوت بود. چه آن‌که حال و روز ناخوش احوالی که امسال با آن مواجه شده و بسیاری از آنان همچنان دست به گریبان هستند، بیش از آن‌که ناشی از مصائب سفر و پیاده‌روی در این مسیر طولانی باشد، به‌خاطر اختلالی است که در مسیرشان ایجاد شده و آنان را پیش از آن‌که قدم در خاک عراق بگذارند و پیاده‌روی در این مسیر را آغاز کنند، این‌سوی مرزها در خاک ایران متوقف کرده است. آن‌هم در حالی که آخرین گزارش‌ها از مناطق مرزی و مسیر حرکت زائران ایرانی اربعین، از کمبود آب و غذا و نبود سرپناه مناسب و امکانات کافی برای اتراق و اسکان موقت این زائران حکایت دارد. شرایطی که البته برای درک دقیق‌تر آن، باید کنار یک مولفه مهم دیگر، در نظر بگیریم. به بیان دیگر برای درک بهتر آن‌چه صدها هزار ایرانی در این روزها از سر می‌گذرانند، باید آن‌چه را که تا این‌جا از آن گفتیم، در شرایط گرمای شدید هوا متصور شویم. گرمایی که در حالی به‌گفته رئیس ستاد اربعین تا حدود ۵۰ درجه نیز بالا می‌رود که آن‌چه رئیس مرکز ملی پیش‌بینی و مدیریت بحران مخاطرات وضع هوا در خصوص وضعیت جوی هر کدام از شهرهای ایران و عراق در مسیر حرکت زائران اعلام کرده، موید آن است.
این غائله که البته تا میانه هفته گذشته، حتی نشانه‌ای از بروز و وقوعش در گفتار و کردار مسئولان نبود، در حالی با نزدیک شدن به روزهای پایانی هفته آرام آرام به این شکل و شمایلی که حالا شاهدیم، تبدیل شد که حتی تا روز سه‌شنبه همچنان عمده اظهارات و سخنانی که به نقل از مسئولان برگزاری مراسم اربعین امسال روی خروجی خبرگزاری‌ها و منابع خبری می‌رفت ناظر بر تشویق و تهییج مردم به شرکت در این راهپیمایی بود و توضیحاتی درباره تسهیلاتی که دولت به این منظور در نظر گرفته تا شهروندان بیشتری را برای شرکت در این مراسم بسیج کند. تسهیلاتی که علاوه‌بر ضروریات و مایحتاج مورد نیاز مسافران و نیز امکاناتی که اگرچه چندان هم ضروری نبود اما به ارتقای کیفیت سفر و افزایش رفاه مسافران کمک می‌کرد، همچنین شامل مواردی بود که فراتر از آن‌چه تا اینجا گفتیم، می‌توانست بخشی از هزینه مادی سفر زائران را نیز تامین کند. مواردی که از جمله می‌توان به تسهیلات بانکی و وام‌های ۳ و ۵ میلیونی اشاره کرد که دولت هفته گذشته از آن گفته و مردم را برای حضور در این راهپیمایی ترغیب می‌کرد. با این همه اما با پایان روز پنجشنبه هفته‌‌ای که گذشت و در همان نخستین دقایق آخرین روز هفته، ورق برگشت و دیگر نه‌تنها تلاشی برای تهییج و ترغیب شهروندان ایرانی برای شرکت در این مراسم دیده نمی‌شد، بلکه بالعکس آنان را عزیمت به‌سوی مرزهای غرب کشور بر حذر می‌داشت. این هشدارها اما در ادامه از این نیز فراتر رفت و با طلوع خورشید آخرین روز هفته‌ای که گذشت، ستاد اربعین از انسداد مرزهای شش‌گانه ایران به‌سوی عراق خبر داد. خبری که در ادامه با چندین و چند اظهارنظر و اعلام‌موضع از سوی مقام‌های ارشد دولتی در وزارت کشور و البته شخص وزیر مورد تاکید قرار گرفت تا مگر به جمعیت زائرانی که پشت مرزهای عراق بلاتکلیف مانده و امیدشان برای عبور از گذرگاه‌های مرزی، کم و کمتر می‌شد، افزوده نشود. آن‌هم در شرایطی که به‌گفته رئیس سازمان گذرگاه‌های مرزی عراق تاکنون بیش از ۲ میلیون زائر ایرانی وارد عراق شده‌اند. اعلام‌موضع این مقام عراقی در حالی پس از ناکام ماندن رایزنی روز جمعه وزیر کشور جمهوری اسلامی با همتای عراقی‌اش صورت گرفت که عمر الوائلی، رئیس سازمان گذرگاه های مرزی عراق در گفت‌وگو با خبرگزاری رسمی این کشور (واع) از جمهوری اسلامی درخواست کرد که زائران ایرانی را به‌تدیج از مرزها عبور داده و به عراق بفرستند.

جلال میرزایی، نماینده مردم ایلام در مجلس دهم، در تشریح وضعیتی که این چند روز زائران با آن دست و پنجه نرم کرده‌اند، می‌گوید: متاسفانه شاهدیم که زائران به‌شدت در بحث اسکان، غذا و آب و حتی سرویس بهداشتی با مشکل مواجه هستند

این در حالی بود که رئیس ستاد اربعین در اظهاراتی که پیش از نیمروز گذشته منتشر شد، بار دیگر از مردم خواست که به‌سمت مرزها حرکت نکنند و همچنان تاکید کرد که این وضعیت نامساعد ناشی از «مشکل حمل و نقل در عراق» است. سید مجید میراحمدی در حالی با تاکید بر این‌که «وضعیت آب هوا و گرما بر همه خدمات تاثیر گذاشته»، بار دیگر درخواست کرد که «زائران برای حفظ سلامتی و امنیت جانی خود به‌هیچ وجه به مرزها مراجعه نکنند» که این خواسته دقایقی بعد بار دیگر و در چارچوب اطلاعیه شماره ۹ ستاد مرکزی اربعین تکرار شد. اطلاعیه‌ای که با تاکید بر این‌که «مرزهای منتهی به عراق مسدود است»، زائران را از هرگونه مراجعه مرزها بر حذر می‌داشت و توصیه می‌کرد: «زائران محترمی که در عراق هستند، در برگشت خود تسریع و ماندگاری را در کربلا کوتاه کند و بیشتر از یک روز اقامت نداشته باشند.»
اما آن‌چه در این دو، سه روز به‌عنوان پرسش مرکزی مورد توجه افکار عمومی قرار گرفته و البته پاسخ روشنی نیز به آن داده نشده، این است که آیا به‌واقع تمامی این مشکلات بر عهده عراق و زیرساخت‌های نه‌چندان مناسب این کشور و مشکلاتی است که در راستای حمل و نقل زائران پس از عبور از مرزها به‌وجود آمده است؟ آیا آن‌چه از سوی مسئولان وزارت کشور جمهوری اسلامی و دیگر نهادها و سازمان‌های درگیر در بحث برگزاری راهپیمایی اربعین، در این مدت به انجام رسیده، یکسر دقیق و حساب‌شده بوده و هیچ ایرادی بر آنان وارد نیست؟ پاسخ نماینده ایلام در مجلس پیشین به این پرسش اما با آن‌چه از مسئولان دولت می‌شنویم، متفاوت است. جلال میرزایی که دست‌کم به‌دلیل همین تجربه حضور در مجلس دهم به‌نمایندگی از مردم ایلام، از نزدیک در جریان برگزاری مراسم اربعین در بازه زمانی ۴ ساله نیمه دوم دهه ۹۰ بوده، در تشریح وضعیتی که این چند روز زائران با آن دست و پنجه نرم کرده‌اند، می‌گوید: «متاسفانه شاهدیم که زائران به‌شدت در بحث اسکان، غذا و آب و حتی سرویس بهداشتی با مشکل مواجه هستند.» این استاد علوم سیاسی دانشگاه که وضعیت زیرساخت‌ها و امکانات کشور مقصد این سفر متفاوت را در بروز وضعیت کنونی بی‌تاثیر نمی‌داند، به «پیام ما» گفته است: «وقتی در باره این اوضاع از مسئولان سوال می‌کنیم بخشی از مشکل را به گردن عراق می‌اندازند که البته نمی‌توان آن را به‌تمامی نادیده گرفت. اما این وضعیت صرفاً به خاطر مشکلی که عراق و مسئولان عراقی مسئول آن هستند، به وجود نیامده است.» این چهره سیاسی اصلاح‌طلب همچنین می‌گوید: «مسئولان و به‌خصوص حامیان دولت بجز نقشی که برای عراق در این اوضاع قائلند، ادعا می‌کنند که بخش دیگر مشکلات ناشی از عملکرد مسئولان داخلی است اما نه مسئولانی که هم‌اکنون بر سر کارند؛ بلکه کسانی که در گذشته مسئولیت داشته‌اند.» او توضیح داد: «در واقع این گروه که عمدتاً حامیان دولت انقلابی هستند، مدعی هستند که دولت روحانی مقصر این وضعیت است؛ چرا که به‌ ادعای آنان، زیرساخت‌ها را در دوره خود به‌درستی مدیریت نکرده است.» میرزایی که معتقد است این رفتار مسئولان و حامیان دولت رئیسی در پاسخگویی مصداق «انداختن توپ به زمین دیگران» است، اضافه می‌کند: «ما در سال‌های گذشته به‌خصوص در سال ۹۸ شاهد جمعیت بسیار بزرگ زائران بودیم ولی هرگز اوضاع این‌چنین به‌سمت فاجعه نرفت.» او که در دوران نمایندگی در مجلس دهم، ریاست کمیته سیاسی فراکسیون امید مجلس دهم را نیز برعهده داشت، معتقد است: «بخشی از مشکلی که امروز با آن دست به گریبان هستیم، اتفاقاً به‌خاطر تبلیغات بیش از اندازه و نامعقولی است که از سوی مسئولان کنونی در راستای تشویق مردم به شرکت در این مراسم صورت گرفت. حال آن‌که دولت قبل تمرکزش را بر مدیریت مراسم و حضور زائران اربعین گذاشته بود و دیگر کاری به این نداشت که با وعده وام مردم را به مرزها بکشاند.» این نماینده پیشین مجلس همچنین با مقایسه بخشی دیگر از عملکرد دولت پیشین و کنونی در مدیریت مراسم اربعین می‌گوید: «در دولت روحانی بنده از نزدیک شاهد بودم که مسئولان استانی و کشور از حدود ۴۰ تا ۵۰روز پیش از آغاز نخستین سفرهای راهپیمایی اربعین، برنامه‌ریزی و اقدامات لازم را کلید می‌زدند و تا دقیقه ۹۰ نیز بر اوضاع نظارت داشتند اما در دوره کنونی، از حدود ۴، ۵ ماه پیش استانداری ایلام و دیگر بخش‌ها درگیر موضوع شده‌اند.» میرزایی که معتقد است «دولت رئیسی اساساً تمایل دارد هر کار کوچک را با سر و صدای بسیار انجام دهد»، می‌گوید: «به‌هرحال در شرایط کنونی مشکل فقط این نیست که از سفر زائرانی که هنوز به‌راه نیافتاده‌اند، جلوگیری شود و شرایط را برای گشایش مرزها فراهم کنند؛ بلکه در عین حال ضرورت اساسی رسیدگی به وضعیت این چند هزار شهروندی است که پشت مرزهای عراق بلاتکلیف مانده و از حداقل امکانات رفاهی محرومند. علاوه‌بر این دولت باید از همین حالا به فکر بازگشت این زائران نیز باشد تا احیاناً در روزهای پیش‌رو شاهد شکل‌گیری انواع جدیدتری از این مصائب و مشکلات نباشیم.»