|پیام ما| از سه روز قبل که جان یک توله یوزپلنگ ماده که حدودا یک سال داشت در تصادفی در جاده عباس‌آباد به میامی گرفته شد تاکنون، دو یوز مدام به محل سر می‌زنند. احتمالات می‌گویند که یوز مادر و توله دیگرش باشند که هنوز نگران یوز از دست رفته‌اند. حالا در این جاده که در سال‌های گذشته بارها قتلگاه یوزها بوده، چندین تن از محیط‌بانان و نیروهای داوطلب حاضر شده‌اند و با روشن کردن آتش در شب و گشت‌زنی‌های مداوم در تلاشند تا جان دو یوز دیگر به خطر نیفتد. جاده طولانی است و کار این فعالان، سخت و جانفرسا و برای همین هم اطلاعیه‌ای در گروه‌های مختلف در فضای مجازی دست به دست می‌شود که از رانندگان حدفاصل شاهرود به سبزوار می‌خواهد که «آهسته و با دقت رانندگی کنند». عطیه تک‌تهرانی، مدیر پژوهش انجمن یوزپلنگ ایرانی که از داوطلبان حاضر در محل است اما به «پیام ما» می‌گوید: «گشت‌زنی یوزهای دیگر ممکن است یک هفته تا 10 روز طول بکشد. آنها تا مطمئن نشوند توله از دست رفته باز هم به این منطقه پرخطر می‌آیند و باید از جان آنها حفاظت کنیم.»

جاده ترانزیتی تهران-مشهد در منطقه عباس‌آباد-میاندشت در شهرستان میامی بارها شاهد مرگ یوزپلنگان آسیایی بوده. سال 97 هم در همین مکان که سه روز قبل یک یوز در آن از دست رفت، توله‌ دیگری با ماشین تصادف کرد و قطع نخاع شد و بعد هم مرگ امانش نداد. مرگ یوزها در جاده‌های پرخطر باز هم تکرار شده و گفته می‌شود تصادف آخر، هشتمین حادثه جاده‌ای بوده که به مرگ یوزپلنگی انجامیده. عطیه تک‌تهرانی، مدیر پژوهش انجمن یوزپلنگ ایرانی به «پیام ما» می‌گوید: «در سال 93 هم که یک یوزپلنگ مادر در منطقه کشته شد، و توله‌هایش مدام به محل سر می‌زدند. توله‌ها تا روزها به محل آمد و شد داشتند و زمان بسیار زیادی طی شد تا بپذیرند و دیگر به محل نیایند. اما چون این یوز بالغ و به احتمال قوی مادرِ یوز تلف‌شده است، برای حفاظت از توله باقی‌مانده ممکن است مدت زمان کمتری به محل برگردد. به‌نظر می‌رسد یک هفته تا 10 روز این اتفاق تکرار شود.»
آنها از دو روز قبل راهی منطقه شده‌اند و شب‌ها با گشت‌زنی و روشن کردن آتش در تلاشند تا یوز و توله دیگر را از جاده پرخطر دور کنند. این مسیر که کم‌نور است و دوربین کنترل سرعت هم ندارد، در روزهای پس از تعطیلات از جمله مسیرهای پرتردد است و همه اینها دلهره‌ها را بیشتر کرده است.

عطیه تک‌تهرانی: در خراسان شمالی و در پناهگاه حیات وحش میاندشت 15 دوربین کار گذاشتیم اما در سمنان این امکان فراهم نشد. برخی مدیران ریسک بیشتری می‌کنند و برخی دیگر نه. کار را به اجازه‌های روسای بالاتر موکول می‌کنند

