پیام ما؛ رسانه توسعه پایدار ایران | خشکسالی و فرونشست زمین در کرمان

خشکسالی و فرونشست زمین در کرمان





۲ دی ۱۴۰۰، ۰:۰۰

خشکسالی به عنوان یک شرایط اقلیمی عادی، مکرر با سازوکاری پیچیده، از مخرب‌ترین سوانح طبیعی است که ممکن است در هر شرایط اقلیمی رخ دهد. به دلیل وابستگی انسان و بوم سامانه به وجود آب و کمبود منابع آبی در اقلیم خشک و نیمه‌خشک، خشکسالی می‌تواند محدودیت منابع آبی را تشدید کند و خسارات زیانبار بی‌شماری به بار آورد. خشکسالی با سایر سوانح طبیعی مانند سیل، توفان و زلزله متفاوت است. بیشتر این تفاوت‌ها بر اثر خشکسالی‌های تدریجی در یک دوره نسبتاً طولانی، ناتوانی در تعیین دقیق زمان شروع و پایان و میزان تأثیر جغرافیایی آن است. در استان کرمان وضع خشکسالی در تابستان 1399 و 1400 به نحوی بوده است که تانکرهای سیار به صورت مرتب به حاشیه شهر و مجتمع‌های آپارتمانی سطح شهرهای کرمان و رفسنجان آبرسانی کردند.

از سوی دیگر بیش از یکصد هزار نفر حاشیه‌نشین در شهر کرمان زندگی می‌کنند. مشکل کم‌آبی برای بیش از 60 درصد مردم استان کرمان جدی است. دسترسی نداشتن ۷۶۰ روستا با جمعیت ۱۶۰ هزار نفر به آب آشامیدنی و آب‌رسانی سیار به ۸۱۲ روستا از مشکلات آبی استان کرمان است. به جز شهرستان‌های بافت‌، رابر، سیرجان و جیرفت که بخشی از آب شرب آنها از سدها تامین می‌شود؛ آب شرب کرمان و شهرستان‌های استان از چاه تامین می‌شود. براساس گزارش آب منطقه‌ای کرمان در پایان تابستان پارسال ۲۳.۵ میلیارد مترمکعب آب در این استان از بارش‌ها حاصل شد که از این میزان ۱۸ میلیارد مترمکعب تبخیر و مابقی تبدیل به آب سطحی و زیرزمینی ‌شد و بیلان منفی کسری مخزن آب در استان سالانه حدود 900 میلیون مترمکعب است. بیش از ۳۴ هزار حلقه چاه آب، ۲ هزار و ۳۹۱ قنات، یکهزار و ۵۰۰ چشمه و چهار سد بزرگ در حال بهره برداری از جمله سد جیرفت، حاج قاسم سلیمانی بافت، تنگوییه و نساء و ۹۵۰ میلیون مترمکعب ورودی سدها طی سال آبی 1398-1399 بوده است. چهار سد استان کرمان با مجموع ظرفیت ۵۸۳ میلیون و ۲۰۰ هزار متر مکعب از منابع تامین آب شرب و کشاورزی استان کرمان هستند.به دلیل کاهش بارندگی‌ها و نزولات جوی، ورودی سال آبی 1399-1400 نسبت به سال آبی قبلی ۸۰ درصد کاهش یافت. ذخیره آبی مخازن این سدها نیز از ۹۰ درصد ظرفیت در سال آبی 1398-1399 به ۵۸ درصد ظرفیت در سال آبی 1399-1400 جاری کاهش یافت. تا پایان فروردین 1400 کل ورودی آب به چهار سد فعال در استان کرمان حدود 105 میلیون مترمکعب بود که این عدد در سال 1399 حدود 600 میلیون متر‌مکعب بود و خروجی آب سدهای استان از حدود 410 میلیون مترمکعب در سال ۹۹ به حدود 200 میلیون متر‌مکعب در سال آبی 1399-1400 کاهش پیدا کرد. ظرفیت کل چهار سد بزرگ استان کرمان 583 میلیون مترمکعب است. در استان کرمان در حد سالانه بیش از 990 میلیون مترمکعب اضافه برداشت از منابع آب‌های زیرزمینی انجام می‌شود و 94 درصد آب استان در بخش کشاورزی مصرف می‌شود. تعداد چاه‌های غیرمجاز در سطح استان در انتهای 90 به بیش از 11 هزار حلقه چاه رسید و در سال‌های اخیر سالانه حدود 1000 حلقه چاه مسدود شده است. استان کرمان ۲۳ شهرستان دارد که بیشترین آنها برای شرب و کشاورزی از هزاران چاه مجاز و غیر مجاز از سفره‌های زیرزمینی استفاده می‌کنند. بیشتر دشت‌های استان کرمان ممنوعه هستند و ورودی آب به سفره‌های زیرزمینی آن‌ها کمتر از خروجی آن‌ها است. به همین دلیل مشکل فرونشست زمین وجود دارد. بیشترین میزان فرونشست به دشت‌های کرمان سالانه حدود 20-25 سانتی‌متر‌، رفسنجان سالانه حدود 35 تا 40 سانتی متر و رودبار، زرند و بم سالانه حدود 20 تا 30 سانتی متر مربوط است. دشت دولت‌آباد ارزوئیه سالانه 35 تا 40 سانتی‌متر فرونشست داشته و در 15 سال اخیر دشت دولت‌آباد حدود 4 تا 5 متر فرونشست رخ داده است. برداشت بی رویه آب و بیش از حد ظرفیت آبخوان‌ها منجر به متراکم شدن لایه‌های آبرفتی آبخوان‌های سابق بر اثر فشار لایه‌های بالایی می‌شود، و در نهایت به فرونشست زمین می‌انجامد. همه این آمارها در کنار فعالیت صنایع آب بر مانند فولاد و مس در استان کرمان گویای این نکته است که باید برای بهره‌وری منابع آب چاره‌ای اندیشید.

به اشتراک بگذارید:





پیشنهاد سردبیر

مسافران قطار مرگ

مسافران قطار مرگ

نظر کاربران

نظری برای این پست ثبت نشده است.

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *