پیام ما؛ رسانه توسعه پایدار ایران | بنزین‌ فروشی کنار خیابان

«پیام ما» از صف‌های طولانی بنزین در سیستان‌ و بلوچستان و مشکلات مردم گزارش می‌دهد

بنزین‌ فروشی کنار خیابان

قیمت یک و نیم لیتر بنزین در بازار آزاد حدود 20 هزار تومان است و 20 لیتر بنزین آزاد در شهرهای استان تا 300 هزار تومان به فروش می‌رسد





بنزین‌ فروشی کنار خیابان

۷ تیر ۱۴۰۱، ۱:۰۲

برای پر کردن یک باک، حدودا چهار و نیم ساعت در صف مانده بود. در گرمای شدید و هوای شرجی چابهار، کسی تا چراغ بنزین خودرو روشن نشود، کابوس رفتن به پمپ بنزین را به واقعیت بدل نمی‌کند. ماه‌های قبل نیمه‌شب‌ها و صبح زود زمان خلوتی برای رفتن به پمپ بنزین بود اما مدتی است که در این ساعات نیز صف‌های طولانی باعث می‌شود سوخت‌گیری یک تا دو ساعت طول بکشد. وضعیت تقریبا تمام جایگاه‌های سوخت استان به همین شکل است.

گاهی صف‌ خودروهای متقاضی بنزین در شهرهای سیستان و بلوچستان دایره‌وار از پمپ بنزین آغاز می‌شود و به همانجا ختم می‌شود.
مسئولان علت این صف‌های کیلومتری را تفاوت قیمت سوخت کشورهای همسایه با قیمت سوخت در ایران، که گاهی تا ده برابر هم می‌رسد، اعلام می‌کنند. این اختلاف، انگیزه قاچاق سوخت را افزایش می‌دهد. جهش‌های نرخ ارز در دوره‌های مختلف باعث شده علاوه بر گازوئیل، بنزین نیز به سبد قاچاق سوخت افزوده شود. سود قاچاق چنان وسوسه‌انگیز است که صاحبان خودرو ترجیح می‌دهند سهمیه سوخت خود را بفروشند. فروش بنزین در بازار آزاد منجر به ایجاد صفوف طولانی و چند کیلومتری خودروها در پمپ‌ بنزین‌ها و بالا گرفتن گلایه‌های مردمی در این استان شده است. قیمت یک و نیم لیتر بنزین در بازار آزاد حدود 20 هزار تومان است و 20 لیتر بنزین آزاد در شهرهای استان تا 300 هزار تومان به فروش می‌رسد.
مشکلات اقتصادی و افزایش تورم در ماه‌های اخیر، باعث شده بسیاری از افرادی که تاکنون با این بازار آشنایی نداشته‌اند به فروش بنزین روی بیاورند. کارمندان، بازنشستگان و رانندگان تاکسی نیز به صف فروشندگان بنزین پیوسته‌اند. افرادی نیز هستند که شغلشان ایستادن در صف است. آن‌ها در استخدام دارندگان خودروهای سنگین هستند و با ایستادن در صف و سوختگیری درآمد کسب می کنند. صاحبان این خودروها که از فروش سهمیه‌های گازوئیل درآمدی به دست می‌آورند ماهانه مبلغی به این افراد پرداخت می‌کنند.
در برخی پمپ بنزین‌های شهر زاهدان و سایر شهرهای استان، خریداران بنزین در خروجی جایگاه صف بسته‌اند و رانندگان پس از سوختگیری، بلافاصله به آن‌ها مراجعه می‌کنند و بنزین را تخلیه می‌کنند. صف‌های فروشندگان و خریداران بنزین، و انبوه گالن‌های بیست لیتری در گوشه‌ی خیابان‌های منتهی به جایگاه‌های سوختگیری صحنه‌ای آشنا در سیستان و بلوچستان است.
اما مسئله فقط تفاوت نرخ قیمت بنزین با خارج از کشور نیست؛ کمبود جایگاه‌های سوخت و ناکارآمدی آن‌ها در حالی که تعداد خودروها در شهرهای استان افزایش یافته است نیز از دلایل اصلی این صف‌های طولانی است.
حسین مدرس خیابانی، استاندار سیستان‌ و بلوچستان هم اعلام کرده است وضعیت موجود جایگاه‌های سوخت جوابگوی نیاز و در شأن مردم استان نیست. احداث ۳۰ جایگاه سوخت درون شهری و برون شهری در سیستان و بلوچستان مصوبه سفر رئیس جمهور بوده که همچنان بی‌نتیجه مانده است. این وضعیت در شهرهای استان به مراتب بدتر از مرکز است. در چابهار که هم از لحاظ تجاری و صنعتی و هم از نظر گردشگری اهمیت دارد، تنها دارای سه جایگاه سوخت فعال در داخل شهر وجود دارد که پاسخگوی نیاز مردم، مسافران و مراکز صنعتی نیست. در همین جایگاه‌های موجود نیز برخی نازل‌ها مدت هاست که خراب شده‌اند و اقدامی برای تعمیر آن‌ها انجام نشده است.
فرماندار چابهار در مصاحبه با رسانه‌ها اعلام کرده در برخی از مراکز جمعیتی مانند بخش «پیرسهراب» شهرستان چابهار حتی یک جایگاه سوخت وجود ندارد. کمبود جایگاه‌های سوخت در این استان پهناور در مقایسه با استان‌های همجوار کاملا محسوس است.
اما سوخت‌های بازار آزاد به کجا می‌روند؟ قاچاق سوخت و انتقال به مرز سهم عمده‌ای از این بازار دارد. بخشی از سوخت نیز در سطح شهر و برای نیاز مردمی که توان ایستادن در صف‌های طولانی را ندارند، به فروش می‌رسد. در چابهار به دلیل کم شدن سهمیه قایق‌های صیادی؛ صیادان مجبورند سوخت را به صورت آزاد بخرند. در این شهر عده‌ای هم سوخت را به شرکت‌ها و پروژه‌های مرزی مثل معدن، راه‌سازی و… می‌فروشند. معضل خرید و فروش به حدی بحرانی شده است که در شهرهایی مثل چابهار هزینه حمل و نقل کالاهای اساسی افزایش یافته است چرا که رانندگان فروش سوخت را به حمل و نقل کالا ترجیح می‌دهند.
یکی از راه‌های دولت برای کاهش صف‌های طولانی سوخت باطل کردن کارت‌های سوخت اجاره‌ای و کارت‌های سرگردان (کارت‌هایی که از استان‌های دیگر وارد شده‌اند) بوده است. طی این فرایند 400 کارت سوخت ابطال شده و 2000 کارت نیز در شرف ابطال هستند. که افرادی که از کارت سوخت خودروهای دیگری استفاده کنند یا چند روز مداوم از یک کارت استفاده کنند نیز شامل این ابطال می‌شوند. در میان ابطال کارت‌های سوخت اجاره‌ای؛ کارت سوخت عادی بسیاری از شهروندان نیز ابطال شده است. افرادی که برای مصرف روزانه از کارت بنزین اعضای خانواده یا دوستان خود استفاده کرده‌اند و یا افرادی که کارت سوختشان به هر علتی غیر فعال بوده و مجبور بوده‌اند از کارت سوخت دیگران استفاده کنند، در نتیجه این اقدام دچار مشکل شده‌اند. کارت سوخت یکی از شهروندان زاهدانی که در شهرک گاوداران در حاشیه شهر زندگی می‌کند و تنها برای رفت و آمد و کارهای روزمره از بنزین استفاده می‌کرده ابطال شده است. او هر روز به شرکت نفت مراجعه می‌کند تا شاید راهی برای رفع مشکل پیدا کند اما مسئولان می‌گویند کارت‌های ابطال شده شش ماه بعد فعال می‌شوند. جواب مسئولان در اعتراض افرادی که روزها در جلوی شرکت نفت به دنبال فعال کردن کارت سوخت خود بوده‌اند برخورد و تهدید بوده است.
سیستان‌ و‌ بلوچستان جوان‌ترین و در‌عین‌حال یکی از بیکارترین استان‌های کشور است. بسیاری از روستاهای کوچک و خانه‌های روستاییان این منطقه به محل ذخیره سوخت تبدیل شده است. بی‌کاری، ناتوانی و نداشتن مهارت‌های لازم برای اشتغال، خشک‌سالی و تعطیلی بازارچه‌های مرزی از جمله دلایل مهمی است که بسیاری از مردم این استان، به‌ویژه روستاییان را به فروش و قاچاق سوخت سوق داده است. دولت و نهادهای نظامی تاکنون طرح‌های متعددی برای مدیریت خرید و فروش سوخت در مرز ارائه داده‌اند که هیچ‌کدام نتوانسته است مشکلات مرزنشینان را حل کند.
از سال 90 و با تصویب دولت وقت طرح سهمیه سوخت مرزنشینی مطرح شد که اجرای آن در سال 92 و ابتدا در شهرستان‌های هیرمند و سراوان آغاز شد و سپس به سایر شهرهای مرزی رسید. هدف این بود مردم در مناطق مرزی بتوانند با مجوز قانونی و به‌صورت کنترل‌شده اقدام به خرید و فروش سوخت کنند اما با توجه به حجم بالای قاچاق سوخت این طرح بی‌نتیجه مانده و صرفا منجر به تاراج منابع ملی شده است. طرح رزاق نیز از دیگر طرح‌های بلاتکلیف درباره فروش سوخت مرزنشینان است. مطابق این طرح در شهرستان مرزی سراوان 5 گذر جهت عبور سوختکش‌های طرح رزاق تعریف شد و روزانه در ساعاتی مشخص خودروها می‌توانستند برای مبادله سوخت از مرز از آن عبور کنند. گرچه مسئولان می گویند این طرح متوقف نشده و در حال بررسی نقاط ضعف آن هستند، اما حجم بالای قاچاق سوخت نشان می‌دهد همچون طرح سهمیه سوخت مرزنشینان نتوانسته‌ است مشکلات مربوط به معیشت مردم و قاچاق سوخت را حل کند.
مسائل مربوط به سوخت در استان سیستان‌ و بلوچستان سال‌هاست بدون راه حلی عملی، ابعاد مختلف زندگی مردم را تحت تاثیر قرار داده است. معطل ماندن در صف‌های بنزین و تلفات تصادفات رانندگی تنها گوشه‌ای از پیامدهای این معضل در این استان است. آمار مهاجرت در سال‌های اخیر خود نشان دهنده عمق فاجعه‌ای است که در نقاط مرزی سیستان‌وبلوچستان در حال وقوع است. آن‌هایی هم که مانده‌اند، به دلیل خشکسالی‌ و بیکاری مجبور به روی آوردن به قاچاق سوخت می‌شوند. دولت‌های مختلف نیز نتوانستند با ایجاد اشتغال پایدار، مصائب مرتبط با قاچاق سوخت را در این استان کاهش دهند.

به اشتراک بگذارید:





مطالب مرتبط

نظر کاربران

نظری برای این پست ثبت نشده است.

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *