با نزدیک‌شدن به پاییز، تب و تاب یک رویداد ورزشی به اوج خود می‌رسد. جام جهانی فوتبال به‌زودی در فاصله کمی از ایران و در کشور قطر برگزار خواهد شد. رویدادی بزرگ که توجه جهان را به خود جلب می‌کند و اثراتش فراتر از مرزهای ورزش است. برگزاری جام‌جهانی جنبه‌های زیادی دارد که ورزش فوتبال بخشی از آن است. یکی از جنبه‌ها، صنعت گردشگری است. میزبان و میهمان همه تلاش می‌کنند در این فرصت شمایلی زیبا از کشور و فرهنگ خود را به نمایش بگذارند تا یک مسابقه ورزشی زمینه‌ساز توسعه گردشگری شود. حضور تیم ملی کشورمان در جام‌جهانی پیش‌رو در قطر فرصت مغتنم برای معرفی چهره واقعی ایران به جهانیان است که البته استفاده از این فرصت نیازمند برنامه‌ریزی و دانش است.
سال‌هاست که نمی‌توان فوتبال را صرفا یک ورزش دانست. امروزه فوتبال عرصه‌های گوناگونی از فرهنگ تا سیاست و اقتصاد و جنبه‌های متعدد دیگری را شامل می‌شود. علاقه زیاد جوانان به این ورزش آن را به یک رسانه اثرگذار برای آن‌ها تبدیل کرده است. استادیوم‌های معروف فوتبال امروزه مکان‌های جذابی برای گردشگران هستند که بخشی از جاذبه‌های گردشگری شده‌اند. بخشی که البته ایران از آن بی‌نصیب است.
کارشناس فرهنگی فدراسیون فوتبال در مورد اثرات فرهنگی فوتبال می‌گوید: بارها شاهد بودیم با موفقیت تیم ملی فوتبال در مسابقات چه حجمی از شادی در میان مردم ایجاد شده است. این موفقیت‌ها باعث افزایش غرور ملی می‌شود. اتفاق ارزشمندی که باید قدر آن را بدانیم. از سویی این نکته را هم بپذیریم که بروز هر اشتباهی در عرصه فوتبال می‌تواند اثرات بدی به همراه داشته باشد، مانند اتفاقات منجر به عدم ورود بانوان به استادیوم در مشهد.
فرصت‌های جام جهانی
حمیدرضا احمدی اینکه جام جهانی طرفداران بی‌شماری در همه ملیت‌ها، اقوام و نژادها دارد را برجسته‌ترین ویژگی آن می‌داند و می‌گوید: فکر کنید پدیده اثر گذاری همانند فوتبال در رویدادی مانند جام‌جهانی با این اهمیت و حساسیت که چشم میلیاردها انسان در سراسر دنیا به آن است چه اثرگذاری می‌تواند داشته باشد؟
او در مورد فرصت‌های فرهنگی جام جهانی می‌گوید: در زمان برگزاری جام‌جهانی گردشگران زیادی از نقاط مختلف دنیا برای تماشای بازی در یک کشور واحد جمع می‌شوند. بنابراین میزبان برای کسب درآمد و ایجاد سرگرمی رویدادهای متعددی را تدارک می‌بیند و در برخی از آنها از کشورهای حاضر در مسابقات هم کمک می‌گیرد. این رویدادها فرصت عالی برای معرفی ایران، جاذبه‌های آن و صنایع دستی ارزشمند کشورمان است. ما در جام‌جهانی‌های قبل تجربه بهره‌برداری از این فرصت‌ها را داشتیم. می‌توان با برنامه‌ریزی از این تجربیات برای جام‌جهانی پیش رو بهره‌مند شویم. احمدی در مورد تجربیات دوره‌های گذشته جام‌جهانی می‌گوید: ما در جام‌جهانی روسیه فرش‌های ارزشمندی را با حمایت یک فرشباف ایرانی آماده کردیم و به تیم‌های ملی که با آنها مسابقه داشتیم اهدا کردیم و یکی از این فرش‌ها را هم به فیفا هدیه دادیم. در این فرش‌ها جاذبه‌های ایران در کنار پرچم ایران و کشور حریف نقش بسته بود. این هدیه در موزه کشورها و فیفا خواهد ماند.
معرفی ایران در جام‌جهانی
این کارشناس معتقد است که رویدادهای فرهنگی و تفریحی که در حین برگزاری جام‌جهانی در کشور میزبان رخ می‌دهد فرصتی عالی برای معرفی ایران است. او در این مورد توضیح می‌دهد: در زمان برگزاری جام جهانی در شهرهای میزبان، محل‌هایی برای ایجاد تفریح و برگزاری رویدادها در نظر گرفته می‌شود. ما هم می‌توانیم فرهنگ خود را با اجرای موسیقی یا اجرای نمایش‌ معرفی کنیم. همچنین در غرفه‌ها به عرضه محصولات فرهنگی و صنایع دستی کشورمان اقدام کنیم. ما در دوره‌های قبل شاهد نقش بستن یوزپلنگ آسیایی بر روی پیراهن تیم ملی بودیم که فقط در ایران وجود دارد. با این کار به دنیا از اهمیت آن و نقش ایران در جلوگیری از انقراض این گونه مهم زیستی، اطلاع‌رسانی کردیم. طراحی اتوبوس و هواپیما تیم ملی با استفاده از طرح‌های ایرانی می‌توانیم اتفاقی خوب
را رقم بزنیم.
یک اقدام ملی با عزمی ملی
بسیاری باور دارند که استفاده از فرصت جام‌جهانی برای معرفی ایران یک فرصت استثنایی است که نیازمند همکاری و همدلی تمام نهادهای ملی است. احمدی نیز فکر می‌کند که حضور در برنامه‌های فرهنگی جام‌جهانی نیازمند هماهنگی و همکاری ارگان‌های مختلفی از جمله وزارت امور خارجه، وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، وزارت ورزش و جوانان و نهادهای دیگری است که باید یک صدا و همراه برای ایران در کنار هم فعالیت کنند. او می‌گوید: این هماهنگی‌ها اتفاقی زمان‌بر است که نیاز به تجربه و صرف انرژی دارد. یکی از نقاط ضعف در این مسیر استفاده نکردن از تجربیات دوره‌های قبل است. مسئله‌ای که با تغییرات مدیریتی هم در آن موثر است. فرصت‌سوزی در این زمینه یک اتفاق ناخوشایند را برای کشور رقم می‌زند. امیدوارم با توجه به زمان باقیمانده تا شروع جام‌جهانی مسئولان با همت و تلاش بیشتری پیگیر برگزاری مناسب این رویداد باشند. ما باید از یک سال قبل در فکر برنامه‌ریزی برای فعالیت‌‌هایی که زمان جام‌جهانی قصد انجام آن را داریم می‌بودیم که متاسفانه در این دوره کم‌کاری‌هایی اتفاق افتاد.
او ادامه می‌دهد: ما مشترکات زیادی بین مردم جنوب ایران و مردم قطر از جمله زبان، لباس، غذا و برخی خرده فرهنگ‌ها داریم. این فرصت عالی برای افزایش تعاملات در طول جام‌جهانی را فراهم می‌کند. اجرای مراسم رقص محلی یکی دیگر از اتفاقات خوب است که می‌توان رقم زد. ما باید مفاخر خود را رایگان به جام‌‌جهانی ببریم و در رویدادهای فرهنگی از پتانسیل و توانایی این بزرگواران استفاده کنیم.
تماشاچیان ایران معرف فرهنگ ایرانی
آمار نشان از حضور ایرانیان در دوره‌های مختلف جام‌جهانی می‌دهد. تماشاچیانی که با داشتن برنامه و کمک گرفتن از آنان می‌توانیم گام‌های ارزنده‌ای در مسیر معرفی ایران برداریم. احمدی در مورد پتانسیل تماشاچیان ایرانی حاضر در جام‌جهانی می‌گوید: ما می‌توانیم بسته‌های هواداری به تماشاچیان بدهیم که شامل لباس تیم ملی و یک لباس محلی ایران باشد، شما تصور کنید تماشاچیان ایرانی با لباس محلی در استادیوم و شهر حاضر باشند این چه تبلیغ بزرگ و خوبی برای کشور و فرهنگ ما خواهد بود. علاوه بر این برای کودکان و فرزندان ما که در ایران و از خانه‌ها بازی‌ها را دنبال می‌کنند علاقه به پوشش محلی ایجاد می‌شود و در نگاهی کلان تر همبستگی ملی ایجاد می‌کند. خوشبختانه در ایران علاقه‌مند انجام فعالیت داوطلبانه در حوزه فوتبال زیاد است. فقط باید شناسایی شوند و از آنان کمک بگیریم.
نیاز به کار کارشناسی
استفاده از فرصت جام‌جهانی با حرف و سخنرانی رخ نمی‌دهد و نیاز به کار دقیق و کارشناسی دارد تا ظرفیت‌های موجود در این رویداد شناسایی و برای هر یک برنامه‌ریزی صورت گیرد. این کارشناس فرهنگی فدراسیون فوتبال می‌گوید: متاسفانه در خیلی از حوزه‌ها کارشناس نداریم به طور مثال کارشناس میراث فرهنگی در حوزه فوتبال نداریم. ما تجربیاتی در دوره‌های مختلف برگزاری جام‌جهانی داریم که متاسفانه ثبت و بررسی نشده است. این یک مشکل بزرگ است. در دوره حاضر هم شاهد اتفاقاتی هستیم که بسیار ناراحت‌کننده است. برگزاری جلسات بدون نتیجه و خروجی مناسب نمی‌تواند اتفاق مثبتی را رقم بزند. گاهی در زمینه فرهنگی به خاطر کم‌توانایی مدیریت شاهد پاک کردن صورت مسئله هستیم. اینکه در زمینه فرهنگی از عرصه جام‌جهانی بیشترین بهره را ببریم نیازمند استفاده از نیروهای متخصص و کاربلد است.