حسن اکبری، معاون محیط زیست طبیعی و تنوع زیستی سازمان حفاظت محیط زیست دیروز گفت که محیط‌بانان شب‌های شنبه و یکشنبه، مادر و توله بزرگ دیگر همراه او را در زیستگاه‌های مجاور جاده در حوزه استان سمنان مشاهده کردند و با توجه به مشاهده مادر و توله یوز همراه او، تیم پایش استان به همراه چند تن از تشکل‌های مردم‌نهاد در منطقه مستقر هستند و پایش‌های نظارتی ادامه دارد. به گفته او بیشترین نگرانی مربوط به ترددهای روز عاشورا در جاده مشهد به تهران به دلیل بازگشت زائران است. به همین دلیل با مسئولان محیط زیست استان خراسان شمالی هم هماهنگ شده و آنها آماده‌باش هستند تا در صورت نیاز برای پایش بیشتر عازم منطقه شوند.
اکبری از پلیس راهور هم تقاضا کرده که با توجه به حجم گسترده خودروهای زوار از مشهد به سمت تهران و ضرورت کنترل و رعایت سرعت مطمئنه در این منطقه برای حفاظت از یوزپلنگ آسیایی، تیم‌های نظارتی‌شان را در این جاده به‌ویژه در حد فاصل میامی تا کاهک و عباس‌آباد مستقر کند. در این مدت اکیپ‌های محیط‌بانان هم شبانه‌روزی مستقرند و اگر یوز مادر و توله همراهش را ببینند، با روشن کردن پروژکتور و آتش و ایجاد هشدار، آنها را از منطقه خطر دور می‌کنند.
نصب قلاده و افزایش روشنی جاده
منطقه عباس‌آباد (بین میامی به سبزوار) حوالی پارک ملی توران از جمله حادثه‌خیزترین نقاط کشور برای یوزپلنگ‌هاست و راه‌هایی چون فنس‌کشی، افزایش روشنایی جاده برای بهبود دید افقی رانندگان، ایجاد محدودیت سرعت و مواردی از این قبیل می‌تواند راهگشا باشد اما همچنان نه روشنایی در کار است و نه محدودیت سرعت در نظر گرفته شده است. تک‌تهرانی می‌گوید: «فنس‌کشی به تنهایی راهگشا نیست و مسیر طولانی است. فنس‌کشی برای این بوده که یوزها به زیرگذر هدایت شوند اما در این زیرگذر هم ماشین تردد می‌کند. از سویی فنس‌کشی در این ابعاد هزینه بسیار زیادی دارد که هیچ سازمانی هم آن را تقبل نمی‌کند.» او معتقد است بهترین راه برای این کار افزایش روشنایی است. «جاده باید نور گسترده داشته باشد تا هم رانندگان و هم حیوانات بتوانند خود را نجات دهند. یوز حیوانی است که بسیار راه می‌رود و همین هم کار را سخت می‌کند و هر مقدار که زیستگاه ایمن باشد، باز ممکن است از آن خارج شود. در نتیجه شاید تنها راهی که بتوان جمعیت و رفت و آمد آنها را کنترل کرد، نصب قلاده است که به دلایل امنیتی مجوز آن صادر نمی‌شود.» به گفته او دهه‌هاست هیچ یوزی در ایران قلاده نداشته و بیش از سه دهه قبل هومن جوکار برای چند یوز چنین کاری کرده بود. «اگر مشکل مجوز حل می‌شد، بسیاری از انجمن‌های فعال خودشان می‌توانستند این کار را انجام دهند. در این صورت ممکن بود باز هم تعدادی از دست خارج شوند و قلاده به آنها نصب نشود اما درنهایت می‌شد آمار رفت و آمد اکثر آنها را داشت در صورت نزدیک شدن به خطر راهی برای آن جویید.»
برخورد سلیقه‌ای با دوربین‌گذاری
چندین لاستیک را برای آتش زدن خالی کرده‌اند و حالا می‌خواهند از چیدمان جدیدی برای آتش زدن استفاده کنند تا حجم گسترده جاده را پوشش دهند. با این حال وسعت جاده زیاد است و نمی‌توان از همه جا مطمئن شد. تهرانی می‌گوید همین وسعت گسترده هم دلیلی است که توقع آسیب ندیدن حیوان را پایین می‌آورد و در نهایت ایمن‌سازی‌اش را هم سخت می‌کند. «مسئله جاده متفاوت است. ما با یک ارگان روبه‌رو نیستیم. وزارت راه، وزارت نیرو، پلیس و … همه درگیرند. در عین حال نصب دوربین هم در استان سمنان مورد بی‌توجهی قرار گرفته است.» این کارشناس تنوع زیستی می‌گوید دوربین‌گذاری در استان‌های مختلف بیش از هر چیز به نظر روسای سازمان بستگی دارد و مدیر مناطق می‌توانند این روند را تسهیل کنند. «در خراسان شمالی و در پناهگاه حیات وحش میاندشت 15 دوربین کار گذاشتیم اما در سمنان این امکان فراهم نشد. برخی مدیران ریسک بیشتری می‌کنند و برخی دیگر نه. کار را به اجازه‌های روسای بالاتر موکول می‌کنند.»

آنها از دو روز قبل راهی منطقه شده‌اند و شب‌ها با گشت‌زنی و روشن کردن آتش در تلاشند تا یوز و توله دیگر را از جاده پرخطر دور کنند. این مسیر که کم‌نور است و دوربین کنترل سرعت هم ندارد، در روزهای پس از تعطیلات از جمله مسیرهای پرتردد است و همه اینها دلهره‌ها را بیشتر کرده است

مدیر پژوهش انجمن یوزپلنگ ایرانی همچنین تاکید می‌کند که جمعیت توران در سال گذشته کاهشی نبوده و چهار یوز توله به دنیا آورده‌اند و 9 یوز جدید شناسایی شده است. منطقه توران در شرق استان سمنان در شهرستان شاهرود یکی از سه منطقه حفاظت‌شده ایران با مساحت یک میلیون و ۴۷۰ هزار هکتار، خاستگاه زیست یوزپلنگ ایرانی به شمار می‌رود که بخشی از این منطقه حفاظت حدفاصل میاندشت- میامی در محور مواصلاتی قرار دارد.
بهرامعلی ظاهری، مدیرکل محیط‌ زیست استان سمنان هم در گفت‌و‌گو با ایرنا درباره این حادثه گفته که «انتظار می‌رود مسئولان مرتبط خصوصا اداره راه و شهرسازی و پلیس راه استان سمنان هرچه سریع‌تر، نسبت به ایمن‌سازی این محدوده و نصب روشنایی و دوربین‌های کنترل سرعت و نصب تابلوهای کاهش سرعت تا حداکثر ۸۰ کیلومتر بر ساعت، اقدامات لازم را انجام دهند.»
تعداد یوزپلنگ‌هایی که حد فاصل سال‌های 1389 تا 1397 در محور میاندشت-عباس‌آباد تلف شدند هفت قلاده بوده و حالا با مرگ یک یوز دیگر آمار به هشت نفر رسیده است، آن هم فقط در یک جاده؛ جاده‌ای ترانزیتی و پرتردد که برخوردهایی از این دست نه تنها جان یک گونه در معرض انقراض را در خطر قرار داده که حتی می‌تواند باعث تصادف و از دست رفتن جان انسان‌ها هم شود.