امیکرون سرانجام به ایران رسید. دیگر خبری از تکذیب نیست. از وزارت بهداشت و ستاد ملی مقابله با کرونا گرفته تا مسئولان استان ها به تایید این مساله پرداختند. دولت هم تازه به فکر اعمال محدودیت‌ها افتاده است. اقدامی که تا همین هفته پیش درست برخلاف آن را انجام می‌داد. دولت سیزدهم با رویکرد لغو محدودیت‌های کرونایی و اتکا به شعار محدودیت‌های هوشمند از مدارس و دانشگاه‌ها گرفته تا استادیوم‌های ورزشی و کنسرت‌ها و سینماها را یکی پس از دیگری بازگشایی کرده بود و حالا مجبور است برای مدت زمان حداقل یک ماهه همه چیز را به حالت قبل برگرداند تا سویه امیکرون در ایران کنترل شود. وزارت بهداشت استفاده از ماسک، تشدید پروتکل های کرونایی و تزریق دز سوم واکسن را به عنوان راه حل‌های پیشگیری از انتقال این ویروس اعلام کرده است.

«نخستین مورد واریانت اُمیکرون در ایران شناسایی شد»؛ این یکی از مهم‌ترین اخبار دیروز ایران است. خبری که معاون وزیر بهداشت اعلام کرده است. تقریبا اواسط آذرماه بود که مساله ورود امیکرون به ایران جدی شد. پانزدهم آذرماه، رئیس دانشگاه علوم پزشکی مشهد در اظهاراتی که از سوی مقامات وزارت بهداشت تکذیب شد، گفته بود که «امیکرون احتمالا وارد کشور شده و آمار ابتلا به کرونا را افزایش خواهد داد اما اگر واکسیناسیون و رعایت پروتکل‌های بهداشتی به‌درستی انجام گیرد، جای نگرانی نیست.» پیش از او نیز فرهاد ابول‌نژاد، رئیس دانشگاه علوم پزشکی جندی شاپور اهواز در اظهاراتی تلویحا از عدم کنترل بر مرزهای ایران و افزایش احتمال امیکرون به ایران گفته بود. او متذکر شده بود: «با وجود اینکه مقرر بود به اتباع کشورهای هند، پاکستان و آفریقای جنوبی اجازه ورود ندهیم اما پلیس گذرنامه بندر امام برای این اتباع روادید صادر کرده و به این افراد اجازه دادند از کشتی خارج و وارد شهر شوند. اجازه ورود به این افراد در حالی داده شده که شهروندان این کشورها با تست منفی کرونا هم نباید مجوز ورود بگیرند.» این اظهارنظر نیز فردای آن روز از طرف گوینده و البته در بیانیه‌ای از سوی دانشگاه علوم پزشکی اهواز تکذیب شد تا اینکه دیروز بالاخره ورود واریانت جدید کرونا به ایران تایید شد. آن هم در شرایطی که تقریبا اکثر کشورهای همسایه ایران اسیر این ویروس شده‌اند. امیکرون تا امروز و براساس آخرین آمار در 89 کشور جهان شیوع پیدا کرده است. کشورها پروتکل‌های سخت گیرانه‌ای را اتخاذ کرده اند ولی در ایران قرار است بعد از اصرار بر لغو پروتکل‌ها، دوباره پروتکل‌های کرونایی وضع شود آن هم در شرایطی که دولت هنوز راهکاری برای مخالفان واکسن پیدا نکرده است.
یک مبتلا، 3 مشکوک
معاون وزیر بهداشت درباره چگونگی ورود سویه امیکرون به ایران گفته است: «فرد مبتلا میانسال و ساکن تهران است که با پرواز از امارات وارد تهران شده است.» او نگفته این فرد در فرودگاه شناسایی شده و در منزل و پس از مراجعه به پزشک اما با درنظرگیری انتقادها صورت گرفته به عدم کنترل ورود و خروج‌ها به ایران، می‌توان گفت که احتمالا شناسایی او نه در فرودگاه بلکه در نتیجه مراجعه به پزشک بوده است. محمد مهدی گویا، رئیس مرکز بیماری‌های‌ واگیر وزارت بهداشت هم گفته است: «دو یا سه نفر مشکوک به اُمیکرون، شناسایی شده‌اند که یک نفر از آن‌ها، در آی‌سی‌یو بستری است؛ البته ابتلای قطعی آنها به این سویه هنوز تایید نشده است.»
این اظهارات «گویا»، شبیه به اظهارات پزشکان است که تقریبا از 3 هفته پیش از تغییر علائم بیماری کرونا در ایران و افزایش سرعت انتقال ویروس می‌گفتند و از ورود احتمالی کرونا به ایران خبر می‌دادند. هادی یزدانی، پزشک عمومی، یکی از آن‌ها است. او به «پیام‌ما» می‌گوید: «از چند وقت پیش اعلام کردیم که شاهد برخی تغییرات در رفتار بیماری هستیم. علائم خیلی شبیه دلتا نبود. بیمار آن وخامت حال را نداشت ولی سرعت انتقال بسیار بالا بود. ببینید سرعت انتقال ویروس دلتا 3 تا 5 روز بود ولی با تغییرات رخ داده فرد پس از یک روز علائم داشت. ابتدا تصور می‌کردیم اینکه فرد حالش مثل ویروس دلتا وخیم نیست، به دلیل اثرگذاری واکسن است ولی بعد از اینکه واکنش‌ها در جهان را دیدیدم، حدس زدیم که احتمالا مساله امیکرون است. تا اینکه دیروز بالاخره خودشان اعلام کردند.»
باز هم دیر رسیدیم
با درنظرگیری تایید و تکذیب‌های امیکرونی از یک سو و اتکا به اظهارات پزشکان متخصص که روزانه با بیماران کرونایی مواجه‌اند، می‌توان گفت که احتمالا این ویروس پیش از اعلام رسمی در ایران شیوع پیدا کرده است. با اتکا به اظهارات پزشکان مبنی بر سرعت بالای انتقال این ویروس، می‌توان گفت که احتمالا در روزهای آتی آمار امیکرون در ایران به سرعت افزایش پیدا می‌کند. اما چرا مسئولان تازه به فکر اعمال محدودیت افتاده‌اند؟ می‌گفتند «پیشگیری بهتر از درمان است» اما انگار در ایران هیچ کس به این جمله اعتقاد ندارد. یزدانی، در این باره به «پیام ما» می‌گوید: «متاسفانه طبق معمول ما دیر رسیدیم و در حالی که 89 کشور دنیا پروتکل های امیکرونی در نظر گرفته‌اند و یکی پس از دیگری مشغول تشدید تدابیر کرونایی هستند، ما در ایرانی که عبور و مرور از شمال و جنوب و غرب و شرق آزادانه انجام می‌شود، تا امروز نه تنها هیچ کاری نکردیم بلکه در حال لغو محدودیت‌ها هم بودیم.» او در پاسخ به این سوال که نبود امکانات لازم برای تشخیص سویه امیکرون در ایران تا چه حد بر تشخیص دیرهنگام این ویروس موثر است نیز گفت: «واقعیت آن است که اگرچه امکان شناسایی وجود نداشت ولی می‌شد با استفاده از داده‌های ارائه شده از سوی پزشکان که به طور مویرگی با بیماران در ارتباطند و تغییر علائم را به چشم می‌بینند، حداقل تدابیری را در نظر گرفت. اگر اوضاع در پاراکلینیک خراب است و امکانات لازم برای تشخیص وجود ندارد، طبیعتا باید از قدرت کلینیک استفاده شود ولی این اتفاق هم رخ نداد. همین امروز تست‌های PCR موجود در ایران حدود 40 تا 50 درصد امکان خطا دارد. این یعنی نمی‌توان در مورد کرونا به پاراکلینیک اتکا کرد ولی متاسفانه سیستم ادارای ما هم فشل است.» این پزشک متخصص تصریح کرد: «سیستم اداری فشل یعنی همیشه دیر رسیدن. یعنی بعد از همه کشورها اقدام کردن در حالی که تقریبا همه می‌دانستند دیر یا زود شاهد امیکرون در ایران خواهیم بود. این موضوعی است که باید بررسی شود. یک نفر باید پاسخ دهد که این حد از تاخیر و دیر رسیدن چه حسنی دارد.»
فقط 17 روز
حالا و با همه این تدابیر، از این به بعد فرصت اقدام است. دولت عملا فرصتی برای تلف کردن ندارد مگر اینکه بخواهد دوباره شاهد تغییر رنگ شهرهای ایران از آبی و زرد به قرمز و نارنجی باشد. پیام طبرسی، عضو کمیته علمی کشوری مقابله با کرونا در اظهاراتی که خبرگزاری ایسنا آن را منتشر کرده، تاکید کرده که فرصت مقابله با امیکرون فقط 17 روز است. او متذکر شده که در صورت از دست رفتن این فرصت، خیلی زود اوضاع به نسبت آرام کرونا در ایران دوباره وخیم می‌شود. او گفته است: «اگر امروز یک مورد امیکرون در کشور تشخیص دهیم، ممکن است تا ۱۷ روز دیگر کشور درگیر امیکرون شود و نقشه آبی کشور ممکن است بلافاصله به یک نقشه قرمز تبدیل شود بنابراین چیزی که اکنون مهم است، این است که حتما نکات بهداشتی و موارد مهم رعایت شود.» اما پرسش آن است که دولت حالا چه اقداماتی باید انجام دهد؟ هادی یزدانی، پزشک عمومی، هم در پاسخ به این پرسش به «پیام‌ما» گفت: «آنچه قطعی است و حتما باید به سرعت انجام شود، توقف آزادسازی‌ها و لغو پروتکل‌های کرونایی است. به صرف اینکه نقشه کشور آبی شده نمی‌توان محدودیت‌ها را لغو کرد. احتیاط شرط عقل است. این نکته را هم فراموش نکنید که شیوع امیکرون در جهان در میان افرادی که واکسن نزده‌اند، سریع‌تر بوده است. این به آن معنا نیست که افرادی که واکسن زده‌اند در خطر نیستند. بلکه به آن معناست افرادی که واکسن نزده‌اند، بیشتر در معرض خطرند. بنابراین لازم است پوشش واکسن در ایران گسترده‌تر شود. همزمان فعالیت مدارس هم متوقف شود و دانش آموزان و دانشجویان در مراکز آموزشی حاضر نشوند. سیستم اداری هم باید به حالت دورکار برگردد. این تعداد کارمند در مراکز باشند یا نباشند دقیقا چه فرقی به حال مردم می‌کند؟ بازگشایی ورزشگاه‌ها و کنسرت‌ها هم باید متوقف شود. همه این‌ها هم اگر انجام شود، احتمالا کافی نخواهد بود. فراموش نکنید که رفتار ما تابع رفتار ویروس است و هر لحظه ممکن است غافلگیر شویم ولی باید نهایت احتیاط را به خرج دهیم.» تا لحظه تنظیم این گزارش هیچ خبری از اعمال محدودیت‌های جدید نیست البته وزارت بهداشت جلسه فوق‌العاده گذاشته و وعده اعمال محدودیت داده است. محدودیت‌هایی که اگر تمام و کمال و همزمان اجرایی نشود، احتمالا بی‌تاثیر خواهد بود و می‌تواند دوباره موجب تغییر وضعیت کرونایی ایران را فراهم آورد.